1716

**1716. po kalendarima**
Gregorijanski	1716. (MDCCXVI)
Ab urbe condita	2469.
Islamski	1128–1129.
Iranski	1094–1095.
Hebrejski	5476–5477.
Bizantski	7224–7225.
Koptski	1432–1433.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1771–1772.
• Shaka Samvat	1638–1639.
• Kali Yuga	4817–4818.
	Kineski
• Kontinualno	4352–4353.
• 60 godina	Yang Vatra Majmun; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11716.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija:	1680-e 1690-e 1700-e – 1710-e – 1720-e 1730-e 1740-e
Godine:	1713 1714 1715 – 1716 – 1717 1718 1719

Ovo je članak o godini 1716.

Godina 1716 (MDCCXVI) bila je prijestupna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u subotu po julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

januar - Jakobitski ustanak u Škotskoj: na povratku iz bitke kod Sheriffmuira, jakobiti zapalili grad Crieff.
januar - U Toploj kod Herceg Novog umro Savatije Ljubibratić, vladika zahumski i dalmatinski; naslediće ga sinovac arhimandrit Stefan Ljubibratić (generalni providur ga priznao 1. avgusta^[1]).

16. 1. - Počinje primjena posljednjeg od Dekreta Nueva Planta kojim španski kralj Filip V dotada autonomnu Kataloniju stavlja pod neposredni nadzor Krune Kastilje čime je dovršen proces transformacije Španije u unitarnu državu.
21. 1. - Osmanlije zbacile i zatočile vlaškog kneza Ştefana Cantacuzina, postavljen Nicolae Mavrocordat (vl. 1716. i 1719-30.), prvi grčki fanariotski gospodar u toj zemlji (Cantacuzino će u junu biti pogubljen u Carigradu sa ocem i stricem).
27. 1. - Rat Yamasee: Cherokeeji ubili 11-12 članova delegacije Creekova u mestu Tugaloo.
februar, početkom - Veliki vezir Damat Ali-paša prigovara habsburškom poslaniku na Porti zbog vojnih priprema^[2].
3. i 26. 2. - Grad Alžir pogođen razornim zemljotresima.
8. 2. - David III postaje car Etiopije (do 1721), nakon pobune protiv njegovog obolelog predhodnika Jostosa.
8. 2. - U Rusiji donet dekret po kome staroverci mogu živeti u zemlji, ali moraju plaćati dupli porez.
10. 2. - Princ James od Walesa, pretendent na englesko i škotsko prijestolje iz dinastije Stuart zajedno sa nekolicinom pristaša napušta Škotsku čime de facto prestaje Jakobitski ustanak 1715. godine.
1. 3. - Umro đakovački biskup Đuro Patačić, nasljediće ga Petar Bakić.
3. 3. - U Etiopiji kamenovana trojica franjevaca: Liberat Weiß, Samuele Marzorati i Michele Pio Fasoli (beatifikovani 1988).
8. 3. - Veliki severni rat: švedski kralj Karl XII ulazi u Norvešku - zauzima Kristijaniju (Oslo), opseda tvrđavu Akershus, ali mora se povući krajem aprila.
18. 3. - Jezuita Ippolito Desideri stigao u Lhasu na Tibetu.
28. 3. - Crnogorski vladika Danilo se vratio iz Rusije. Na skupštini pokazao carsku gramotu i razdelio poklone, što navodi Turke da napadnu Crnu Goru^[3].
- "Zatim, 1716. godine, dvije bosanske i hercegovačke paše, Čengići, s begom Ljubovićem, s drugim okolnim pašama i silnom vojskom, napadoše Crnogorce. Uz božiju pak pomoć crnogorskim oružjem bijahu pobijeđeni i pobijeni, a paše s begom Ljubovićem i drugim starešinama, ljudi, zarobljeni, te im svima glave posjekoše"^[4] (zarobljeno je sedamdeset i pet aga i begova^[5]).

April/Travanj – Jun/Lipanj

2. 4. - Princ Eugen Savojski, predsednik Dvorskog ratnog veća, upozorava Turke da se moraju pridržavati Karlovačkog sporazuma i da moraju vratiti Veneciji oduzete teritorije - rok je 15. maj^[2].
13. 4. - Mletačko-osmanski rat (1714–1718): Karlo VI, sveti rimski car sklapa ofanzivno-defanzivni savez sa Mletačkom Republikom, nakon čega dolazi do rata sa Osmanskim Carstvom (→ Austrijsko-turski rat (1716–1718)). Prije ovoga, papa Klement XI. je osigurao financijsku potporu i garancije da neće biti napadane careve zemlje u Italiji^[2].
19. 4. - Posle deset meseci opsade Šveđani gube Wismar, poslednje uporište u Nemačkoj.
maj - Škotski ekonomist John Law u Parizu osniva Banque générale, privatnu banku koja će, s obzirom da je u njoj 75 % svih sredstava deponirala francuska država, postati prvom de facto centralnom bankom u historiji (→ Banque de France).
jun - Veliki vezir otpisuje princu Eugenu da će Visoka porta pobediti u ratu "koji nije želela ni izazvala" - objava rata^[6].
9. 6. - Princ Eugen stiže u Futog sedam dana nakon polaska iz Beča^[7].
9. 6. - Nakon mučenja pogubljen Banda Singh Bahadur, zapovednik Sika u pobuni protiv Mogula.
19. 6. - Tokugawa Yoshimune je novi šogun Japana (do 1745).

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

4. 7. - Šveđani napadaju norveški grad Fredrikshald (Halden), moraju se povući kada su ga Norvežani zapalili.
8. 7. - Turci na čelu sa kapudan-pašom Džanim Hodža Mehmedom se iskrcavaju na Krf^[8], mletačka mornarica ih pokušala sprečiti (Akcija 8. jula 1716.). Počinje neuspešna turska opsada grada Krfa, kojeg je u mletačkoj službi branio Johann Matthias von der Schulenburg.
8. 7. - Veliki severni rat: pomorska Bitka kod Dynekilena je dansko-norveška pobeda nad švedskom flotom.
26 - 27. 7. - Turska vojska prelazi Savu i kreće se desnom obalom Dunava prema Petrovaradinu^[7].

2. 8. - Kod Sremskih Karlovaca došlo do prvog manjeg okršaja sultanske i carske vojske, nadjačali Turci, carevci izgubili 700 ljudi^[7].
5. 8. - Austrijsko-turski rat - Bitka kod Petrovaradina: austrijski feldmaršal Eugen Savojski sa armijom od 40.000 pešaka i 20.000 konjanika nanosi odlučujući poraz vojsci osmanskog velikog vezira Damad Ali-paše i njegovih 150.000 vojnika. Damat Ali-paša je poginuo, njegova vojska je u neredu pobegla ka Beogradu^[9].
- U čast bitke podignuta Crkva snežne Gospe na Tekijama.
- Damat Ali-paša će biti sahranjen u turbetu na Beogradskoj tvrđavi.
avgust? - Turci zapalili manastir Krušedol i Veliku Remetu^[10] i uništili mošti sremskih Brankovića (slepi Stefan Branković, despoti Jovan i Maksim, mati Angelina^[11]); zapaljeni i Sremski Karlovci. Kasnije će mitropolit Vićentije preneti sedište iz Krušedola u Sr. Karlovce^[12].
avg., prvih dana - Puk. Ernst Anton von Petrasch pokušava osvojiti Bos. Gradišku, nešto kasnije kap. Patačić pokušava Novi^[10].
avg., druga pol. - Srpska milicija osvojila turski šanac Lešnica^[10].

21/22. 8. - Turci napustili Krf, ostavljajući za sobom topove i mužare^[13].
avgust, krajem - Carska vojska stiže pred Temišvar.
30. 8. - Kapetani Treger i Monastirlija napali Šabac, Turci se povukli u tvrđavu, srpska milicija ušla u varoš, ali se morala povući^[10].
septembar - Carska vojska zauzela Bijeljinu, graničari odbijeni od Bihaća^[10].
- U ovo vreme: Austrijanci pokušavaju zauzeti Novi, u severnoj Bosni osvajaju Dobor i Brčko^[14], spalili Doboj^[15]. Vojska podmaršala Ivana Draškovića osvojila Jasenovac, Dubicu i Kostajnicu^[14]. Banijski i varaždinski graničari zapalili Novi, osvojili Dubicu, Krupu, Bijelu Stenu i Stari Majdan, uz velike borbe; primorski i lički graničari operisali oko Ostrošca i Perkovice^[16].
septembar? - Mlečani pod Schulenburgom povratili Butrinto na jugu Albanije i ostrvo Lefkada.
26. 9. - Ruski carević Aleksej Petrovič beži iz Sankt Petersburga sa ljubavnicom Jefrosinjom Fjodorovom, u novembru stiže kod svog rođaka cara Karla VI u Beč.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

12. 10. - Temišvar se nakon opsade predao Eugenu Savojskom (bio pod turskom vlašću od 1552).
oktobar? - Turci u povlačenju zapalili manastir Zlatica i izgleda manastir Bazjaš^[17].
oktobar - Kapucin Francesco della Penna se vratio u Lhasu sa dvojicom kolega, dolazi do konflikta interesa sa jezuitom Desiderijem.
jesen - Ratni savet u Gracu ukorio preko generala Rabate biskupa Markovića zbog nasilnog unijaćenja Srba i nezakonitog uzimanja dažbina^[18] (marčanski biskup Rafael Marković).
3. 11. - Tarnogródska konfederacija plemića sklopila primirje sa poljsko-litvanskim kraljem Augustom II.
4. 11. - Umro Leopold Johann, sedmomesečni sin cara Karla VI - više neće imati sinova, naslediće ga Marija Terezija (rođena sledeće godine).
7. 11. - Papinom zlatnom bulom nastaje Lisabonska patrijarhija.
novembar - Eugen Savojski osvojio Pančevo i Novu Palanku - dovršeno osvajanje Banata^[10], i poslednjeg dela nekadašnje ugarske kraljevine. Prvi guverner Temišvarskog Banata je grof Mercy.
novembar - Neočekivano sklopljena Anglo-francuska alijansa (1716–31).
2. 12. - Ioan Mavrocordat je novi knez Vlaške (do 1719), nakon što je njegovog brata Nikolu zarobila habsburška vojska.
10. 12. - U Lajpcigu osnovana "Sorabija", studentsko društvo Lužičkih Srba.
decembar? - Sastanak u Kotoru predstavnika Crne Gore, Kuča, Pipera i katoličkih Albanaca (Klimenta i Kastrata) - za savez sa Venecijom (vladika Danilo je za Rusiju i Austriju)^[19].
decembar? - Mlečani odlučili otrovati vladiku Danila, zbog njegovih veza sa Austrijancima i protivljenju savezu Crne Gore sa Venecijom^[20] (neće se ostvariti).
25. 12. - Pomorski boj kod Drača: tripolitanski gusari i Dračani napali peraštanski brod, kapetan Đuro Bane poginuo, ali brodski pisar Krsto Krile Mazarović sa preživelima zarobio gusarsku tartanu (opevano u pesmama).
1716/17 - Mletačko-osmanski rat (1714–1718): Mlečani osvojili nekoliko mesta u Hercegovini - Carinu kod Trebinja, Hutovo, deo Popova, u dolini Neretve dopiru do Mostara^[21].

Kroz godinu

Razbojnici upadali u predgrađe Osijeka (veliki problem ovih godina)^[22].
U Kini objavljen Rječnik Kangxi, koji će služiti kao standardni rječnik kineskog jezika u 18. i 19. vijeku.
U Karibima počinje dvogodišnja karijera gusara Kapetana Crnobradog.
Nakon što su porazili Natcheze, Francuzi osnovali pored Velikog Sela Natcheza utvrđenje Fort Rosalie, današnji Natchez, Mississippi.
U Sibiru osnovan Omsk.
Petar Veliki u Holandiji, uzima časove od lekara Hermana Boerhaavea.
Pruski kralj Friedrich Wilhelm I. poklonio ruskom caru Petru Jantarnu sobu, Petar zauzvrat šalje nekoliko visokih vojnika za kraljeve "Potsdamske džinove".
Veliki vojvoda Toskane Cosimo III de' Medici definira područje zvanično priznate proizvodnje Chiantija.
U Škotskoj osnovan prvi curling klub, za igru se zna od 16. stoleća.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1716.

15. 1. - Pierre-Marie-Jérôme Trésaguet, inženjer, graditelj puteva († 1796)
20. 1. - Karlos III, kralj Španije († 1788)
20. 1. - Jean-Jacques Barthélemy, pisac, numizmatičar († 1795)
4. 3. - Josip Kazimir Drašković, austrijski general († 1765)
29. 5. - Louis Jean-Marie Daubenton, prirodnjak, lekar († 1800)
18. 6. - Joseph-Marie Vien, slikar († 1809)
10. 8. - Evgenios Vulgaris, monah, teolog, edukator, episkop hersonski († 1806)
4. 10. - James Lind, lekar, pionir mornaričke higijene († 1794)
5. 10. - Aleksej Senjavin, ruski admiral († 1797)
1. 12. - Étienne Maurice Falconet, skulptor († 1791)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1716.

januar - Savatije Ljubibratić, vladika zahumski i dalmatinski
8. 2. - Jostos, car Etiopije
1. 3. - Đuro Patačić, đakovački biskup (* 1670)
5. 6. - Roger Cotes, matematičar, filozof (* 1682)
9. 6. - Banda Singh Bahadur, zapovednika Sika (* 1670)
19. 6. - Tokugawa Ietsugu, šogun Japana (* 1709)
5. 8. - Damat Ali-paša, osmanski veliki vezir (* 1667)
28. 10. - Marko Martinović, bokeljski pomorac (* 1663)
2. 11. - Engelbert Kaempfer, putopisac, lekar (* 1651)
14. 11. - Gottfried Wilhelm Leibniz, filozof, matematičar (* 1646)
25. 12. - Đuro Ban, mletački vojni zapovjednik
Mustafa Naima, osmanski istoričar (* 1655)

Reference

↑ СТЕФАН (Љубибратић) епископ костајничко-зринопољски (1728 - 1737). eparhija-dalmatinska.hr
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Setton, 434
↑ Sveti Petar Cetinjski - Kratka istorija Crne Gore. rastko.rs
↑ Vladika Vasilije Petrović Njegoš - Istorija o Crnoj Gori. rastko.rs
↑ Zemljopis Knjaževine Crne Gore (1899). rastko.rs
↑ Setton, 434-5
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 Setton, 435
↑ Setton, 441
↑ Setton, 436
↑ ^10,0 ^10,1 ^10,2 ^10,3 ^10,4 ^10,5 Istorija s. n. IV-1, 108
↑ Fajfrić, Dr Željko (1999). Sveta loza Brankovića. rastko.rs
↑ Istorija s. n. IV-1, 54
↑ Setton, 443
↑ ^14,0 ^14,1 Historija n. J., 832
↑ Historija n. J. II, 1336
↑ Istorija s. n. IV-1, 176
↑ Manastir Bazjaš u preseku vremena. rastko.rs
↑ Istorija s. n. IV-1, 184-5
↑ Istorija s. n. IV-1, 35-6
↑ Historija n. J. II, 1257
↑ Ćorović, Vladimir Novi saveznički rat protiv Turaka. rastko.rs
↑ Istorija s. n. IV-1, 60

Literatura

Kenneth Meyer Setton. Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society; 1991. ISBN 978-0-87169-192-7.
Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-I)

Vanjske poveznice

[1] СТЕФАН (Љубибратић) епископ костајничко-зринопољски (1728 - 1737). eparhija-dalmatinska.hr

[setton434-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Setton, 434

[3] Sveti Petar Cetinjski - Kratka istorija Crne Gore. rastko.rs

[4] Vladika Vasilije Petrović Njegoš - Istorija o Crnoj Gori. rastko.rs

[5] Zemljopis Knjaževine Crne Gore (1899). rastko.rs

[6] Setton, 434-5

[setton435-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 Setton, 435

[8] Setton, 441

[9] Setton, 436

[isnIVI108-10] 10,0 ^10,1 ^10,2 ^10,3 ^10,4 ^10,5 Istorija s. n. IV-1, 108

[11] Fajfrić, Dr Željko (1999). Sveta loza Brankovića. rastko.rs

[12] Istorija s. n. IV-1, 54

[13] Setton, 443

[hnjII832-14] 14,0 ^14,1 Historija n. J., 832

[15] Historija n. J. II, 1336

[16] Istorija s. n. IV-1, 176

[17] Manastir Bazjaš u preseku vremena. rastko.rs

[18] Istorija s. n. IV-1, 184-5

[19] Istorija s. n. IV-1, 35-6

[20] Historija n. J. II, 1257

[vcnsrpt-21] Ćorović, Vladimir Novi saveznički rat protiv Turaka. rastko.rs

[22] Istorija s. n. IV-1, 60

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]