कौशिकी नदी

कौशिकी नदी
River
Countries	चीन, नेपाल, भारत
States	शिगात्से, जनकपुर, बिहार
Regions	Tibet Autonomous Region, Eastern Development Region, Nepal, North-Central India
Cities	Biratnagar, Purnia, Katihar
Source	इन्द्रावती, सुनकोशी, तामाकोशी, भोटेकोशी, लिखु, अरुण and तमोर form Saptakoshi
- coordinates	२६°५४′४७″ उत्तरदिक् ८७°०९′२५″ पूर्वदिक्
Mouth	Ganges
- coordinates	२५°२४′४३″ उत्तरदिक् ८७°१५′३२″ पूर्वदिक्
Length	७२० km (४४७ mi)
Basin	६१,००० km2 (२३,५५२ sq mi)
Discharge
- average	फलकम्:Unit discharge monthly

कौशिकीजलावसेचनम्

कौशिकी नदी चिनदेशस्य स्वशासित तिब्बत प्रदेशात् निसृत्य नेपालदेशस्य उत्तरतः दक्षिणस्यां वहति । विहारस्य कटिहारमण्डलान्तर्गते कुर्सेलास्थानसमीपे इयं गङ्गायां मिलति । सप्तनद्याः समागमेन सप्तकौशिकीति नाम्ना इयं विख्याता विद्यते । सप्तकौशिक्यां अभिव्यापका सप्तनद्यः - अरुणः, वरुणः, तमोरः, सुनकोशी, दुधकोशी, तामाकोशी (भोटेकोशी) इन्द्रावती

पूर्वीय हिन्दूवैदिकधर्मसंस्कृतौ नद्याः अतीव महत्वपूर्णस्थानमस्ति । प्रातरुत्थाय भूमौ पादन्यासात् पूर्वं धरणीदेव्याः एतादृशवाक्येन क्षमां प्रार्थयन्ति हैन्दवाः ।

समुद्रवसने देवि पर्वतस्तनमण्डले ।

विष्णुपत्नी नमस्तुभ्यं पादस्पर्शं क्षमस्व मे ।।

पूर्वीयसंस्कृतौ पर्वतानां नदीनाञ्च तादृशं स्थानं कल्पितम् । नद्यः तु मातृस्थाने विराजन्ते नेपालीयहृन्मन्दिरेषु । तासां नामानि अपि स्त्रीप्रत्ययान्तानि भवन्ति एव । नद्यस्तु नेपालवासिनां जनानाम् जीवनस्य अविभाज्यानि अङ्गानि सन्ति । अस्मिन् देवभूमौ सहस्राधिकाः नद्यः वहन्ति । इत्येव अस्या भूम्याः सौभाग्यम् ।

पौराणिकमहत्त्वम्

सप्तकाैशिक्याः तीरे वराहक्षेत्र नामधेयं अतीव पवित्रं प्रसिद्धञ्च हिन्दूतीर्थस्थलं वर्तते । इदं स्थानं धरानतः २५ किलाेमिटर पश्चिमाेत्तरस्यां दिशि स्थिताेस्ति । वराहपुराणे एतत्क्षेत्रस्य महत्त्वपूर्णवर्णनं वर्तते । अष्टादशपुराणेषु अन्यतमं वर्तते इदं पुराणम् । इदं किञ्चन प्राचीनं पुराणम् ।

सप्तकौशिक्याः प्राकृतस्थिति

अस्माकम् देशस्य प्रकृतिसम्पदा समृद्धोsस्ति । पूर्वीयवाङ्मये पृथ्वी, जलम्, वायुः, अग्निः, आकाशेति पञ्चमहाभूतात्मकानि प्रकृतिः । पञ्चमहाभूते जलस्य सर्वाेपरि स्थानम् वर्तते । सप्तकाैशिक्याः जलं शुद्धं निर्मलञ्च । अस्माकं परमपावनी सप्तकाैशिकी गङ्गा पुण्यनदीरूपेण तिष्ठेत् सदैव ।

बाह्यसम्पर्कतन्तुः

• Kosi River