Fovizam

Fovizam je umetnička grupa osnovana 1905. u Parizu. Fovizam je bila prva umetnička revolucija u 20. veku. Ime se odnosilo na malu grupu istomišljenika slikara Anrija Matisa, Morisa Vlaminika i Andre Derena koji su u 1905. godine izlagali u Pariskom jesenjem salonu. Jedan novinski kritičar koristi izraz"Les Fauves" (u prevodu „divlje zveri“) za ove umetnike (kao ironično podrugivanje), koji tada postaje ime cele grupe.

Glavno obeležje fovističke umetnosti je žestina boja i deformacija figura. Na slikama umetnika ove grupe je očigledna i intencionalna odsutnost zakona linearne perspektive. To je uzrokovalo veliki skandal zbog kojeg su i dobili ime „divlje zveri“ (fr. fauves). Fovizam nije bila povezana umetnička grupa. Ti umetnici su samo jednom izlagali zajedno. Njihova umetnost će kasnije imati uticaj na nemački ekspresionizam.

Fovistička umetnost

Fovisti nisu imali neku posebnu zaleđinu u vidu teorije, stoga fovizam nastaje i razvija se kao negacija i reakcija na impresionizam i naturalizam. Umetnost Pola Gogena, Žorža Seraa i Vinsenta van Goga, takođe igra značajnu ulogu. Od van Goga preuzimaju snagu kolorita, a od Gogena plošnost kompozicije. Od Seraa preuzimaju racionalnost aranžmana kompozicije, a od Edvarda Munka snagu izražajnosti, ekspresije. Kao rezultat dojam je upečatljiv kolorit, preko upotrebe žarkih i čistih boja direktno iz tube, pojednostavljenje kompozicije i odricanje modelacije formi, kao i naglašavanje ličnog spontanog izraza.

Dok je publika relativno malo znala o Sezanu i Van Gogu kao revolucionarima, nije mogla ignorisati prisustvo ove grupe mladih slikara, koji su u Parizu izazvali senzaciju svojim grupnim izložbama, pamfletima i drugim oblicima samopromocije. Zapravo, fovisti su nastojali da deluju prema imenu koje su dobili. Međutim, u periodu od samo sedam godina oni su izgubili svoju prvobitnu snagu i smatrani su prilično smirenim u odnosu na nove pokrete koji su u međuvremenu nastajali. Fovizam je uglavnom emocionalni pokret koji teži da stigne do emocionalne „suštine“ predmeta na račun spoljašnjeg izgleda. Karakteristike njihovog izraza su dekorativnost, živost, ali i žestina boje, spontanost i intuicija.

Boja, blještavilo i sugestivna rafiniranost, koju srećemo u delima Anrija Matisa zvaničnog vođe grupe, su pod uticajem persijske i blisko-istočne umetnosti. Grupa kao celina, bila je pod sličnim uticajima i često je tragala za uzorima u muzejima, gdje su bili izloženi eksponati grupnog umetničkog izražavanja, starijih, ali i geografski prilično udaljenih civilizacija. Inspirisali su se vizantijskom umetnošću, umetnošću koptskih hrišćana, arhajskim grčkim umetnicima, kao i umetnošću afričkih plemena, plemena Okeanije i američkih Indijanaca. Izvor Matisove inspiracije bile su afričke maske i skulpture, te lica njegovih figura odlikuje bezličnost i ukočenost maski. Iza tog efekta bezličnosti izvire neka misterija ili pretnja, zasnovana na enigmatičnim kvalitetima stranog izraza.

Uprkos jakim, vibrantnim bojama koje obično koriste ekspresionisti, slikari Matis, Utrilo, Deren i Amedeo Modiljani, često grade prijatne dekorativne strukture kojima nastavljaju dugu tradiciju „klasične“ uzdržanosti francuskog i italijanskog slikarstva. S druge strane, Žorž Ruo je izuzetak u francuskom ekspresionizmu, jer je njegovo delo mnogo dramatičnije, poput nemačkog ekspresionizma. Njegovo slikarstvo žestoko izražava reakcije na hipokriziju materijalizma njegovog doba, kroz omiljeno korišćenje debelih naslaga crvenog i crnog. Njegove slike Hrista su simboli nehumanosti čoveka prema čoveku, a portreti sudija otkrivaju zločin i korupciju koji dosežu čak i tamo gde se pretpostavlja da treba da vlada pravda. Ruolovo mišljenje o francuskim liderima, toga doba kroz njegovo slikarstvo nije nimalo laskavo. Slično kao Goja u Španiji inkvizicije, korupcije i izobličenosti u redovima monarhije, Ruol ne ostavlja prostor za kompromis sa tadašnjim francuskim društvom.

Poznati umetnici koji su pripadali fovizmu

• Anri Matis
• Andre Deren
• Alber Marke
• Anri-Šarl Managen
• Žorž Ruo
• Žorž Brak (delom)
• Žan Pi
• Lui Valta
• Kes van Dongen
• Moris Vlamenk
• Oton Frijez
• Raul Difi
• Haim Sutim
• Šarl Kamoan

Literatura

1. Enciklopedija Britanika, Narodna knjiga, Politika Beograd 2005.
2. Istorija umetnosti, H.W. Jonson Beograd 1982.
3. SN Československa akademia vied Praha 1962.
4. Enciklopedija Leksikografskog zavoda, Zagreb 1966. 5 Leksikon JLZ, Zagreb 1974.
5. Mayers Lexikon online

Vanjske veze

• Fauve Painting from the Permanent Collection at the National Gallery of Art Arhivirano 2006-11-09 na Wayback Machine-u
• Fauvism: The Wild Beasts of Early Twentieth Century Art Arhivirano 2007-04-23 na Wayback Machine-u
• Fauvism
• XXIe Century Fauvism Artist
• Fauvist: Irène K:son Ullberg