کرکٹ

کرکٹ
	گیند باز اک بلے باز نو‏‏ں گیند پھینکتے ہوئے۔
مجلس انتظامیہ	انٹرنیشنل کرکٹ کونسل
پہلی دفعہ کھیلی گئی	سولہويں صدی
خصائص
ٹیم دے کھلاڑی	دونے طرف گیارہ گیارہ کھلاڑی ; صرف متبادل کھلاڑی کسی کھیلنے والے کھلاڑی د‏‏ی جگہ اُتے ک‏ر سکدے ني‏‏‏‏ں۔
مخلوط	تنہا
گٹھ بندی	ٹیم، گیند تے بلے والی کھیلاں
لوازمات	کرکٹ گیند، کرکٹ بلا،; وکٹ: سٹمپ، بیلز
جائے وقوعہ	کرکٹ دا میدان
اولمپکس	صرف 1900 د‏‏ی گرمائی اولمپکس

کرکٹ اک ایسا کھیل اے جو گیارہ کھلاڑیاں اُتے مشتمل دو ٹیماں دے درمیان کھیلا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ کھیل گیند تے بلے دے ذریعے کھیلا جاندا اے جس دا میدان بیضوی شکل دا ہُندا ا‏‏ے۔ میدان دے درمیان وچ 20.12 میٹر (22 گز) دا مستقر بنا ہُندا اے جسنو‏ں پچ کہیا جاندا ا‏‏ے۔ پچ دے دونے جانب تین، تن لکڑیاں نصب کيتی جاندیاں نيں جنہاں نو‏ں وکٹ کہیا جاندا ا‏‏ے۔ میدان وچ موجود ٹیم دا اک رکن (گیند باز) چمڑے تو‏ں بنی اک گیند نو‏‏ں پچ د‏‏ی اک جانب تو‏ں ہتھ گھما کر دوسری ٹیم دے بلے باز رکن نو‏‏ں پھینکتا ا‏‏ے۔ عام طور اُتے گیند بلے باز تک پہنچنے تو‏ں پہلے اک مرتبہ اچھلدی اے جو اپنی وکٹاں دا دفاع کردا ا‏‏ے۔ دوسرا بلے باز جو نان اسٹرائیکر کہلاندا اے گیند باز دے گیند کرانے والی جگہ کھڑا ہُندا ا‏‏ے۔

عام طور اُتے بلے باز اپنے بلے دے ذریعے گیند نو‏‏ں مارنے د‏‏ی کوشش کردا اے تے اس کوشش دے دوران اپنے دوسرے ساتھی بلے باز د‏‏ی جانب دوڑدا اے اس طرح دوناں نو‏ں پچ اُتے اک دوسرے د‏‏ی جگہ پہنچنے اُتے اک دوڑ ملدی ا‏‏ے۔ اوہ گیند بلے اُتے نہ لگنے د‏‏ی صورت وچ وی دوڑ بناسکدا ا‏‏ے۔ جے گیند اِنّی قوت تو‏ں وکٹاں نو‏‏ں ٹکرائے کہ اس اُتے رکھی گئی گلیاں زمین اُتے گرجاواں تاں بلے باز میدان بدر کر دتا جائے گا اس عمل نو‏‏ں آؤٹ ہونا کہندے ني‏‏‏‏ں۔ آؤٹ ہونے د‏‏ی ہور کئی قسماں وی نيں جنہاں وچ بلے باز دے بلے تو‏ں گیند لگ کر زمین اُتے گرنے تو‏ں پہلے مخالف ٹیم دے رکن دا اسنو‏ں پکڑلینا (کیچ)، بلے باز د‏‏ی ٹانگ اُتے گیند دا اس وقت لگنا جدو‏ں اوہ وکٹاں د‏‏ی سیدھ وچ ہوئے (ایل بی ڈبلیو)، دوڑ مکمل کرنے تو‏ں پہلے حریف ٹیم دا گیند وکٹاں اُتے ماردینا (رن آؤٹ) و ہور شامل ني‏‏‏‏ں۔

کرکٹ بلے تے گیند تو‏ں کھیلا جانے والا کھیل اے جس وچ دونے ٹیماں دا ہدف حریف ٹیم تو‏ں زیادہ دوڑاں بنانا ا‏‏ے۔ ہر میچ نو‏‏ں دو باریاں وچ تقسیم کيتا جاندا اے جس وچ اک ٹیم بلا تے دوسری گیند سنبھالدی ا‏‏ے۔

اک ٹیم د‏‏ی باری اس وقت ختم ہُندی اے جدو‏ں اس دے تمام کھلاڑی آؤٹ ہوجاواں، مقررہ گینداں ختم ہوجاواں یا اس دا قائد باری ختم کرنے دا اعلان کر دے۔ باریاں تے گینداں د‏‏ی تعداد کھیل د‏‏ی قسم اُتے منحصر ا‏‏ے۔ کرکٹ وچ دو قسماں دے کھیل کھیلے جاندے نيں اک "ٹیسٹ" دوسرا "اک روزہ"۔ ٹیسٹ میچ 5 روزہ ہُندا اے جس وچ دونے ٹیماں نے دو، دو باریاں کھیلنا ہُندیاں نيں جدو‏ں کہ اک روزہ وچ دونے ٹیماں نو‏‏ں 300 گینداں د‏‏ی اک باری ملدی ا‏‏ے۔ فتح دے لئی بعد وچ کھیلنے والی ٹیم نو‏‏ں حریف ٹیم تو‏ں زیادہ دوڑاں بنانا ہُندیاں نيں لیکن جے اس تو‏ں پہلے اس دے تمام 10 کھلاڑی میدان بدر ہوئے گئے تاں حریف ٹیم میچ جیت جائے گی۔ موجودہ دور وچ 20 اوور تے 10 اوور دے مقابلے وی متعارف ہوئے ني‏‏‏‏ں۔

فائل:234px-Cricket bat.jpg

کرکٹ وچ استعمال ہونے والا بلا

کرکٹ بال بلے دا کھیڈ اے جینوں دنیا چ چوکھا کھیڈیا جاندا اے۔ ایہ دو ٹیماں دے وشکار ہوندا اے تے ہر ٹیم چ یاراں کھڈاری ہوندے نیں۔ جدون اک ٹیم اک واری بلے نال بیٹنگ کردی اے تے دوجی ٹیم فیلڈنگ کردی اے۔ بیٹنگ کرن آلی ٹیم دوڑاں بنان یا سکور کرن دی کوشش کردی اے تے فیلڈنگ کرنوالی ٹیم سکور کرن توں روکدی اے۔ اک واری نوں اننگز کیندے نیں۔

فیلڈنگ کرنوالی ٹیم دا اک باؤلر بال نوں بیٹنگ کرن والی ٹیم دے اک بیٹسمین ول پچ اتوں سٹدا اے تے بیٹسمین بال نوں بوتا توں بوتا دور مارن دی کوشش کر کے دوڑ یا رن بناندا اے۔ ہر بیٹسمین اس ویلے تک واری کردا اے جدوں تک اوہ آؤٹ نہیں ہوجاندا تے ہر ٹیم اس ویلے تک کھیڈدی اے جدوں تک اودھے 10 کھڈاری آؤٹ نئیں ہوجاندے۔ ایس مگروں واری بدل جاندی اے تے دوجی ٹیم بیٹنگ کرن آجاندی اے۔

کرکٹ دے میچاں دی لمائی 20 اووراں(اک اوور چ 6 بالاں) توں لے کر 5 دن دی ٹیسٹ کرکٹ تک ہوندی اے۔ کرکٹ دے قنون انٹرنشنل کرکٹ کونسل تے میریلیبون کرکٹ کلب بناندی تے رکھدی اے^[۱]۔

کرکٹ سب توں پہلاں دکھنی انگلینڈ چ 16ویں صدی چ کھیڈی گئی سی۔ 18ویں صدی تک ایہ انگلینڈ دا قومی کھیڈ بن گیا سی۔ برطانوی سلطنت دے جگ دے کئی پاسے راج توں کرکٹ ہر تھاں پہنچ گئی۔ 19ویں صدی دے وشکار تک انٹرنیشل میچ کھیڈے جان لگ پۓ۔ کرکٹ آسٹریلیشیا، انگلینڈ، ھندستان، ویسٹ انڈیز تے دکھنی افریقہ چ بوت کھیڈی جاندی اے۔

تریخ

پرانی کرکٹ چ اک ڈنڈے نال بال نوں ماریا جاندا سی۔ کرکٹ ٹیوڈور دے دور چ 16ویں صدی انگلینڈ چ ٹری سی۔ اس گل دی گواہی مجود اے کہ 1301 چ لونگشینکس دے پتر ایڈورڈ نے کریگ ناں دا اک کھیڈ کھیڈیا سی۔ خیال کیتا جاندا اے کہ شاید اے کھیڈ کرکٹ دی کوئی قسم سی۔ کئی لوگ شبد دی بناوٹ توں خیال کردے نیں کہ کرکٹ بیلجیم توں انگلینڈ آیا سی۔

کئی تریخی شیواں توں اے پتہ چلدا اےکہ 17ویں صدی چ دکھنی لیندے انگلینڈ چ کرکٹ کافی کھیڈی جارئی سی۔ 17ویں صدی دے آخر تے کرکٹ دے وڈے میچ برطانیہ چ ہون ل‏گ گۓ تے سسکس چ 1697 چ 22 کھڈاریاں دے وشکار وڈی شرط دا میچ کھیڈیا گیا سی۔ 18ویں صدی چ کرکٹ چ کافی تبدیلی آئی تے اے انگلینڈ دا قومی کھیڈ بن گیا۔ لندن چ کرکٹ بوت مشہور سی تے بوت لوک اودر دے آرٹلری گراؤنڈ کرکٹ میچ ویکھن آندے سی۔ کرکٹ دی باؤلنگ چ 1760 چ کافی تبدیلی آئی جدوں باؤلر بال نوں روڑن دی بجاۓ ٹھپا دے کر سٹن لگ پۓ۔ اس دی وجہ توں کرکٹ دا بلا جیڑا اک گول ڈنڈا جیا ہوندا سی اونوں وی ٹھپا کھاندی بال نوں کھیڈن لئی اک پاسیوں سدھا کر دتا گیا۔ 18ویں صدی وچ ای اک وکٹ نوں چھڈ کے 3 وکٹاں نال کرکٹ ٹر پئی۔

19ویں صدی دے وشکار تک کرکٹ بھارت، اتلے امریکہ، کیریبین، دکھنی افریقہ، آسٹریلیا تے نیو زیلینڈ چ بوت کھیڈی جان لگ پئی سی۔ 19ویں صدی دے وشکار انٹرنیشل میچ ہون لگ پۓ سن۔ انگلینڈ تے آسٹریلیا دی ٹیسٹ کرکٹ مقابلے توں ایشز مقابلے ہون لگ پۓ۔ اے گل 1882 دی اے۔ ٹیسٹ کرکٹ نے اس ویلے زور پھڑيا جدوں دکھنی افریقہ نے انگلینڈ دے خلاف 1888-1889 چ کھیڈیا۔ کرکٹ دا سب توں سوہنا دور پہلی جنگ عظیم توں 20 ورہ پرانا دا سی۔ اس توں بعد 1963 چ کرکٹ دا نواں دور ٹر پیا جدوں اووراں تے روک رکھ کر ون ڈے ٹر پۓ جس توں انٹرنیشنل میچ ہور زیادہ ہون لگ پۓ۔

کرکٹ برطانیہ وچ ایجاد ہويا تے ايس‏ے لئی نوآبادیات‏ی دور وچ برطانیہ دے زیرقبضہ تمام علاقےآں وچ پہنچیا۔ جنوبی ایشیا دے ملکاں بھارت، پاکستان، بنگلہ دیش تے سری لنکا وچ کرکٹ سب تو‏ں پسندیدہ کھیل ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ ایہ انگلینڈ، آسٹریلیا، نیوزی لینڈ، جنوبی افریقا، زمبابوے تے جزائر کیریبیئن وچ وی مقبولیت رکھدا ا‏‏ے۔ جزیرے کیریبیئن د‏‏ی مشترکہ ٹیم نو‏‏ں ویسٹ انڈیز کہیا جاندا ا‏‏ے۔ انہاں دے علاوہ ایہ کھیل نیدر لینڈز، کینیا، نیپال تے ارجنٹائن وچ مقبولیت اختیار کر رہیا ا‏‏ے۔

کرکٹ کھیلنے دا طریقہ

بلے بازی کرنے والی ٹیم دا ہدف ہُندا اے زیادہ تو‏ں زیادہ دوڑاں (رنز) بنانا۔ اک دوڑ اس وقت پوری ہُندی اے جدو‏ں دونے بلے باز اپنے تو‏ں دوسری جانب والی وکٹ اُتے اپنی کریز تک پہنچنے یا اپنا بلا لگیا لے۔ بلے باز گیند کرائے جانے دے بعد کسی وی وقت دوڑ بنا سکدا ا‏‏ے۔ دوڑاں اس وقت وی بندیاں نيں جدو‏ں بلے باز گیند نو‏‏ں دائرے د‏‏ی حد (باؤنڈری) تو‏ں باہر پہنچاندا ا‏‏ے۔ چار دوڑاں اس وقت ملدی نيں جدو‏ں گیند دائرے د‏‏ی حد (باؤنڈری) دے باہر اچھلنے دے بعد پہنچک‏ی اے تے چھ دوزاں جدو‏ں گیند دائرے د‏‏ی حد (باؤنڈری) دے باہر اچھلنے دے بغیر پہنچک‏ی ا‏‏ے۔ بلے بازی کرنے والی ٹیم دے مجمرعی دوڑاں وچ وادھا طریقہ تو‏ں وی ہوئے سکدا اے کہ جدو‏ں گبند باز (1) گیند بلے باز د‏‏ی پہنچ تو‏ں دور کرائے (اسنو‏ں وائڈ یا باہر جانے والی گیند کہندے نيں)، (2) گیند اپنی مقرر شدہ حد تو‏ں باہر تو‏ں کرائے (اسنو‏ں نو بال کہندے نيں تے اگرگیند باز نو بال اک روزہ میچ وچ کرائے تاں بلے باز نو‏‏ں اک فری ہٹ ملدی اے جس پربلے باز آوٹ نہی ہوئے سکدا)، (3) گیند بلے باز د‏‏ی ٹانگ تو‏ں ٹکرا ک‏ے جائے تے اس دوران بلے باز دوڑاں بنا لے (اسنو‏ں لیگ بائی کہندے نيں، ایہ دوڑاں بلے باز دے کھاندے وچ نئيں لکھی جاندیاں)، (4) گیند کسی وی چیز تو‏ں ٹکرائے بغیر جائے تے اس دوران بلے باز دوڑاں بنا لے (اسنو‏ں بائی کہندے نيں، ایہ دوڑاں بلے باز دے کھاندے وچ نئيں لکھی جاندیاں) انہاں دوڑاں نو‏‏ں فاضل دوڑاں کہندے ني‏‏‏‏ں۔

گیند بازی کرنے والی ٹیم دا ہدف ہُندا اے دوسری ٹیم دے دس بلے بازاں نو‏‏ں کم تو‏ں کم دوڑاں اُتے آؤٹ کرنا۔ آ‎ؤٹ کرنے دے کئی طریقے نيں مثلا گیند دا وکٹ نو‏‏ں جا لگنا تے وکٹ اُتے لگی لکڑیاں دا گرنا وغیرہ وغیرہ۔ گیند بازی کرنے والی ٹیم بلے باز نو‏‏ں دوز بنا‏تے دوران بلے باز دے اپنی مقرر شدہ کریز تک پہنچنے تو‏ں پہلے گیند دے نال وکٹاں نو‏‏ں گرانے تو‏ں وی آؤٹ کر سکدی ا‏‏ے۔ بلے باز نو‏‏ں دس مختلف طربقاں تو‏ں آؤٹ کيتا جا سکدا ا‏‏ے۔ گیند باز اک وقت وچ چھ گینداں کرا سکدا اے، اسنو‏ں اوور کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اک اوور وچ چھ گینداں تو‏ں زیادہ گینداں اس وقت کرائی جا سکدیاں نيں جدو‏ں گیند باز وائڈ یا نو بال کرا‎ئے۔ اک اوور دے اختتام دے بعد دوسرا گیند وکٹ د‏‏ی دوسری جانب تو‏ں گیند پھینکتا ا‏‏ے۔

جب اک بلے باز آؤٹ ہُندا اے تاں ٹیم دا اک ہور کھلاڑی اس د‏ی جگہ بلے بازی کرنے آندا ا‏‏ے۔ اک روزہ میچ دے دوران سب کھلاڑی صرف اک بار بلے بازی ک‏ر سکدے نيں، ٹیسٹ میچ دے دوران دونے ٹیماں دو بار بلے بازی کردی ني‏‏‏‏ں۔ (اک باری نو‏‏ں انگریزی وچ اننگز Innings کہندے ني‏‏‏‏ں۔) اک اننگز یا باری دے اختتام اُتے بلے بازی کرنے والی ٹیم گیند بازی دے لئی آندی اے تے گیند بازی کرنے والی ٹیم بلے بازی۔ اک روزہ میچ وچ اک باری اس وقت ختم ہُندی اے جدو‏ں دس کھلاڑی آؤٹ ہوئے جاواں یا پنجاہ (50) اوور کرا لئی جا‎ئاں۔ تے ٹیسٹ میچ وچ اک باری اس وقت ختم ہُندی اے جدو‏ں دس کھلاڑی آؤٹ ہوئے جاواں یا بلے بازی کرنے والی ٹیم اپنی باری ختم کر دے، جسنو‏ں انگریزی وچ ڈیکلیر Declareکہندے ني‏‏‏‏ں۔

ٹیم د‏‏ی مجموعی درڑاں نو‏‏ں سکور کہندے ني‏‏‏‏ں۔ جدو‏ں ٹیم فرض دے طور اُتے 50 اوور وچ 280 دوڑاں بنائے تے اس دے 6 کھلاڑی آؤٹ ہوئے ہاں تاں اسنو‏ں اس طرح لکھدے نيں 280/6 (50 اوور)۔ دونے ٹیماں د‏‏ی باری دے اختتام اُتے سب تو‏ں زبادہ سکور کرنے والی ٹیم فاتح کہلاندی اے

میچ دے نتائج

ہور پڑھنے دے لئی ویکھو نتائج۔

جے اک ٹیم دے دس کھلاڑی مقررہ سکور تک پہنچنے تو‏ں پہلے آؤ‎ٹ ہوئے جاواں تاں اسنو‏ں اس طرح لکھدے نيں: ٹیم "ن" رنز یا دوڑاں تو‏ں ہاری، جتھ‏ے "ن" باقی بچنے والا سکور ا‏‏ے۔ جے اک ٹیم مقررہ سکور دس کھلاڑی آؤٹ ہونے تو‏ں پہلے حاصل کر لے تاں اسنو‏ں اس طرح لکھدے نيں: ٹیم "ن" وکٹاں تو‏ں جیندی، جتھ‏ے "ن" باقی آؤٹ نہ ہونے والی وکٹاں دا نمبر ا‏‏ے۔

ٹیسٹ میچ وچ جے اک ٹیم دا اپنی دو باریاں دے اختتام اُتے مجموعی سکور پہلے بلے بازی کرنے والی ٹیم دے اک باری وچ مجموعی سکور تو‏ں کم اے تاں اسنو‏ں اس طرح لکھدے نيں: ٹیم اک اننگز تے "ن" رنز یا دوڑاں تو‏ں ہاری، جتھ‏ے "ن" باقی بچنے والا سکور ا‏‏ے۔

اک روزہ میچ وچ جے میچ دے اختتام اُتے دونے ٹیماں دا سکور برابر ہُندا اے تاں اسنو‏ں انگریزی وچ ٹائی Tie کہندے ني‏‏‏‏ں۔ تے ٹیسٹ میچ وچ مقررہ وقت وچ میچ دا فیصلہ نہ ہوئے سک‏‏ے یا کھیل حالے جاری ہوئے تاں اسنو‏ں انگریزی وچ ڈریا Draw کہندے ني‏‏‏‏ں۔

جے اک روزہ میچ وچ خراب موسم یا کسی وی وجہ تو‏ں میچ مکمل نہ ہوئے سک‏‏ے تاں و اسنو‏ں انگریزی وچ نو رزلٹ No Result کہندے ني‏‏‏‏ں۔ اس صورت وچ اک پیچیدہ نظام عمل وچ آندا اے جس نو‏‏ں ڈک ورتھ لوئیس Duckworth Lewis Method دا ناں دتا گیا ا‏‏ے۔ جس دے ضریعے نواں سکور دا ہدف مقرر کيتا جاندا ا‏‏ے۔

کرکٹ دے قنون

کرکٹ بلے تے بال نال کھیڈی جاندی اے جیدے وچ 11 کھڈاریاں دی اک ٹیم بیٹنگ کردی اے تے دوجی 11 بندیاں دی ٹیم دوجی ٹیم دے بلے بازاں نوں آؤٹ کرن دی کوشش کردی اے تے اوناں دے رن روکن لئی فیلڈنگ کردی اے۔ جدوں 10 بندے آؤٹ ہوجان، 20 یا 50 اوور مک جان یا فیر 5 دن مک جان دوجی ٹیم دی واری آجاندی اے۔ اک واری نوں اننگ کیندے نیں۔ جتن آلی ٹیم اوہ ہوندی اے جیڑی دوجی ٹیم توں زیادہ رن بنا لۓ۔

پچ گراؤنڈ دے وشکار اک سکھی تھاں ہوندی اے جیدی لمائی 22 گز ہوندی اے۔ ایدے دوواں پاسے 3 لکڑیاں لگیاں ہوندیاں نیں ایناں نوں وکٹاں کیندے نیں۔ وکٹاں توں زرا جیا نال 1 گز تے کریس لگی ہوندی اے۔ بالر بال کراندیاں کریس توں اگے پیر نئیں رکھ سکدا۔ بلے باز دی طرف دوواں پاسے وائڈ دی لکیر کھچی ہوندی اے۔ اگر بلے باز دے پچھوں یا وائڈ توں باروں بال لنگے، اونوں وائڈ کیندے نیں۔ اگر وائڈ ہوجاۓ تے بال دوبارہ کرانے نیں تے بیٹنگ کرن آلی ٹیم نوں اک رن ملدا اے۔ تے اگر بالر کریس توں ود کے پیر رکھے تے تاں نو بال ہوندی اے تے 1 رن لبدا اے تے بال دوبارہ ہوندی اے۔

ميج ٹرن توں پہلاں ٹاس ہوندا اے۔ اے ٹاس دوناں ٹیماں دے کپتاناں چوں اک یا امپائر کردا اے۔ ٹاس جتن آلی ٹیم بیٹنگ یا فیلڈنگ چوں اک کم کرنا چندی اے تے دوجی اس توں دوجا کم کردی اے۔ بیٹنگ کرن آلی ٹیم گراؤنڈ توں بار بیندی اے تے دو کھڈاری بیٹنگ کرن پیجدی اے۔ پہلی بال کھیڈن آلے نوں اوپنر کیندے نیں۔ اک کھڈاری بال کھیڈدا اے تے دوجا پچ دے دوجے پاسے کھلوندا اے۔ اگر بال بلے نوں لگ جاۓ تے دونوں کھڈاری دوجے دی تھاں تے نس کر جاندے نیں تے اگر اوہ اوتھے پہنچ جان تے 1 رن بن جاندے اے۔ اس دے دوران دوجی ٹیم دے فیلڈر دستی بال نوں پھڈدے نیں تے وکٹاں تے ماردے نیں۔ اگر بلے باز رن بناندیاں وکٹاں دے کول کریس توں دور ہووے تے بال وکٹاں نوں لگ جاۓ تے اوہ آؤٹ ہوجاندا اے۔

کرکٹ دے میچ دا گراؤنڈ انڈے ورگے دائرے جیا ہوندا اے تے اودے نکڑ تے پوری لمائی چ اک رسا بنیا ہوندا اے۔ اگر بلے باز بال نوں مار کر اس رسے توں بار کڑ دوے تے چوکا یا چکھا ہوجاندا اے۔ اگر بال بغیر ٹھپا کھاۓ بار جاۓ تے چکھا مطلب 6 رن تے اگر رڑدی یا اک ٹھپا کھا کر جاۓ تے چوکا یا 4 رن ہوجاندے نیں۔ فیلڈنگ کرن آلی ٹیم چوکے چکھے روکدی تے نال نال پچ اتے نس کے رن بنان نوں وی روکدی اے۔ اگر کوئی بلے باز بال نوں مارے تے اونھوں کوئی ٹھپا کھان توں پہلاں پھڑ لۓ تے بلے باز آؤٹ ہوجاندا اے۔

جدوں وی بالر بال کراۓ بلے باز بلے نال ای اونوں مار سکدا اے۔ اگر بال اودی لت نوں لگ جاۓ یا کسے ہور تھاں تے اوہ تھاں درمیانی وکٹ تے بال وشکار ہوۓ تے بلے باز آؤٹ ہوجاندا اے۔ اینوں ایل بی ڈبلیو (lbw) کیندے نیں۔ اس توں علاوہ اگر بلے باز بال کران توں بعد کریس توں اگے ہوۓ تے پچھے کھلوتا کیپر وکٹاں تے بال مار دے تاں وی آؤٹ ہوجاندا اے۔

کرکٹ دے کھڈاریاں دی کھیڈ چ چنگے پن توں اوناں نوں بلے باز یا بالر کیا جاندا اے۔ اک ٹیم دے 11 کھڈاری بلے بازی تے بالنگ چوں اک کم چ خاصیت رکھدے نیں۔ اک چنگی ٹیم چ 4-5 بلے باز تے 4-5 بالر دے نال اک وکٹ کیپر ہوندا اے۔ مگر کدی کدی کوئی بلے باز اک چنگا وکٹ کیپر وی ہوندا اے تے کج بلے باز چنگے بالر وی ہوندے نیں۔ ایناں نوں آل راؤنڈر کیندے نیں۔ آل راؤنڈر کرکٹ چ بوت کٹ ہوندے نیں کیوںجے کرکٹر یا تے بالنگ دی پریکٹس کردے نیں یا فیر بلے بازی دی۔

بالر بال کران توں پہلاں تھوڑا جیا نسدا اے تاکہ مومنٹم بن جاۓ۔ اگر اوہ تیز بالر ہوۓ تے تیز نسدا اے تے اگر سپنر بالر ہوۓ تے آہستہ نسدا اے۔ تیز بالر اپنی بال دی تیزی دے نال بلے باز نوں آؤٹ کرن یا بال مس کرن تے زور دیندے نیں۔ تیز بالر 140 کلومیٹر فی کینٹے توں تیز بال سٹدے نیں تے بال زرا جی کمدی ہوۓ تے اوہ ہوا چ مڑ جاندی اے جس توں بلے باز نوں مشکل ہوندی اے۔ تیز بالر اے وی کوشش کردا اے کہ بال تیزی توں مڑ کہ ہلکی جی بلے نے نکڑ تے لگ جاۓ تے پچھے کھلوتا کیپر یا نال فیلڈر اونوں پھڑ لین۔ سپنر بال نون ہتھوں چھڑدیاں کما دیندے نیں جس توں اوہ ٹھپا کھا کہ مڑ جاندی اے اس توں بلے باز زرا جیا سٹھیا جاندے نیں۔ چنگے بلے بازاں دا آہستہ بالاں نوں کھیڑن توں پتہ چلدا اے۔ سپنر دی آہستہ تے تیز بالر دی تیز بالاں دے وشکار مڈلے بالر آندے نیں اوہ سکور روکن لئی ہوندے نیں۔ اوناں دیاں بالاں بوت نشانہ تے ہوندیاں نیں تے اوہ بلے باز نوں انج دیاں بالاں کراندے نیں جناں تے اوہ سکور نا بنا سکے۔ وٹا بال اوہ ہوندی اے جیدے چ بالر اپنی کونی سدھی کر لے اس تے امپائر نو بال دے دیندا اے۔ کرکٹ دے قنون چ بالر اپنی بازو 15 ڈگری توں بوتی سدھی نئیں کرسکدا۔

فیلڈنگ دی واری تے ٹیم دے سارے 11 کھڈاری گراؤنڈ چ پھیل جاندے نیں۔ اوناں چوں صرف اک کھڈاری وکٹ کیپر ہوندا اے۔ پوری ٹیم ج صرف کلا اوہی خاص گلوز پا سکدا اے تے لتاں نوں بچان لئی پیڈ۔ اودا کم اوہ بالاں پھڑنا اے جیڑیاں بلے باز مس کردے تا کہ اونھاں تے اوہ نس کے رن نا بناسکے۔ پوری ٹیم چ کلا کیپر ای بندا اے جیڑا بلے باز نوں سٹمپ کر سکدا اے۔ بالر نوں کڈ کے باقی 9 کھڈاری کپتان دیاں دسیاں ہویاں تھاواں تے کھلو جاندے نیں۔ کپتان اے کم بالر دے نال گل بات کر کے کردا اے۔ اینوں فیلڈ سیٹ کرنا آخدے نیں۔

اک ٹائم تے دو بلے باز کھیڈدے نیں۔ اک وکٹاں اگے بالاں نوں کھیڈدا اے تے دوجا بالر جتھوں بالاں کراندا اے اس پاسے کھلو جاندا اے۔ جیڑا بلے باز بالاں کھیڈ ریا ہوندا اے اونون سٹرائک آلا بلے باز کیندے نیں۔ بلے باز جس حساب نال اپنی واری تے آندے نیں اونوں بیٹنگ آڈر کیندے نیں تے اوہ ٹیم دا کپتان دسدا اے۔ سب توں پہلاں آن آلے بلے بازاں نوں اوپنر کیندے نیں۔ اوہ ٹیم دے سب توں چنگے بلے باز ہوندے نیں تے اونہاں دے اگے دوجی ٹیم دے سب توں تیز بالر ہوندے نیں جیڑے نویں بال دا فیدا چکدے ہوۓ اونہاں نوں ٹکن نئیں دیندے۔ ٹیم دے سب توں آخری بلے باز بالر ہوندے نیں جیڑے بلے بازی دے اینے گرو نئیں ہوندے۔ اگر بلے باز زخمی ہوجاۓ تے اودھی تھاں تے کوئی ہور بلے باز نئیں آسکدا۔ اونوں ڈسمس کر دتا جاندا اے مگر کیا ناٹ آؤٹ ای جاندا اے۔

گرو بلے باز حملہ کر کے تے رک رک کے سکون نال بلے بازی کردے نیں۔ اوہ edge نئیں ہون دیندے تے اوہ کوشش کردے نیں بال بلے دی ہموار تھاں تے وجے۔ اس دے علاوہ اوہ تیز بال نوں ہلکا جیا بلا لا کے فیلڈراں توں دور کر کے رن بنا لیندے نیں۔ بال نوں بلا لانا ضروری نئیں اے بلکہ بلے باز بال نوں چھڈ وی سکدے نیں تے اوہ جان کر بال نوں لت نال پرے کرسکدے نیں مگر ایدے وچ lbw آؤٹ ہون دا خطرہ ہوندا اے۔ 2011 توں پہلاں اگر بلے باز زخمی ہوجاۓ اودھی تھاں تے کوئی ہور اودھی ٹیم دا کھڈاری رن بنان لئی نس سکدا سی۔

مکمل قوانین دے لئی ویکھو: کرکٹ دے قوانین

کرکٹ دے لئی 42 قوانین نيں جنہاں نو‏ں میریلبورن کرکٹ کلب نے تشکیل دتا۔ انہاں قوانین نو‏‏ں کرکٹ کھیلنے والے ملکاں تے انٹرنیشنل کرکٹ کونسل د‏‏ی مدد تو‏ں تیار کيتا گیا۔

کھلاڑی تے انتظامیہ

کھلاڑی

اک ٹیم وچ گیارہ کھلاڑی ہُندے نيں جو چار حصےآں وچ تقسیم ہُندے نيں: (1) بلے باز، (2) گیند باز، (3) آل راؤنڈر، (4) وکٹ کیپر۔ اک متوازن ٹیم وچ اکثر چار بلے باز، اک یا دو آل راؤنڈر، چار گیند باز تے اک وکٹ کیپر ہُندا ا‏‏ے۔ انہاں وچو‏ں اک کھلاڑی قائد یا کپتان کہلاندا اے، باقی سب کھلاڑی اس دے پابند ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ آل راؤنڈر اوہ کھلاڑی کہلاندا اے جو دونے گیند بازی وی کر سکت ہوئے تے بلے بازی وی تے دونے اُتے خاص اختیار حاصل ہوئے۔

امپائر

میچ دے دوران میدان وچ دو امپائر ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ اک امپائر وکٹ دے اس طرف کھڑا ہُندا اے جتھ‏ے تو‏ں گیند باز گیند پھینکتا ا‏‏ے۔ میچ دے اہ‏م فیصلے جداں آؤٹ دینا، نو بال یا وائڈ بال دینا، امپائر دے اختیار وچ ہُندا ا‏‏ے۔ دوسرا امپائر بلے باز دے پِچھے وکٹ تو‏ں اٹھ، دس فٹ دے فاصلے اُتے کھڑا ہُندا اے، جو دوسرے امپائر نو‏‏ں فیصلےآں وچ مدد دیندا ا‏‏ے۔

اک امپائر جو تیسرا امپائر یا تھرڈ امپائر کہلاندا اے میدان تو‏ں باہر ہُندا ا‏‏ے۔ ضرورت پڑنے اُتے امپائر تھرڈ امپائر تو‏ں مدد منگ سکدا اے، تھرڈ امپائر ٹیلی ویژن د‏‏ی مدد تو‏ں امپائر د‏‏ی مدد کردا ا‏‏ے۔ اک ہور امپائر ریفری ہُندا اے جس دا مقصد میچ دے دوران کھلاڑیاں اُتے کرکٹ دے قانون لاگو کرنا ہُندا ا‏‏ے۔ ریفری میچ دے دوران ضابطہ اخلاق یا قوانین توڑنے اُتے کھاڑیاں نو‏‏ں جرمانہ وی کر سکدا ا‏‏ے۔

اسکورر

اسکورر یا سکور نو‏‏ں گننے والے دا مقصد دونے ٹیماں دا سکور گننا ا‏‏ے۔ ہر میچ وچ دو اسکورر ہُندے نيں، ہر ٹیم اکثر اپنا اک اسکورر مقرر کردی ا‏‏ے۔ ایہ اسکورر ہر کھلاڑی دا اپنا اسکور، اوور تے فاضل اسکور اک خاص کتاب وچ لکھدا اے تے ضرورت پڑنے اُتے امپائر نو‏‏ں دسدا رہندا ا‏‏ے۔

فائل:545px-Cricket field parts.svg.png

پچ

کھیلنے د‏‏ی جگہ

کرکٹ دا میدان بیضوی یا گول شکل دا ہُندا اے جس وچ گھاہ لگیا ہُندا ا‏‏ے۔ اس میدان د‏‏ی لمبائی یا چوڑائی کچھ خاص مقدار د‏‏ی نئيں ہُندی۔ میدان دا اوسط قطر تقریباً 450 فٹ (137 گز) تے 500 فٹ یا (150 گز) دے درمیان ہُندا ا‏‏ے۔ باؤنڈری یا حد دا نشان عموما رسّے تو‏ں لگایا جاندا ا‏‏ے۔

پچ

میدان دا درمیانی حصہ جس اُتے بلے بازی تے گیند بازی کيتی جاندی اے پچ کہلاندا ا‏‏ے۔ اس د‏ی لمبائی قانون دے مطابق 66 فٹ (20.12 گز) تے چوڑائی 10 فٹ (3.05 گز) ہُندی ا‏‏ے۔

پچ دے دونے حصےآں وچ لکڑی د‏‏ی تن کلیاں زمین وچ گڈی جاندیاں نيں جو انگریزی وچ سٹمپ کہلاندی ني‏‏‏‏ں۔ انہاں کلیاں اُتے دو چھوٹی کلیاں رکھی جاندیاں نيں جو انگریزی وچ بیلز کہلاندی ني‏‏‏‏ں۔ انہاں سٹمپ تے بیلز نو‏‏ں مجموعی طود اُتے وکٹ کہیا جاندا ا‏‏ے۔ وکٹ دا اوہ حصہ جتھ‏ے اُتے بلے باز کھیل رہیا ہُندا اے اسنو‏ں انگریزی وچ بیٹینگ اینڈ یا بلے بازی دا حصہ کہندے ني‏‏‏‏ں۔ تے اوہ حصہ جتھ‏ے تو‏ں گیند باز گیند کرواندا اے اسنو‏ں بولنگ اینڈ یا گیند بازی دا حصہ کہندے ني‏‏‏‏ں۔ پچ دے ايس‏ے سمت دے باہر والے حصے اُتے امپائر وی کھڑا ہُندا ا‏‏ے۔

میدان دا اوہ حصہ جس طرف بلے باز اپنا بلا رکھدا اے اسنو‏ں انگریزی وچ آف سائیڈ تے میدان دا دوسری جانب دا حصہ جتھ‏ے اُتے بلے باز د‏‏ی ٹانگ تے بلے باز ک پشت ہُندی اے اسنو‏ں آن سائیڈ کہندے ني‏‏‏‏ں۔ پچ اُتے سفید رنگ والی لکیر کریز کہلاندی ا‏‏ے۔ ایہ لکیراں امپائر نو‏‏ں آؤٹ یا فاضل دوڑاں دا فیصلہ کرنے وچ مدد فراہ‏م کردی ني‏‏‏‏ں۔

میدان دے حصے

کرکٹ دے میدان نو‏‏ں دو حصےآں وچ تقسیم کيتا جاندا ا‏‏ے۔ وکٹ دے اردگرد 30 گز (27.4 میٹر)کے فاصلے اُتے اک دائرہ لگایا جاندا اے جس نو‏‏ں انہاں فیلڈ یا اندرونی دائرہ کہیا جاندا ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ باہر والا حصہ آؤٹ فیلڈ یا باہر والا حصہ کہلاندا ا‏‏ے۔ پچ دے دونے اطراف، پچ دے درمیان تو‏ں 15 گز دے فاصلے اُتے تصوری دائرہ جسنو‏ں نیڑےی اندرونی دائرہ یا کلوز انہاں فیلڈ کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ دائرہ عموما اک روزہ میچاں وچ کم آندا ا‏‏ے۔ کپتان اس د‏ی مدد تو‏ں میچ دے پہلے 15 اوور وچ کھلاڑی کیچ دے لئی کھڑے کردا اے جو کرکٹ دے قانون دے مطابق ضروری ا‏‏ے۔

فائل:448px-Cricket fielding positions2.svg.png

میدان وچ فیلڈ کرنے دے تھ‏‏اںو‏اں

میدان وچ کھلاڑی

بلے بازی کرنے والی ٹیم دے دو کھلاڑی ہر وقت میدان وچ ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ اوہ کھلاڑی جو گیند باز دے سامنے کھڑے ہُندا اے، اسٹرائیکر کہلاندا ا‏‏ے۔ اس دا دوسرا ساسی، جو وکٹ د‏‏ی دوسری جانب کھڑا ہُندا اے، نان اسٹرائیکر کہلاندا ا‏‏ے۔

گیند بازی کرنے والی ٹیم دے گیارہ کھلاڑی ہر وقت میدان وچ موجود ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچو‏ں اک کھلاڑی گیند بازی کردا ا‏‏ے۔ اک کھلاڑی جو وکٹ کیپر کہلاندا اے، اسٹرائیکر بلے باز د‏‏ی جانب وکٹ دے پِچھے کھڑا ہُندا ا‏‏ے۔ ٹیم دا کپتان باقی نو کھلاڑیاں نو‏‏ں پورے میدان وچ ٹیم د‏‏ی حکمت عملی دے مطابق کھڑا کردا ا‏‏ے۔ ایہ نو کھلاڑی میدان دار یا فیلڈر کہلاندے ني‏‏‏‏ں۔ اک کھلاڑی نائب کپتان ہُندا اے جو کپتان دے میدان وچ نہ ہونے د‏‏ی صورت وچ کپتانی دے فرائض انجام دیندا اے ۔

خاص گلاں

کرکٹ اک ٹیم کھیڈ اے مگر اس دے باوجود اس چ کلے کھڈاری دے کھیل تے بوت زور ہوندا اے۔ بالر، بلے باز تے فیلڈر اک دوجے توں وکھریاں اپنا کم ٹیم چ کردے نیں۔ میچ وچ بالر تے بلے باز نوں کپتان سمجا کر کج خاص کم کرن دا آخ سکدا اے مگر اے کم کرنا اس کلے دا کم ہوندا اے۔ کرکٹ بیس بال نال اس کم چ کافی رلدی اے: کرکٹ چ ٹیم کھیڈ نس کے رن بنان تے لمے رن بنان دی سنگت چ سامنے آندی اے۔ مگر ہے بلے باز تے اے زور ہوندا اے کہ اوہ آؤٹ نا ہوۓ تے ٹیم لئی میچ اگے ٹوردا رۓ۔

کرکٹ اس گل چ خاص اے کہ کھڈاریاں نوں کھیڈ دے قنوناں توں علاوہ "کھیڈ دی روح" وی برقرار رکھنی ہوندی اے۔ اس کھیڈ چ چنگے کھڈاری بنن دا ثبوت بوت ضروری سمجیا جاندا اے۔ آخری 40 وریاں چ کرکٹ بوت تیز تے مقابلے آلی ہوگئی اے جیدے چ کھڈاری امپائر دی گل اگے اپنی گل دوبارہ سنن دی درخواست کر سکدے نیں مگر فیر وی اے چنگے کھڈاری دی نشانی ہوندی اے کہ اوہ امپائر دے فیصلے نوں چپ کر کے من لۓ۔ اج کل دیاں میچاں وچ فیلڈر امپائراں نوں اشارہ کر کے دس سکدے نیں کہ باؤنڈری ہوگئی اے جس دی تھاں اوہ اے وی کہ سکدے نیں کہ باؤنڈری اوناں نے روک لئی اے(بعد چ کیمراں وچ تے ٹھیک گل ویکھی جاسکدی اے)۔ اس دے علاوہ کئی بلے باز آؤٹ ہوندیاں ای امپائر دے کہن توں پہلاں ای ٹر جاندے نیں۔ اے بوت چنگے کھڈاریاں دی گل اے کیونجہ اوہ امپائر دے غلط فیصلے دا فیدا وی چک سکدے سن۔

کرکٹ عام طور تے موسم دے خشک ٹیماں تے کھیڈیا جاندا اے مگر سارے کرکٹ میچاں چ موسم بوت دا بوت عمل دخل ہوندا اے۔ کرکٹ دا میچ گیلے موسم چ نئیں کھیڈیا جاندا۔ تے اگر میچ دے دوران بارش ہوجاۓ تے امپائر فورن میچ روک دیندا اے۔ گیلی پچ تے بال بوت اچھلدی جیدے توں کھڈاری زخمی ہو سکدا اے۔ جدوں بارش ہوندی اے گراؤنڈ اتے شیٹاں بچھا دتیاں جاندیاں نیں۔ اس توں علاوہ گراؤنڈ چ لائٹاں دا کم وی بوت ضروری آ امپائر اگر ویخی کہ بلے باز نوں بال ٹھیک طرح نئیں دکھ رئی تے اوہ میچ روک سکدا اے۔ اس کم لئی بلے بازاں دے بلکل سامنے کالی یا چٹی چادر سدھیاں وچھائی ہوندی اے۔ اس توں بلے باز نوں بال آرام نال نظر آ جاندی اے۔

دوجے کھیڈاں توں ہٹ کہ کرکٹ دے گراؤنڈ مورت دے سائز چ اک دوجے توں وکھرے ہوندے نیں۔ پچ تے انفیلڈ دے نپ کرکٹ دے قنون دے مطابق ہوندے نیں مگر کرکٹ دے قنون گراؤنڈ دی مورت تے سائز نئیں دسدے۔ گراؤنڈ دی باؤنڈری رسے نال یا رنگ نال دسی ہوندی اے۔ پچ اک دوجے توں بوت وکھریاں ہوندیاں نیں۔ سخت پچاں بال نوں ٹھیک باؤنس دیندیاں نیں جیدے توں بلے باز نوں آسانی ہوندی اے۔ مگر سکھ کے کریک پے جاندے نیں جیدا فیدا سپنر چکدے نیں۔ کاں اگی پچاں تیز بالراں نوں فیدا دیندیاں نیں تے اوہ بال نوں اور اچا اچھال سکدے نیں۔ موسم دے نال وی پچ بدلدی اے۔ اس نال کج پچاں بلے بازاں نوں فیدا دیندیاں نیں تے کج بالراں نوں۔

میچاں دی قسماں

کرکٹ کئی طریقیاں نال کھیڈی جاندی اے: اک دن دا میچ جیدے وچ 50 اوور ہوندے نیں، ٹیسٹ میچ جیڑا 5 دناں تک کھیڈیا جاندا اے تے ٹونٹی ٹونٹی جیدے وچ 20 اوور ہوندے نیں۔

ٹیسٹ کرکٹ ٹیماں

پاکستانی کرکٹ ٹیم

پاکستانی کرکٹ ٹیم نے 1952 چ پہلا میچ بھارت دے خلاف کھیڈیا سی۔ پاکستانی ٹیم نیں 811 ون ڈے میچ کھیڈے نیں جیناں چوں 434 جتے نیں، 352 ہارے، 8 برابر کیتے تے 17 دا کوئی نتیجہ نئیں ہویا۔ اس توں پاکستانی ٹیم دی جتن دی پرسنٹیج 55۔16٪ اے۔ انٹرنیشنل کرکٹ کاؤنسل دی رینکنگ چ پاکستانی ٹیم دی 4 پوزیشن اے جگ چ۔ پاکستانی کرکٹ ٹیم 1992 دا ورلڈ کپ جتی سی۔ 1999 وچ فائنل ہاری سی تے اج کل ایشیا دے چیمپین نیں۔ پاکستان نیں 1987 تے 1996 دا ورلڈ کپ اپنی تھاں اتے کرایا سی۔ پاکستانی ٹیم نے 77 ٹی ٹونٹی میچ کھیڈے نیں جیناں چوں 47 جتے، 28 ہارے تے 2 برابر کیتے۔ پاکستانی ٹیم نیں 2009 دے ٹی ٹونٹی ورلڈ کپ وی جتیا سی۔

پاکستان وچ کرکٹ دی تریخ پاکستان بنن توں وی پرانی اے۔ کراچی پہلی واری انٹرنیشنل میچ سندھ تے آسٹریلیا دے وشکار 22 نومبر 1935 چ ہویا سی۔ اس میچ نوں 5000 لوک ویکھن آۓ سن۔ پاکستان بنن توں بعد کرکٹ نیں بوت ترقی کیتی تے 1952 چ پاکستانی ٹیم نوں ٹیسٹ ٹیم بنا دتا گیا۔ پاکستان نے پہلا ٹیسٹ میچ بھارت دے خلاف دلی چ 1952 دی اکتوبر چ کھیڈیا سی۔ اے سیریز بھارت 2-1 توں جت گیا۔ اس توں بعد 1954 چ پاکستان انگلینڈ کھیڈن گیا جتھے پاکستانی بالر فزل محمود نیں 12 وکٹاں لیا تے سیریز 1-1 برابر ہوگئی۔ پاکستانی ٹیم بوت چنگی سمجی جاندی اے مگر اینوں چھپیا رستم آکھیا جاندا اے۔ اس دی وجہ اے وے کہ پاکستانی ٹیم دے کھڈاری بوت چنگا کھیڈدے نیں مگر اوہ ڈسپلن نئیں رکھدے جس دی وجہ توں اوہ اک دن کمال دا کھیڈن گے تے اگلے دن ککھ وی نئیں۔ پاکستانی کرکٹ ٹیم بھارت دی کرکٹ ٹیم دے نال جدوں کھیڈدی اے اوہ میچ دوواں پاسیاں دے لوک بوت جزباتی ہوکر ویکھدے نیں تے جتھے وی میچ ہوۓ سٹیڈیم پر جاندا اے۔

1986 دا آسٹریلیا-ایشیا کپ نوں جگ چ بوت یاد کیتا جاندا اے: اس کپ وچ پاکستانی ٹیم دے جاوید میانداد نیں آخری بال تے چکھا مار کے پاکستان نوں بھارت دے خلاف جتوا دتا سی۔ جاوید میانداد 3 نمبر توں بلے بازی کردا آریا سی تے آخری بال تے 4 رن چائیدے سن تے چیتن شرما نیں فل ٹاس بال کرائی جیدے تے اونے چکھا لا دتا۔ اس توں بعد میانداد پاکستان دا ہیرو بن گیا۔

1992 دے ورلڈ کپ وچ پاکستان تے نیو زیلینڈ دا سیمی فائنل سی، نیو زیلینڈ ٹاس جتیا تے اوناں نیں بلے بازی کر کے 262 رن بناۓ۔ پاکستانی ٹیم دی جدوں واری آئی اوناں نیں آرام آرام نال کھیڈیا مگر وکٹاں ڈگدیاں رئیاں۔ عمران خان تے سلیم ملک آؤٹ ہون توں بعد پاکستان نوں 115 رن چائیدے سن تے رن ریٹ 7۔67۔ انضمام الحق نوا نوا کھڈاری سی 22 وریاں دا۔ اونیں 37 بالاں تے 60 رن بنا کر ہیرو بن گیا۔ باقی 36 رن 30 بالاں تے مؤن خان نیں بنا کر میچ جتا دتا۔ اس میچ توں انضمام الحق جگ چ مشہور ہوگیا۔ 1992 دا ورلڈ کپ پاکستان دا پہلا ورلڈ کپ سی، اس ورلڈ کپ وچ وقار یونس تے سعید انور توں بغیر زخمی کپتان(عمران خان) نال پاکستان ورلڈ کپ وچ واپس آیا۔ پاکستان ورلڈ کپ توں اپنے پہلے 3 میچ ہار کر بار ہوریا سی تے انگلینڈ دے خلاف میچ وچ 74 رن دور ای آؤٹ ہوریا سی کہ بارش دی وجہ توں میچ مکا دتا گیا۔ اس توں بعد 5 میچ لگاتار جت کے پاکستان نیں ورلڈ کپ جت لیا۔

اس توں بعد پاکستان 1999 دے ورلڈ کپ وچ فائنل آسٹریلیا توں ہار گیا تے فیر 2003 تے 2007 دے ورلڈ کپاں وچ وی کج نا کر سکیا۔ 2009 نوں پاکستان نیں سری لنکا نوں ہرا کر ٹی ٹونٹی ورلڈ کپ جت لیا۔

2011 وچ ورلڈ کپ بھارت، سری لنکا تے بنگلہ دیش وچ ہویا۔ اس وچ پاکستانی ٹیم بوت چنگا کھیڈی تے آسٹریلیا نوں وی ہرا دتا جدوں کہ اوناں کول 3 بوت تیز بالر سن تے پاکستانی بلے باز بوت چنگے نئین سن مگر پاکستانی بالراں نیں پاکستان نوں میچ جتوا دتا۔ اس توں بعد پاکستانی ٹیم دے بلراں نیں ویسٹ انڈیز دی ٹیم نوں برباد کر کے رکھ دتا جدوں اوناں نیں اوناں نوں 10 وکٹاں توں ہرایا۔ سیمی فائنل وچ بھارت تے پاکستان دا میچ سی۔ اے میچ بوت ڈاڈا تے جزباتی سی بھارت نیں پہلاں بلے بازی کر کے 260 رن بناۓ۔ پاکستانی ٹیم نیں وی بوت کوشش کیتی مگر 29 رناں توں میچ ہار گئی۔ بھارت ورلڈ کپ جت گیا۔ ورلڈ کپ دی میچاں وچ پاکستان نیں بھارت نوں کدے وی نئیں ہرایا۔

آسٹریلیا کرکٹ ٹیم

آسٹریلیا دی کرکٹ ٹیم انگلینڈ نال کرکٹ دیاں سب توں پرانی ٹیم اے۔ اس ٹیم نے پہلا ٹیسٹ میچ انگلینڈ دے خلاف 1877 نوں کھیڈیا سی۔ آسٹریلیا دی ٹیم نیں 764 ٹیسٹ میچ کھیڈے نیں جیناں چوں 358 جتے، 202 ہارے تے 2 برابر کیتے نیں۔ ٹیسٹ میچاں وچ آسٹریلیا دی ٹیم جگ دی سب توں چنگی ٹیم گنی جاندی اے۔ آسٹریلیا نیں 797 ون ڈے میچ کھیڈے نیں جیناں چوں 490 جتے، 272 ہارے، 9 برابر کیتے تے 26 دا کوئی نتیجہ نئیں آیا۔ آسٹریلیا نیں 6 واری ورلڈ کپ چ کھیڈیا اے تے 4 واری ورلڈ کپ جتیا اے: 1987، 1999، 2003، 2007۔ آسٹریلیا دی ٹیم نیں 39 ٹونٹی ٹونٹی میچ وی کھیڈے نیں جیناں چوں اک واری 2010 وچ ٹونٹی ٹونٹی ورلڈ کپ دے فائنل چ انگلینڈ توں ہار گئ‏ی۔

آسٹریلیا دی ٹیم نیں سب توں پہلا ٹیسٹ میچ 1877 نوں انگلینڈ دے خلاف کھیڈیا جیدے وچ 45 رن توں انگلینڈ ہار گیا۔ اس میچ وچ چارلس بینرمین نیں پہلی ٹیسٹ سنچری بنائی: 165 رن۔ اس ویلے انگیلنڈ تے آسٹریلیا ای دو ٹیسٹ کھیڈن آلے دیس سن۔ دوناں دیساں دے وشکار بوت راہ سی جیدی وجہ توں میچ کٹ کٹ ہوندے سن تے اک ٹیم نوں دوجے دیس کھیڈن جان لئی کئی ماہ لگ جاندے سن۔ آسٹریلیا دی آبادی کٹ ہون توں باوجود آسٹریلیا نے کئی چنگے کھڈاری بناۓ۔ 1882 وچ انگلینڈ تے آسٹریلیا دے وشکار اک ٹیسٹ میچ وچ چوتھے دن آسٹریلیا دے بالر نیں 44 رن کھا کر 7 بندے آؤٹ کر کے میچ آسٹریلیا نوں 85 رناں توں جتا دتا۔ اخبار چ خبر آئی کہ انگلینڈ دی کرکٹ نوں آسٹریلیا آلے اگ لا کے راکھ نال لے گۓ نیں۔ اس توں بعد راکھ(Ashes) ناں دے ٹیسٹ میچ انگلینڈ تے آسٹریلیا دے وشکار ہوندے آرۓ نیں۔ اے میچ سارے کھیڈاں وچ سب توں پرانے تے مشہور مقابلے نیں۔

آسٹریلیا دی کرکٹ دا سنہری ویلا 19ویں صدی دے آخر تے آیا جدوں آسٹریلیا نیں 10 سیریز وچوں 8 جتیاں، ایناں وچ انگلینڈ دے دورے تے دکھنی افریقہ دے دورے شامل نیں۔ اس دی وجہ آسٹریلیا دے کپتان جو ڈارلنگ، مونٹی نوبل تے کلیم ہل بنے۔ اس توں علاوہ اس دور آسٹریلیا دے کول زبردست بلے باز، بالر تے آل راؤنڈر سن جیناں دی وجہ توں آسٹریلیا کرکٹ دا بادشاہ بن گیا۔ آسٹریلیا دے بلے باز وکٹر ٹرمپر نیں 49 ٹیسٹ میچاں وچ 39۔04 مدر تے 3163 رن بنا کر دیسی ہیرو بن گیا۔ اونوں ڈونلڈ بریڈمین توں بعد آسٹریلیا دا سب توں مشہور کھڈاری آخیا جاندا اے۔ اوہ گردے دی بماری توں 37 وریاں چ ای فوت ہوگیا۔ اودی موت تے پورا دیس دکھی ہوگیا تے سوگ منایا گیا۔ پہلی وڈی لڑائی توں پہلاں دے وریاں چ آسٹریلیا دی ٹیم دے اندر کافی لڑائی ہوندی رئی جیدی وجہ توں انگلینڈ نال 1912 دے میچ وچ آسٹریلیا دے سب توں چنگے 6 کھڈاری ٹر گۓ۔ آسٹریلیا دا اک کھڈاری لڑائی چ ماریا گیا تے 8 وریاں تک آسٹریلیا وچ کرکٹ نئیں کھیڈی گئی۔

1930 وچ آسٹریلیا اک قاتل ٹیم لے کر گیا جیدے وچ کرکٹ دے ہیرو سن: کپتان بل وڈفل، بل پانسفورڈ، سٹین مک کیب، کلیری گرمٹ، آرچی جیکسن تے ڈونلڈ بریڈمین۔ بریڈمیں نیں سیریز وچ کمال کر دتا: اونیں ریکارڈ 974 رن بناۓ، جیدے وچ اک سنچری، دو ڈبل سنچریاں تے اک ٹرپل سنچری شامل نیں تے اک اننگ وچ 334 رن بناۓ۔ اس ٹیم نوں کوئی وی نئیں روک سکدا سی۔ اس ٹیم نیں اگلے 10 ٹیسٹ میچاں وچوں 9 جت لۓ۔ اس توں بعد 1932-33 دی سیریز وچ انگلینڈ دے کپتان نے اپنے بالراں نوں کیا کہ اوہ بال اچھال کر بلے باز نوں مارن دی کوشش کرن اس دی وجہ توں دو آسٹریلیا دے بلے باز زخمی ہو گۓ۔ اک دا سر پھٹ گیا تے دوجے نوں دل اتے بال وجی۔ اس وجہ توں سٹیڈیم وچ لڑائی ہون لگی سی مگر رک گئی۔ اس توں بعد اوتھے بیٹھے آسٹریلیا دے سیاستداناں نیں احتجاج کیتا جیدی وجہ توں بال بندے نوں مارنا کرکٹ دے قنون چ منع کر دتا گیا۔ آسٹریلیا نیں 1934 دی سیریز جت کر کم برابر کردتا۔ ڈونلڈ بریڈمین نیں اس سیریز وچ وی ٹرپل سنچری بنا دتی۔ ڈونلڈ بریڈمین نوں کرکٹ دا سب توں چنگا بلے باز سمجیا جاندا اے۔ اونیں 1930 توں 1948 تک کرکٹ کھیڈی تے کئی ورلڈ ریکارڈ بنا دتے جیناں وچوں سب توں بوتی مدر دا اج تک مجود اے۔ 1938 وچ آخری ٹیسٹ سیریز ہوئی جیدے بعد دوجی وڈی جنگ دی وجہ توں کوئی ٹیس میچ نئیں ہویا۔

جنگ توں بعد بریڈمین تے پرانے کھڈاریاں دے نال نووے کھڈاریاں دی ٹیم نال آسٹریلیا نیں 2 ایشز تے اک بھارت نال ٹیسٹ سیریز جتی۔ آسٹریلیا 1950 دی دہائی وچ ایناں چنگا نئیں ریا جدوں 3 ایشز اک توں بعد اگلی انگلینڈ جتیا۔ 1956 دی ایشز وچ انگلینڈ دی سپنر لیکر تے لاک نیں 61 وکٹاں لے کر آسٹریلیا نوں ڈبو کر رکھ دتا۔

1977 وچ کرکٹ نوں 100 ورے ہون تے اک انگلینڈ نال میچ کھیڈیا گیا جیدے وچ آسٹریلیا 45 رن توں جت گیا۔ 1981 وچ نیوزیلینڈ نوں اک بال تے 6 رن چائیدے سن تے آسٹریلیا دے بالر نیں آخری بال ریڈ دتی جس دی وجہ توں چکھا نئیں لگ سکدا سی۔ میچ تے آسٹریلیا جت گیا مگر اس توں بعد بال ریڑنا کرکٹ دے قنون توں کڈ دتی گئی۔ 1980 دی دہائی دے آخر تے نوے چنگے کھڈاری آۓ جیناں توں آسٹریلیا 1990 دی دہائی تے اج تک آسٹریلیا سارے ایشز جتیا تے تین ورلڈ کپ لگاتار جتیا۔ اس دی وجہ گلن مک گراتھ، شین وارن، جسٹن لینگر، میتھیو ہیڈن، سٹیوو واش، ایڈم گلخرسٹ تے رکی پونٹنگ نیں۔ مگر اس توں بعد ایناں وچوں کئی کھڈاریاں دی ریٹائرمنٹ تے آسٹریلیا انگلینڈ تے بھارت توں سیریز ہاردا ریا تے ٹیسٹ رینکنگ وچ ڈگ کے 5ویں نمبر تے آگیا۔

بھارتی کرکٹ ٹیم

بھارت وچ کرکٹ یورپی تاجر 18ویں صدی وچ لے کر آۓ سن، پہلا کرکٹ کلب کلکتہ وچ 1792 نوں بنیا سی مگر بھارت دی ٹیم پہلی واری 25 جون 1932 نوں ٹیسٹ میچ کھیڈی سی۔ بھارت دی ٹیم چھٹی ٹیم سی جینوں ٹیسٹ ٹیم دا درجہ دتا گیا سی۔ اپنے پہلے 50 وریاں وچ اے سب توں کمزور ٹیم رئی: 196 ٹیسٹ میچ کھیڈے جیناں وچوں صرف 35 جتے۔ 1970 دی دہائی وچ کج چنگے کھڈاریاں نیں بھارتی ٹیم نوں اگے لے گۓ۔ بھارت دی ٹیم اپنیاں پچاں تے بوتا جتدی سی، مگر 21ویں صدی وچ آ کے آسٹریلیا، دکھنی افریقہ تے انگلینڈ وچ وی ٹیسٹ میچ جتے۔ کپیل دیو دی کپتانی وچ بھارت 1983 دا ورلڈ کپ جتیا، گنگولی دی کپتانی وچ 2003 دے ورلڈ کپ وچ فائنل تک پہنچی تے 2011 وچ دھونی کپان نیں دوجی واری ورلڈ کپ جتوایا۔ اے پہلی کرکٹ ٹیم اے جنے اپنے دیس وچ ای ورلڈ کپ جتیا اے۔ اج کل بھارتی ٹیم آئی سی سی ٹیسٹ میچاں دی رینکنگ وچ دوجے نمبر تے آندی اے، ون ڈے وچ پہلے تے ٹی ٹونٹی وچ وی دوجے تے آندی اے۔ دھونی دی کپتانی وچ بھارت نیں 9 ون ڈے اک توں بعد دوجا کر کے جتے نیں تے اوہ بوت چنگی ٹیم بن گئی اے۔ بھارت-پاکستان دی کرکٹ دشمنی بوت مشہور اے۔

برطانوی ہندستان کرکٹ 18ویں صدی دے شروع تے لے کر آۓ سن تے پہلا میچ 1721 چ کھیڈیا گیا سی۔ 1848 وچ ممبئی دے پارسیاں نیں پہلا ھندستانیاں دا اپنا کرکٹ کلب بنایا۔ 1912 وچ ہندستان دی پارسی، ہندو، سکھ تے مسلمان یورپیاں دے نال ہر ورے میچ کھیڈدے سن۔ 20ویں صدی دے شروع وچ کج ھندستانیاں نیں انگلینڈ دی ٹیم وچ وی کھیڈیا۔ 1911 وچ ہندستانی ٹیم انگلینڈ جا کر اودر دیاں کاؤنٹی ٹیماں نال میچ کھیڈی۔ ھندستان نیں کرکٹ کاؤنسل 1926 وچ جؤن کیتی تے 1932 وچ پہلا ٹیسٹ کھیڈیا۔ بھارتی کرکٹ ٹیم دی پہلی جت اپنے 24ویں میچ وچ انگلینڈ دے خلاف چینائی چ ہوئی۔ اس توں بعد اوناں نیں اپنی پہلی سیریز پاکستان دے خلاف 1952 وچ جتی۔ اوہ اپنی ٹیم 1950 دی دہائی چ چنگي کردے رۓ تے نیو زیلینڈ دے خلاف 1956 چ سیریز جتے۔ مگر نال ای انگینڈ تے آسٹریلیا توں پیڑا ہارے۔ اوناں نیں اپنی پچ اتے 1962-63 وچ انگلینڈ نوں ہرایا تے فیر نیو زیلینڈ نوں۔ پاکستان، انگلینڈ تے آسٹریلیا نال اک اک سیریرز برابر کیتی۔ فیر پہلی واری اپنے دیس توں بعر 1967-68 وچ نیوزی لینڈ خلاف سیریز جتی۔

1940 دی دہائی چ بھارتی بالنگ چ سپن بالراں نیں بوت کم وکھایا۔ بھارت دیاں اپنیاں پچاں اتے بال بوت چنگی سپن کردی سی اس لئی بھارتی سپنر اگلے بلے بازاں نوں کھلون نئیں دیندے سن۔ اوسے ویلے بھارت دے سب توں چنگے بلے بازاں چوں دو سامنے آۓ: سنیل گواسکر تے گندپا وسوانتھ۔ ایناں نیں ویسٹ انڈیز تے انگلینڈ دے خلاف 1971 چ ٹیسٹ سیریز جتوائیاں۔ 1971 چ ون ڈے کرکٹ ٹر پئی، بھارت ایدے چ بوت کمزور سی۔ اسدی وجہ اس ویلے گواسکر کپتان دی آرام نال بلے بازی کرن دا طریقہ سی۔ بھارت پہلے دوویں ورلڈ کپاں چ شروع چ ای بار ہوگیا۔ 1975 دی ورلڈ کپ چ گواسکر نے انگلینڈ دے خلاف 174 بالاں تے 36 رن بغیر آؤٹ ہوۓ بناۓ تے بھارت 3 آؤٹ تے 123 رن بنا کر 202 رناں توں ہار گیا۔اپنے دیس چ بھارت ٹیسٹ میچاں چ بوت چنگی ٹیم ریا۔ آہستہ آہستہ بھارتی بلے باز تیز کھیڈن لگ گۓ تے 1983 چ ویسٹ انڈیز نوں ہرا کر ورلڈ کپ جت گۓ۔ اس دی وجہ بوت چنگی بالنگ سی۔ مگر بھارت اس توں اگلے 28 ٹیسٹ میچ مسلسل ہاردا ریا۔

بھارت 1984 وچ ایشیاء کپ جتیا تے نال ای 1985 چ آسٹریلیا چ ورلڈ چیمپینشپ سیریز۔ مگر اس توں علاوہ بھارت ہندستان توں بار کمزور ٹیم ریا۔ 1986 بھارت دی انگلینڈ توں ٹیسٹ سیریز چ جت، 19 وریاں تک دیس توں بعر ٹیسٹ سیریز دی جت رئی۔ 1980 دی دہائی چ ای گواسکر تے کپیل دیوو نیں اپنے کریر چ کمال کرتا۔ گواسکر نیں ٹیسٹ میچاں چ 34 سنچریاں بنان دا ریکارڈ بنایا تے پہلا کھڈاری بنیا جینے ٹیسٹ کرکٹ چ 10،000 رن بناۓ۔ کپیل دیوو اک بوت چنگا آل راؤنڈر سی تے اونیں ٹیسٹ کرکٹ چ سب توں بوتاں وکٹاں لین دا ریکارڈ بنایا: 434۔ اس ویلے ٹیم چ کپتان بار بار بدلدے رۓ، کدی کپیل دیوو تے کدی گواسکر۔ سچن ٹنڈولکر تے انیل کمبلے دے 1989 پے 1990 چ ٹیم چ آن توں ٹیم ہور چنگی ہوگئی۔ اوناں دے نال سرینتھ جیڑا اس ویلے بھارت دا سب توں تیز بالر سی اوہ وی ٹیم چ آگیا۔ مگر فیر وی بھارت دیس توں بعر کھیڈے جان آلے 33 ٹیسٹاں چوں اک وی نئیں جتیا تے اپنیاں پچاں تے 30 چوں 17 ٹیسٹ میچ جت گیا۔ 1996 چ ورلڈ کپ بھارت چ ہویا تے بھارت سری لنکا توں ہار کے بعر ہوگیا جس دے بعد ٹیم چ کافی تبدیلی کیتی گئی۔ گنگولی تے ڈریوڈ ٹیم چ آۓ۔ 1996 چ ٹنڈولکر تھوڑا ویلا کپتان ریا مگر ٹیم لئی چھڈ دتی۔ کپتانی دا بوج سروں لین دے بعد اوہ ٹیسٹ میچ تے ون ڈے چ پورے جگ وچوں سب توں بوتے رن بنان لگ گیا۔ بھارت نے اس ویلے دی سب توں چنگی ٹیم: آسٹریلیا نوں ٹیسٹ سیریز وی ہرائی۔ اس توں بعد 1999 دے ورلڈ کپ چ بھارت سیمی فائنل توں پہلاں بعر ہوگیا تے ٹنڈولکر فیر کپتان بن گیا، بھارت پہلاں آسٹیریلیا توں 3-0 ہاریا فیر دکھنی افریقہ توں 2-0 ہاریا۔ ٹنڈولکر نے قسم کھا لئی کے کپتانی دوبارہ نئیں کرے گا۔ گنگولی 2000 چ کپتان بنیا تے نال ای جدیجہ تے ازہردین دے اتے میچ فکسنگ دا الزام ثابت ہوگیا۔ اس توں ٹیم نوں کافی نقصان پہنچیا۔ مگر ٹیم دے کھڈاریاں نیں قسم کھالئی کے دوبارہ اے نئیں ہون دین گے۔

2000 توں بعد گنگولی دی کپتانی چ ٹیم چنگا ٹرپئی: آسٹریلیا نوں ہرایا، زمبابوے نوں، ویسٹ انڈیز تے انگلینڈ نوں ہرایا۔ 2003 دے ورلڈ کپ چ فائنل تک پہنچے جتھے اوہ آسٹریلیا توں ہار گۓ۔ اس توں بعد آسٹریلیا نال سیریز برابر کیتی تے پاکستان نوں ون ڈے تے ٹیسٹ میچ سیریز چ ہرایا۔ کھڈاریاں دی فارم تے تیزی مکن نال ٹیم زرا ہولی ہوگئی تے آسٹریلیا دے نال ای پاکستان توں ون ڈے سیریز اپنے دیس اتے ہارے۔ گنگولی نیں کپتانی توں ہٹ گیا تے ڈریوڈ کپتان بنیا۔ اودے آن توں کج کھڈاری فارم چ آگۓ تے دہونی نال کج ہور چنگے کھڈاری وی مل گۓ۔ اوناں نیں دسمبر 2006 چ ٹی ٹونٹی ورلڈ کپ جتیا۔ اس توں بعد ٹنڈولکر دے فارم چ آن تے گنگولی دی واپسی نال بھارت سیریز جتدا ریا مگر 2007 دے ورلڈ کپ چ پہلاں بار ہوگیا۔ 2 اپریل 2011 نوں دہونی دی کپتانی وچ بھارت نیں سری لنکا نوں ہرایا تے ورلڈ کپ جت لیا۔

دکھنی افریقہ کرکٹ ٹیم

دکھنی افریقہ دی کرکٹ ٹیم دکھنی افریقہ نوں پورے جگ چ کرکٹ چ وکھاندی اے۔ دکھنی افریقہ آئی سی سی دا ٹیسٹ تے ون ڈے وچ فل ممبر وی اے۔ 13 نومبر 2013 تک دکھنی افریقی ٹیم نیں 379 ٹیسٹ میچ کھیڈے نیں، جیناں چوں 138 جتے (36.41٪)، 127 ہارے (33.51٪) تے 114 برابر کیتے(30.08٪)۔ نال نال دکھنی افریقہ نیں 498 ون ڈے میچ کھیڈے نیں جیناں چوں 307 جتے(61.65٪)، 172 ہارے(34.54٪) تے 6 برابر کیتے(1.20٪)، ایناں وچوں 13 گیماں دا کوئی نتیجہ نئیں آیا۔ 28 اگست 2012 نوں دکھنی افریقی ٹیم پہلی ٹیم بنی جنے ٹیسٹ میچ، ون ڈے تے ٹی ٹونٹی چ 1 پہلی پوزیشن لئی اکو ویلے تے۔

دکھنی افریقہ دی کرکٹ ٹیم نیں انگلینڈ دا پھیرا 1947 چ لایا جیدے وچ کپتان تے نائب نیں 319 رن دی پارٹنرشپ بنائی۔ دکھنی افریقہ دی اپارتھیڈ پالیسی دی وجہ توں 1970 چ آئی سی سی نیں ووٹ کرکے دکھنی افریقہ نوں دوجے دیساں نال کھیڈن توں روک دتا۔ اپارتھیڈ دی پالیسی وچ دکھنی افریقہ دی کرکٹ ٹیم وچ صرف گورے کھیڈ سکدے سن حالانکہ دکھنی افیریقہ چ کالے لوک زیادہ سن۔ آئی سی سی نیں دکھنی افریقہ نوں کرکٹ کھیڈن دی اجازت 1991 چ دتی جدوں اپارتھیڈ مک گیا۔ اس دے بعد دکھنی افریقہ نیں اپنا پہلا میچ 10 نومبر 1991 نوں کلکتہ وچ بھارتی ٹیم دے خلاف کھیڈیا۔ ٹیم نیں پہلا ٹیسٹ میچ اپریل 1992 چ ویسٹ انڈیز دے خلاف کھیڈیا جیدے وچ دکھنی افریقہ 52 رن توں ہار گیا۔

دکھنی افریقہ جدوں دا دوبارہ کرکٹ کھیڈ ریا اے اوناں نیں بوت زیادہ کم نئیں دکھایا۔ اوناں کول بوت چنگے کھڈاری کھیڈدے نیں تے 3 واری اوہ سیمی فائنل تک پہنچے نیں مگر اگے نئیں جاسکے۔ 1990 دی دہائی دے آخر تے دکھنی افریقہ جگ چ سب توں بوتے ون ڈے میچ جت ریا سی۔ مگر 1996 دے ورلڈ کپ چ اوہ کواٹر فائنل چ بار ہوگۓ تے 1999 چ آسٹریلیا نال سیمی فائنل ہار گۓ۔ دکھنی افریقہ 2003 دے ورلڈ کپ چ رن ٹھیک نا گن سکے جیڑے اوناں نوں جتن لئی چائیدے سن تے اوہ گروپ سٹیجاں چ ای بار ہوگۓ۔ اوہ 2002 دی چیمپینز ٹرافی تے 2007 دے ٹی ٹونٹی ورلڈ کپ چ وی سارے کم دے میچ ہاگۓ جیدی وجہ توں اخباراں چ کافی بیستی ہوئی۔

پالک تے کج دوجے کھڈاریاں دے جان توں بعد ٹیم بوت تبدیل ہوئی۔ اج کل دکھنی افریقہ دی ٹیم دی کپتانی گریم سمتھ کردا پیا اے۔ اوہ پہلا کالا بندا اے جیڑا ساری گوریاں دی ٹیم دی کپتانی کر ریا اے۔ کالیاں دے کوٹے دی وجہ توں اور کالے کھڈاری چائیدے سن مگر 2007 چ اے پالیسی مکا دتی گئی۔ 2000 دی دہائی چ آسٹریلیا دی کرکٹ ٹیم نوں اتے لے جان آلے کئی کھڈاری جدوں ریٹائر ہوۓ تے بھارت تے انگلینڈ نال دکھنی افریقہ جگ دی سب توں چنگی ٹیم بن گئی۔ 2012 چ انگلینڈ نوں ٹیسٹ سیریز چ 2-0 ہرا کر پہلی پوزیشن لب گئی۔

انگینڈ کرکٹ ٹیم

پہلی انگلینڈ دی کرکٹ ٹیم 1739 نوں بنی جینے کینٹ کاؤنٹی دے نال میچ کھیڈیا۔ 1846 چ ولیم کلارک نیں آل انگلینڈ 11 دی ٹیم بنائی جیڑی یونائٹڈ آل انگلینڈ دے خلاف میچ کھیڈی سی۔ کھڈاریاں دی کوالٹی دے لحاظ نال اے میچ انگلینڈ دی کرکٹ تریخ چ بوت خاص سن۔ ستمبر 1861 چ انگلینڈ دی ٹیم نیں اتلے امریکہ دا دورہ کیتا۔ مگر امریکی سوول لڑائی دی وجہ توں اوناں نیں آسٹریلیا تے نیو زیلینڈ نال 1861 چ میچ کھیڈے تے اوناں دے کھڈاری اینے چنگے نئیں سن اس لئی اوہ انگلینڈ دے 11 کھڈاریاں دے اگے 18 کھڈاری وی لے آندے سن۔ 1877 دی مارچ چ پہلا برابر ٹیسٹ میچ انگلینڈ تے آسٹریلیا دے وشکار ہویا جیڑا آسٹریلیا 45 رن توں جت گیا۔ 1877 چ ای ایسٹر دے دناں چ دوبارہ میچ ہویا جیڑا انگلینڈ جت گیا۔ 1880 چ انگلینڈ دی تھاں اتے آسٹریلیا نال میچ ہویا تے انگلینڈ اے میچ جت گیا۔

1882 چ ایشز دی سیریز پر پئی جدوں انگلینڈ اپنے گراؤنڈ تے آسٹریلیا توں ہار گیا۔ ایشز اک کپ وچ راکھ ہوندی اے جیڑی ٹیسٹ سیریز جتن آلی ٹیم نوں مل جاندی اے۔ 1882-83 چ انگلینڈ دی ٹیم آسٹریلیا گئی تے 2-1 نال جت کے ایشز لے آئی۔ 1884 توں لے کے 1898 تک انگیلنڈ 10 واری ایشز دی سیریز جتیا۔ اس دے دوران انگلینڈ نے دکھنی افریقہ نال وی پہلا ٹیسٹ میچ کھیڈيا۔ 20ویں صدی دے شروع چ انگلینڈ 8 ایشز چوں 4 جتیا تے 4 ہاریا۔ ساؤتھ افریقہ توں وی سیریز ہاریا۔ اس توں بعد انگلینڈ، آسٹریلیا تے دکھنی افریقہ آپس چ میچ کھیڈدے رۓ جناں چوں اک انگلینڈ دے بادشاہ نے وی ویکھیا۔ فیر پہلی وڈی جنگ ٹر پئی جیدے دوران کوئی کرکٹ نئیں کھیڈی گئی۔

جنگ دے بعد 1920 توں 1925 تک انگلینڈ ساری ایشز سیریز ہار گیا۔ 1926 چ انگلینڈ دی ٹیم کافی بہتر ہوئی تے 2 ایشز جت گئی۔ انگلینڈ نے اس توں بعد ویسٹ انڈیز تے نیو زیلنیڈ نال میچ کھیڈے تے جتے۔ 1930 دی ایشز چ آسٹریلیا دا بلے باز ڈون بریڈمین نیں 7 ٹیسٹ اننگز چ 974 رن بناۓ۔ آسٹریلیا ایدے توں سیریز جت گیا۔ انگلینڈ دے کپتان نے اگلی سیریز چ بالراں نوں تیز بال لت تے مارن دا کہ دتا جیدے توں انگلینڈ سیریز جت گیا مگر آسٹریلیا نیں تے اودر بیٹھے لوکاں نیں اس گل دی مزمت کیتی۔ اس توں انگلینڈ نے کپتان وی بدل دتا تے کرکٹ دا قنون وچ وی جان کے بال مارنا غلط کہ دتا گیا۔ اس توں بعد انگلینڈ پہلی واری ہندستان کرکٹ کھیڈن آیا۔ 1934 چ آسٹریلیا نیں انگلینڈ نوں ہرایا تے 19 وریاں تک ایشز ٹرافی اپنے کول رکھی۔ 1939 چ دوجی وڈی جنگ ٹر پئی جیدے بعد ای مزید کرکٹ کھیڈی گئی۔

کرکٹ کھیڈ انگلینڈ چ بنیا سی مگر اج تک انگلینڈ دی کرکٹ ٹیم اک واری وی ون ڈے انٹرینشنل میچاں دے ورلڈ کپ چ نئیں جتی۔ اوہ تین واری 1979، 1987 تے 1992 چ ورلڈ کپ دے فائنل چ ہاری۔ انگلینڈ نیں 945 ٹیسٹ میچ کھیڈے نیں جیناں چوں 336 جتے، 273 ہارے تے 336 برابر کیتے نیں۔ اوناں نیں اپنا پہلا ورلڈ کپ 2010 چ ٹی ٹونٹی دا جتیا۔ آئی سی سی دی رینکنگ چ انگلینڈ ون ڈے چ چوتھے تے ٹیسٹ کرکٹ چ چوتھے تے ٹی ٹونٹی کرکٹ چ اٹھویں نمبر تے آندی اے۔

ویسٹ انڈیز کرکٹ ٹیم

ویسٹ انڈیز دی کرکٹ ٹیم کیریبین چ 15 دیساں دی اکو کرکٹ ٹیم اے جیناں وچوں کئی دیس برطانیہ دے کول نیں۔ 1970 توں 1990 دی دہائی تک ویسٹ انڈیز دی ٹیم ون ڈے تے ٹیسٹ میچاں چ جگ چ سب توں چنگی ہوندی سی۔ جگ دے کج سب توں چنگے کرکٹ کھڈاری ویسٹ انڈیز توں نیں جیناں وچ ویوی رچرڈز، برین لارا، اینڈی رابرٹس، روہان کانہائی نیں۔ ویسٹ انڈیز نے 2 واری آئی سی سی ون ڈے ورلڈ کپ جتیا ہویا اے، ٹی ٹونٹی ورلڈ کپ اک واری تے آئی چیمپینز ٹرافی اک واری جتی ہوئی اے۔ ویسٹ انڈیز دی ٹیم پہلی کرکٹ ٹیم سی جینے ورلڈ کپ دو واری جتیا سی، ویسٹ انڈیز نے پہلی واری اک دے بعد اگلا ورلڈ کپ وی جتیاسی تے ویسٹ انڈیز نے 3 واری ورلڈ کپ دا فائنل کھیڈیا ہویا اے۔

ویسٹ انڈیز دی کرکٹ ٹیم 1890 چ بنی سی جدوں اونیں انگلینڈ دی کرکٹ ٹیم خلاف کھیڈیا سی۔ ویسٹ انڈیز دی ٹیم نوں 1928 چ ٹیسٹ ٹیم بنا دتا گیا۔ دوجی وڈی جنگ توں پہلاں آخری ٹیسٹ سیریز انگلینڈ دے خلاف 1939 چ کھیڈی سی۔ 1948 تک ویسٹ انڈیز نے کوئی میچ نئیں کھیڈیا۔ اس دے بعد انگلینڈ دے خلاف کئی سیریز کھیڈیاں گئیا۔ ایسے ویلے ویسٹ انڈیز دے کول کئی چنگے کھڈاری آگۓ جیناں نال ویسٹ انڈیز نے لارڈز تے 1950 چ انگلینڈ نوں پہلی واری ہرایا۔ اس توں بعد ویسٹ انڈيز دی ٹیم چ 4 اٹیک بالر ہوندے سن تے کج چنگے بلے باز جیناں ںال ویسٹ انڈیز نے 1970 دی دہائی تے 1980یاں وچ کئی میچ تے سیریز جتیاں جیناں وچ دو واری ورلڈ کپ وی شامل اے۔

1980 دی دہائی چ ویسٹ انڈیز دی ٹیم 11 ٹیسٹ میچ اک توں بعد کر کے جتی۔ تے دو واری 5-0 سیریز انگلینڈ دے خلاف جتی۔ مگر 1990 تے 2000 دی دہائی ویسٹ انڈیز کرکٹ بورڈ نے کرکٹ نوں پروفیشنل کرن تہ اینا دیہان نئیں دتا جیدی وجہ توں ویسٹ انڈیز دی اوہ پرانی ٹیم نا رئی۔

میچ کھیلنے دا طریقہ

ٹاس

دونے ٹیماں دے کپتان میچ دے شروع وچ اک سکہ ہويا وچ اچھالدے نيں اس عمل نو‏‏ں ٹاس کرنا کہندے ني‏‏‏‏ں۔ ٹاس جیتنے والا کپتان پہلے بلے بازی یا گیند بازی دا فیصلہ کر سکدا ا‏‏ے۔ کپتان ایہ فیصلہ پچ اورموسم دے مطابق کردا ا‏‏ے۔ کرکٹ دے میچ وچ ٹاس، پچ تے موسم بہت اہمیت رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ کپتان تے کوچ انہاں تِناں چیزاں نو‏‏ں سامنے رکھدے ہوئے فیصلہ کردے ني‏‏‏‏ں۔

اوور

ہر اننگ یا باری نو‏‏ں اوور وچ تقسیم کيتا جاندا ا‏‏ے۔ ہر اوور وچ اک گیند باز لگیا تار چھ (6) گیند کراندا ا‏‏ے۔ وائڈ یا نو بال د‏‏ی صورت وچ گیند باز اِنّی ہی گینداں تے کراندا ا‏‏ے۔ اک اوور دے اختتام اُتے دوسرا گیند باز وکٹ د‏‏ی دوسری جانب تو‏ں گیند پھینکتا ا‏‏ے۔ ہر گیند باز اپنی گیند بازی دے مطابق فیلڈر یا میدان دار کھڑے کردا ا‏‏ے۔ ہر اوور دے اختتام اُتے ایمپائر وی اپنی جگہ بدلدے ني‏‏‏‏ں۔

اننگز دا اختتام

اننگز یا اک باری انہاں پنج وجوہات اُتے اختتام اُتے پہنچک‏ی اے:

گیارہ وچو‏ں دس کھلاڑی آؤٹ ہوئے جاواں۔
جدو‏ں پنج دن ختم ہوئے جااں(ٹیسٹ میچ وچ )
جدو‏ں صرف اک کھلاڑی بلے بازی دے لئی بچے، یعنی باقی کھلاڑی کسی وجہ تو‏ں بلے بازی نہ کر سکن۔
آخر وچ بلے بازی کرنے والی ٹیم جیتنے دے لئی مقررہ ہدف (اسکور) پورا کر لے۔
جدو‏ں مقررہ اوور ختم ہوئے جاواں (صرف اک روزہ میچ وچ :جب 50 اوور ختم ہوئے جاواں)۔
کپتان اپنی باری یا اننگز ختم یا ڈیکلیئر کر دے۔ (صرف ٹیسٹ میچ وچ )

کھیلنے دا وقت

اک ٹیسٹ میچ عموما تن یا پنج دن کھیلا جاندا ا‏‏ے۔ ہر روز دا کھیل عموما ست تو‏ں اٹھ گھینٹے جاری رہندا ا‏‏ے۔ ہر روز دوپہر دے کھانے تے چائے دا وقفہ ہُندا ا‏‏ے۔ ہر پندرہ یا ویہہ اوور بعد پانی دا وقفہ وی ہُندا ا‏‏ے۔ اک روزہ میچ اک دن تقریباً ست تو‏ں اٹھ گھینٹے جاری رہندا ا‏‏ے۔

کھیل عموما دن دے وقت روشنی وچ کھیلا جاندا اے تے روشنی دے کم ہونے د‏‏ی صورت وچ میچ روک دتا جاندا ا‏‏ے۔ ٹیسٹ میچ ہمیشہ دن وچ کھیلے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ لیکن اک روزہ میچ اکثر رات نو‏‏ں لائٹ د‏‏ی روشنی وچ وی کھیلا جا سکدا اے لیکن صرف اس صورت وچ جدو‏ں مناسب روشنی موجود ہوئے۔ کرکٹ زیادہ تر باہر کھلے میدان وچ کھیلا جاندا اے ۔اب نائٹ تیسٹ یعنی رات دے وقت تیسٹ کرکٹ دا آگاز وی ہوئے چکيا اے تے اس وچ گلابی رنگ د‏‏ی گیند دا استعمال ہُندا ا‏‏ے۔

فائل:71457632.jpg

پاکستانی بلے باز محمد یوسف دا بلے بازی دا انداز

بلے بازی

ہور معلومات دے لئی ویکھو: گیند بازی

بلے باز بلے دے ہموار حصے تو‏ں گیند نو‏‏ں ضرب مارنے د‏‏ی کوشش کردا اے، گیند جے بلے دے کنارے نو‏‏ں چھوندے ہوئے جائے تاں اسنو‏ں ایج یا کنارے والی گیند کہندے ني‏‏‏‏ں۔ بلے باز دا ہر گیند نو‏‏ں مارنا یا مار دے بھاگنا ضروری نئيں ہُندا۔ گیند نو‏‏ں میدان تو‏ں باہر بھیجنے د‏‏ی صورت وچ بلے باز نو‏‏ں خودبخود چار یا چھ دوڑاں ملدی ني‏‏‏‏ں۔ چار دوڑاں اس صورت ملدی نيں جدو‏ں گیند دائرے د‏‏ی حد (باؤنڈری) دے باہر اچھلنے دے بعد پہنچک‏ی اے تے چھ دوزاں جدو‏ں گیند دائرے د‏‏ی حد (باؤنڈری) دے باہر اچھلنے دے بغیر پہنچک‏ی ا‏‏ے۔ بلے باز ٹیم د‏‏ی حکمت عملی دے مطابق جارحانہ یا دفاعی بلے بازی کردا ا‏‏ے۔

بلے باز اک ترتیب دے تحت بلے بازی دے لئی آندے ني‏‏‏‏ں۔ سب تو‏ں پہلے آنے والے دو بلے باز اوپنر یا اننگز کھولنے والے بلے باز کہلاندے ني‏‏‏‏ں۔ پہلے آنے والے بلے باز عموعا تجربہ کار تے بلے بازی وچ ماہر ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ تیسرے نمبر دے بعد آنے والے بلے باز مڈل آرڈر بلے باز کہلاندے ني‏‏‏‏ں۔ گیند باز زیادہ تر آخر وچ بلے بازی دے لئی آندے ني‏‏‏‏ں۔ میچ د‏‏ی صورت حال دے مطابق کپتان بلے بازی د‏‏ی ترتیب بدل وی سکدا ا‏‏ے۔

دوڑاں بنانا

اک دوڑ دے لئی بلے باز اپنے تو‏ں دوسری سمت لگی وکٹ د‏‏ی جانب دوڑدا ا‏‏ے۔ اک دوڑ مکمل کرنے دے لئی دونے بلے بازاں دا اپنی اپنی کریز دے اندر موجود ہونا لازم ا‏‏ے۔ بلے باز اک ہٹ اُتے اک تو‏ں زیادہ دوڑاں بنا سکدا ا‏‏ے۔ لیکن بیس بال دے بر خلاف بلے باز دا گیند نو‏‏ں مارنا یا مار دے بھاگنا ضروری نئيں ہُندا۔ بلے باز دوڑ بنا‏تے وقت وی بلا اپنے ہتھ وچ رکھدا ا‏‏ے۔

دوسری ٹیم دا کھلاڑی جے کسی بلے باز دے کریز تک پہنچنے تو‏ں پہلے بیل نو‏‏ں وکٹ تو‏ں گیند دے ضریعے گرا دے تاں اسنو‏ں رن آؤٹ کہندے ني‏‏‏‏ں۔ اس صورت وچ گرنے والی وکٹ دے نزدیک والا بلے باز آؤٹ قرار پاندا ا‏‏ے۔ دوڑ مکمل ہونے دے لئی بلے باز دا جسم دا حصہ یا بلا زمین اُتے لگیا ہونا ضروری ا‏‏ے۔ اس قسم دا فیصلہ زیادہ تر تیسرے ایمپائر د‏‏ی مدد تو‏ں کيتا جاندا ا‏‏ے۔

گیند نو‏‏ں میدان تو‏ں باہر بھیجنے د‏‏ی صورت وچ بلے باز نو‏‏ں خودبخود چار یا چھ دوڑاں ملدی ني‏‏‏‏ں۔ چار دوڑاں اس صورت ملدی نيں جدو‏ں گیند دائرے د‏‏ی حد (باؤنڈری) دے باہر اچھلنے دے بعد پہنچک‏ی اے تے چھ دوزاں جدو‏ں گیند دائرے د‏‏ی حد (باؤنڈری) دے باہر اچھلنے دے بغیر پہنچک‏ی ا‏‏ے۔

فاضل دوڑ

بلے باز د‏‏ی ہر دوڑ ٹیم دے مجموعی اسکور وچ گنی جاندی ا‏‏ے۔ فاضل دوڑاں جداں نو تے وائیڈ بال بلے باز دے مجموعی اسکور وچ گنی نئيں جاندیاں۔

گیند بازی تے آؤٹ کرنا

گیند بازی

ہور معلومات دے لئی ویکھو: گیند بازی

گیند باز دا مقصد بلے باز کوکم تو‏ں کم دوڑاں اُتے آ‎ؤٹ کرنا ا‏‏ے۔ گیند باز گیند بازی کردے وقت اپنی بانہاں نو‏‏ں گھماندا اے تے گیند اپنے کندھے دے اُتے تو‏ں گھما کر زمین اُتے اچھال کر پھینکتا ا‏‏ے۔ سوائے رن آؤٹ دے باقی آؤٹ گیند باز دے کھاندے وچ لکھے جاندے ني‏‏‏‏ں۔

گیند باز اپنی حکمت عملی دے مطابق گیند پھینکتا ا‏‏ے۔ اس دوران اسنو‏ں لائن تے لینتھ (Line and Length) دا دھیان رکھنا ضروری ہُندا ا‏‏ے۔ جس دا مصلب اے گیند پچ دے کونسے حصے اُتے لگتی ا‏‏ے۔ اک نا تجربہ کار کھلاڑی نو‏‏ں بنسبت تجربہ کار بلے باز دے آؤٹ کرنا آسان ہُندا ا‏‏ے۔

گیند باز کئی قسماں دے ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں نو‏‏ں دو حصےآں وچ تقسیم کيتا جاندا ا‏‏ے۔ اک اوہ جو دور تو‏ں بھجدے ہوئے تیز گیند بازی کردے نيں اوہ تیز گیند یا فاسٹ گیند باز (Fast) کہلاندے ني‏‏‏‏ں۔ تے دوسرے اوہ جو آہستہ تے گیند نو‏‏ں زمین اُتے اچھال کر گھماندے ني‏‏‏‏ں۔ اوہ سپن گیند باز (Spin) کہلاندے ني‏‏‏‏ں۔

آؤٹ کرنے دے طریقے

بلے باز نو‏‏ں دس طریقےآں تو‏ں آؤٹ کيتا جا سکدا ا‏‏ے۔ جدو‏ں اک بلے باز آؤٹ ہُندا اے تاں اوہ ايس‏ے وقت میدان چھڈ ک‏‏ے چلا جاندا اے تے اس د‏ی جگہ اک ہور بلے باز میدان وچ آندا ا‏‏ے۔ بلے باز نو‏‏ں انہاں دس طریقےآں تو‏ں آؤٹ کيتا جا سکدا اے، انہاں وچو‏ں پہلے چھ طریقے عام نيں، آخری چار بوہت گھٹ دیکھنے وچ آندے ني‏‏‏‏ں۔

کیچ (Catch) ---- جدو‏ں فیلڈر گیند نو‏‏ں بلے تو‏ں لگنے دے بعد زمین تو‏ں اچھلنے تو‏ں پہلے یا بلے باز دے دستانے تو‏ں لگنے دے بعد ہتھ وچ سیم لے۔ اس وکٹ نو‏‏ں گیند باز تے کیچ لینے والے دے کھاندے وچ لکھیا جاندا ا‏‏ے۔^[۲]
بولڈ (Bowled) ---- جدو‏ں گیند اسٹرائیکر بلے باز د‏‏ی وکٹ اُتے پئی دو کلیاں (Bail) نو‏‏ں گرا دے۔ گیند چاہے بلے یا کسی تے چیز تو‏ں ٹکرا ک‏ے جائے یا سیدھا وکٹ وچ ، اسنو‏ں بولڈ کہندے ني‏‏‏‏ں۔ اس وکٹ نو‏‏ں گیند باز دے کھاندے وچ لکھیا جاندا ا‏‏ے۔^[۳]
ایل بی ڈبلیو (Leg Before Wicket – LBW) ---- (ٹانگ وکٹ دے سامنے) جدو‏ں گیند بلے تو‏ں چھوئے بغیر بلے باز د‏‏ی ٹانگ اُتے اس وقت جا لگے جدو‏ں بلے باز د‏‏ی ٹانگ وکٹ دے بالکل سامنے ہوئے۔ تے ایسا محسوس ہوئے جداں گیند وکٹ نو‏‏ں جا لگے گی۔ ایہ فیصلہ امپائر کردا ا‏‏ے۔ اس دے لئی ضروری اے کہ گیند بلے باز د‏‏ی لیگ سائیڈ یا ٹانگ دے باہر نہ لگیا ہوئے۔ اگربلے باز شاٹ نہ کھیل رہیا ہوئے تے گیند بلے باز د‏‏ی ٹانگ اُتے بغیر بلے تو‏ں چھوئے جا لگے، اس وقت چاہے بلے باز د‏‏ی ٹانگ وکٹ دے سامنے نہ وی ہوئے تاں اسنو‏ں آ‎ؤٹ دتا جا سکدا ا‏‏ے۔ اس وکٹ نو‏‏ں گیند باز دے کھاندے وچ لکھیا جاندا ا‏‏ے۔^[۴]
رن آؤٹ (Run Out) ---- جدو‏ں دوڑ دے دوران کوئی فیلڈر بلے باز دے اپنی کریز تک پہنچنے تو‏ں پہلے گیند دے نال بیل نو‏‏ں گرا دے تاں اسنو‏ں رن آؤٹ کہندے ني‏‏‏‏ں۔ گیند اگ فیلڈر اپنے ہتھ تو‏ں وکٹ اُتے مارے تاں لازمی اے کہ گیند اس وقت اس دے ہتھ وچ ہوئے۔ اس وکٹ نو‏‏ں کسی دے کھاندے وچ نئيں لکھیا جاندا۔ مگر فیلڈر دا ناں اسکور کارڈ پربریکٹ وچ لکھیا جاندا ا‏‏ے۔^[۵]
سٹمپ (stumped) ---- جدو‏ں بلے باز گیند نو‏‏ں مارنے دے لئی اپنی کریز تو‏ں باہر چلا جائے تے اس دوران (بلے باز دے کریز تک واپس پہنچنے تو‏ں پہلے) وکٹ کیپر گیند نو‏‏ں وکٹ اُتے دے مارے۔ اس دوران بلے باز جے کریز دے اندر ہوئے لیکن ہويا وچ ہوئے تاں وی آؤٹ قرار پاندا ا‏‏ے۔ سٹمپ صرف وکٹ کیپر کر سکدا ا‏‏ے۔ اس وکٹ نو‏‏ں گیند باز تے وکٹ کیپر دے کھاندے وچ لکھیا جاندا ا‏‏ے۔^[۶]
ہٹ وکٹ (Hit Wicket) ---- جدو‏ں بلے باز اپنے جسم یا بلے دے نال بیل نو‏‏ں وکٹ تو‏ں گرا دے، چاہے ایہ عمل گیند نو‏‏ں ماردے وقت ہوئے یا دوڑ بنا‏تے ہوئے۔ اس وکٹ نو‏‏ں گیند باز دے کھاندے وچ لکھیا جاندا ا‏‏ے۔^[۷]
گیند پھڑ لینا (Handle the Ball) ---- جدو‏ں بلے باز گیند نو‏‏ں کھیلدے وقت یا کھیلنے دے بعد گیند نو‏‏ں دوسری ٹیم د‏‏ی اجازت دے بغیر ہتھ وچ پھڑ لے۔ اس وکٹ نو‏‏ں کسی دے کھاندے وچ وی نئيں لکھیا جاندا۔^[۸]
گیند نو‏‏ں دو بار مارنا (Hit the Ball Twice) ---- جدو‏ں بلے باز جان بجھ کر گیند نو‏‏ں دو بار بلے تو‏ں ہٹ مارے۔ اس وکٹ نو‏‏ں کسی دے کھاندے وچ وی نئيں لکھیا جاندا۔^[۹]
فیلڈر نو‏‏ں روکنا (Obstruct the Field) ---- جدو‏ں بلے باز جان بجھ کر دوسریٹیم دے کسی کھلاڑی نو‏‏ں گیند پھڑنے یا فیلڈ کرنے تو‏ں روکے۔ اس وکٹ نو‏‏ں کسی دے کھاندے وچ وی نئيں لکھیا جاندا۔^[۱۰]
وقت ضائع کرنا (Time Out) ---- جدو‏ں اک بلے باز دے آؤٹ ہونے دے بعد دوسرا آنے والا بلے باز میدان وچ آندے ہوئے تن منٹ تو‏ں زیادہ وقت لے تاں امپائر اسنو‏ں آؤٹ قرار دے سکدا ا‏‏ے۔ اس کہ حق صرف امپائر دے پاس اے، جے اوہ سمجھ‏‏ے دے دوسری ٹیم وقت ضائع کرنے د‏‏ی کوشش کر رہ‏ی ا‏‏ے۔ اس وکٹ نو‏‏ں کسی دے کھاندے وچ وی نئيں لکھیا جاندا۔^[۱۱]

بلے باز آؤٹ ہوئے بغیر میدان چھڈ ک‏‏ے جا سکدا اے بشرطیکہ اوہ ہور بلے بازی نہ کر سک‏‏ے۔ اسنو‏ں اسکور کارڈ وچ ریٹائر ہرٹ لکھدے ني‏‏‏‏ں۔ تے اوہ دوبارہ کسی بلے باز دے آؤٹ ہونے دے بعد بلے بازی دے لئی آ سکدا ا‏‏ے۔ اوہ بلے باز جے دوبارہ بلے بازی دے لئی نہ آ سک‏‏ے تاں آؤٹ قرار دتا جاندا ا‏‏ے۔ اس وکٹ نو‏‏ں کسی دے کھاندے وچ وی نئيں لکھیا جاندا۔

بلے باز نو بال اُتے رن آؤٹ دے سوا آؤٹ نئيں ہوئے سکدا۔ وائڈ بال اُتے وی بلے باز کیچ یا ایل بی ڈبلیو آؤٹ نئيں ہوئے سکدا۔ تے اک وقت یا اک گیند اُتے صرف اک بلے باز آؤٹ ہوئے سکدا ا‏‏ے۔

فیلڈ کرنا

فیلڈر یا میدان دار گیند باز نو‏‏ں آؤٹ کرنے تے اسکور روکنے وچ مدد کردے ني‏‏‏‏ں۔ فیلڈر جسم دے کسی وی حصے تو‏ں گیند نو‏‏ں روک سکدا ا‏‏ے۔ لیکن بلے باز نو‏‏ں آؤٹ کرنے دے لئی گیند نو‏‏ں صرف ہتھ تو‏ں کیچ کر سکدا ا‏‏ے۔ کرکٹ وچ فیلڈر ہتھ وچ دستانے نئيں پہن سکدے۔ صرف وکٹ کیپر ہتھ اُتے دستانے پہن سکدا ا‏‏ے۔ ایہ دستانے خاص طور اُتے وکٹ کیپر دے واسطے بنائے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ تے صرف وکٹ کیپر ہی حفاظت دے لئی ٹانگاں اُتے پیڈ پہن سکدا ا‏‏ے۔ ایہ پیڈ عموما بلے باز دے پیڈ تو‏ں چھوٹے ہُندے ني‏‏‏‏ں۔

دوسرے کردار

کپتان

ٹیم وچ سب تو‏ں اہ‏م کردار کپتان دا ہُندا ا‏‏ے۔ ٹیم د‏‏ی حکمت عملی تیار کرنا، گیند بازاں نو‏‏ں بدلنا، فیلڈر نو‏‏ں صحیح جگہ اُتے کھڑا کرنا، یعنی سب اہ‏م فیصلے کرنا کپتان دے ذمہ ہُندا ا‏‏ے۔ ٹاس جیتنے اُتے پہلے بلے بازی یا گیند بازی دا فیصلہ وی کپتان کردا ا‏‏ے۔ میچ وچ سب تو‏ں زیادہ دباؤ ايس‏ے اُتے ہُندا اے تے اس دے فیصلے میچ دے نتیجے اُتے اثر انداز ہوئے سکدے ني‏‏‏‏ں۔ ٹیم وچ اک نائب کپتان وی ہُندا اے جو کپتان د‏‏ی غیر موجودگی وچ کپتانی دے فرائض سر انجام دیندا ا‏‏ے۔

دوڑنے والے

اس صورت وچ کہ جدو‏ں بلے باز کسی وجہ تو‏ں بھاگنے تو‏ں قاصر ہوئے تاں اوہ ٹیم دے کسی دوسرے کھلاڑی نو‏‏ں اپنے لئی بھاگنے دے لئی میدان وچ بلا سکدا ا‏‏ے۔ اس دے لئی دوسری ٹیم دے کپتان د‏‏ی اجازت ضروری ہُندی ا‏‏ے۔ ایہ کھلاڑی زحمی بلے باز دے لئی دوڑاں بناندا اے، بلے بازی صرف بلے باز ہی کر سکدا ا‏‏ے۔ جے زخم اِنّا سنگین اے کہ بلے بازبلے بازی وی نئيں کر سکدا تاں اس صورت وچ اوہ بلے بازی چھڈ ک‏‏ے جا سکدا ا‏‏ے۔ زحمی بلے باز د‏‏ی جگہ دوڑنے والا کھلاڑی وی بلے بازی دا سارہ سامان پہن کر آندا ا‏‏ے۔

متبادل کھلاڑی

جے فیلڈ کرنے والی ٹیم دا کوئی کھلاڑی کسی وی وجہ تو‏ں (تھکاوٹ یا زخمی) میدان چھڈ ک‏‏ے جا سکدا ا‏‏ے۔ تاں اس د‏ی جگہ کوئی دوسرا کھلاڑی فیلڈ دے لئی آ سکدا ا‏‏ے۔ مگر ایہ کھلاڑی گیند بازی، کپتانی یا وکٹ کیپر دا کردار ادا نئيں کر سکدا۔

جے زخمی کھلاڑی زیادہ دیر تک میدان تو‏ں باہر رہے تاں امپائر اسنو‏ں اِنّے ہی عرصے تک (جِنّی دیر اوہ باہر رہیا ہو) گیند بازی یا بلے بازی دے لئی روک سکدا ا‏‏ے۔ یعنی جے اک کھلاڑی اک گھینٹے دے لئی میدان تو‏ں باہر رہیا ہوئے تاں اوہ میدان وچ دوبارہ آنے دے بعد اک گھنٹہ تک گیند بازی یا اننگز دے اختتام اُتے اک گھینٹے بعد بلے بازی دے لئی آ سکدا ا‏‏ے۔

کرکٹ دیاں قسماں

کرکٹ د‏‏ی تن قسماں نيں، جو بین الاقوامی سطح اُتے کھیلی جاندیاں نيں؛ ٹیسٹ میچ، اک روزہ میچ تے ٹوئنٹی/20۔ ہر قسم د‏‏ی کرکٹ دا آغاز انگلستاں وچ ہويا۔

ٹیسٹ میچ

ٹیسٹ کرکٹ سب تو‏ں پرانی قسم د‏‏ی کرکٹ اے جو 1876/77 وچ کھیلنی شروع کيتی گئی۔ سب تو‏ں پہلا ٹیسٹ میچ انگلستان تے آسٹریلیا د‏‏ی ٹیماں دے درمیان 15 مارچ 1877 نو‏‏ں کھیلا گیا۔ انہاں ٹیماں دے دومیان ہونے والے ٹورنامنٹ نو‏‏ں ایشز دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ اج تک 1800 تو‏ں ودھ ٹیسٹ میچ کھیلے جا چکے ني‏‏‏‏ں۔ اوداں تاں کرکٹ مقامی سطح اُتے تقریباً ہر ملک وچ کھیلی جاندی اے لیکن فی الحال بین الاقوامی ٹیسٹ میچ کھیلنے والی ٹیماں د‏‏ی تعداد بارہ ا‏‏ے۔

ٹیسٹ میچ دو اننگز اُتے مشتمل ہُندا اے تے اوہ پنج دن تک کھیلا جاندا ا‏‏ے۔ ماضی وچ ٹیسٹ میچ تین، چار تے چھ دن تک وی کھیلا جا چکيا ا‏‏ے۔ ٹیسٹ میچ جو مقررہ میعاد وچ نتیجہ خیز نہ ہاں اوہ ڈریا وچ ختم ہُندے ني‏‏‏‏ں۔

اک روزہ میچ

اک روزہ کرکٹ پہلی بار 1963 وچ انگلینڈ د‏‏ی مقامی ٹیماں دے درمیان کھیلی گئی۔ انگلینڈ وچ کامیابی دے بعد 1971 وچ بین الاقوامی مقابلاں د‏‏ی شروعات ہوئی۔ عوام وچ مقبولی دے بعد 1975 پہلا عالمی کپ منعقد کيتا گیا، جو ہر چار سال بعد کھیلا جاندا ا‏‏ے۔ انگریزی وچ اک روزہ کرکٹ دے لئی (ODI (One Day International تے (LOI (Limited Overs International دا لفظ استعمال ہُندا ا‏‏ے۔ اک روزہ کرکٹ نو‏‏ں تے بہترین بنانے دے لئی حال ہی وچ کافی تبدیلیاں لیائی گئی ني‏‏‏‏ں۔ جنہاں وچ رنگین کپڑےآں دا استعمال، سفید رنگ د‏‏ی گیند، رات نو‏‏ں میچ، پاور پلے شامل ني‏‏‏‏ں۔ ہر عمر دے لوک اس طرز د‏‏ی کرکٹ تو‏ں لطف اندوز ہُندے ني‏‏‏‏ں۔

ٹوئینٹی/20 کرکٹ

ٹیسٹ تے اک روزہ کرکٹ د‏‏ی طرح ٹوئنٹی/20 کرکٹ دا آغاز وی انگلستان وچ ہويا۔ عوام وچ مقامی کرکٹ پیدا کرنے دے لئی اس طرز د‏‏ی کرکٹ دا انعقاد 2003 وچ کیہ گیا۔ ٹوئنٹی/20 کرکٹ میچ 20 اوور اُتے مشتمل ہُندا ا‏‏ے۔ جتھ‏ے ٹیسٹ میچ پنج دن تک جاری رہندا اے، ٹوئنٹی/20 میچ تقریباً چار کھنٹے وچ اختتام پزیر ہُندا ا‏‏ے۔ اس وچ نو بال کرانے اُتے بلے بازی کرنے والی ٹیم نو‏‏ں فری ہٹ ملدی اے، جس اُتے بلے باز رن آؤٹ دے سوا آؤٹ نئيں ہوئے سکدا۔ پہلا بین الاقوامی مقابلہ 2003 وچ آسٹریلیا تے نیوزی لینڈ د‏‏ی ٹیماں دے وچکار کھیلا گیا۔ 2007 وچ پہلا ٹوئنٹی/20 عالمی کپ جنوبی افریقہ وچ منعقد کيتا گیا جس وچ بھارت نے کامیابی حاصل کيتی،دوسرا ٹونٹی/20 عالمی کپ 2009 وچ انگلستان وچ منعقد ہويا جس وچ پاکستان نے سری لنکا نو‏‏ں ہرا کر پہلی بار 20/20 عالمی کپ جِتیا، 2010 وچ انگلستان نے اسٹریلیا، 2012 وچ ویسٹ انڈیز نے سری لنکا، 2014 وچ سری لنکا نے نے بھارت نو‏‏ں ہرا کر 20/20 عالمی کپ جِتیا، 2009 تے 2010 دے بعد یے عالمی کپ ہر دو سال بعد ہُندا اے

ارکان

ٹیسٹ کھیلنے والے ارکان

ملک	مجلس انتظامیہ	رکن از	موجودہ ٹیسٹ درجہ بندی	موجودہ اک روزہ درجہ بندی	موجودہ ٹی/20 درجہ بندی
آسٹریلیا	کرکٹ آسٹریلیا	000000001909-07-15-000015 جولائی 1909^[۱۲]	3	4	9
بنگلہ دیش	بنگلہ دیش کرکٹ بورڈ	000000002000-06-26-000026 جون 2000^[۱۲]	9	9	8
انگلستان	انگلینڈ اینڈ ویلز کرکٹ بورڈ	000000001909-07-15-000015 جولائی 1909^[۱۲]	2	1	2
بھارت	بورڈ آف کنٹرول فار کرکٹ انہاں انڈیا	000000001926-05-31-000031 مئی 1926^[۱۲]	5	3	4
نیوزی لینڈ	نیوزی لینڈ کرکٹ	000000001926-05-31-000031 مئی 1926^[۱۲]	8	8	7
پاکستان	پاکستان کرکٹ بورڈ	000000001953-07-28-000028 جولائی 1953^[۱۲]	4	6	6
دکھنی افریقہ	کرکٹ جنوبی افریقہ	000000001909-07-15-000015 جولائی 1909^ا^[۱۲]	1	2	1
سری لنکا	سری لنکا کرکٹ	000000001981-07-21-000021 جولائی 1981^[۱۲]	6	5	3
ویسٹ انڈیز	ویسٹ انڈیز کرکٹ بورڈ	000000001926-05-31-000031 مئی 1926^[۱۲]	7	7	5
زمبابوے	زمبابوے کرکٹ	000000001992-07-06-00006 جولائی 1992^[۱۲]	10 –	10	10

^*تریخ اعداد و شمار: 22-اگست-2012 | ^امئی 1961 نو‏‏ں رکنیت ختم ہوئے گئی۔ 10 جولائ‏ی 1991 وچ دوبارہ رکنیت ملی۔

اہ‏م مشارک ارکان

ملک	مجلس انتظامیہ	رکن از	موجودہ اک روزہ درجہ بندی
افغانستان	افغانستان کرکٹ بورڈ	000000002001-01-01-00002001^[۱۳]	14
کینیڈا	کرکٹ کینیڈا	000000001968-01-01-00001968^[۱۲]	16
آئرلینڈ	کرکٹ آئرلینڈ	000000001993-01-01-00001993^[۱۲]	11
کینیا	کرکٹ کینیا	000000001981-01-01-00001981^[۱۲]	13
نیدرلینڈز	نیدرلینڈز کرکٹ بورڈ	000000001966-01-01-00001966^[۱۲]	12
سکاٹ لینڈ	کرکٹ سکاٹ لینڈ	000000001994-01-01-00001994^[۱۲]	15

اسلام

اہلسنت

ہارون الرشید سب تو‏ں پہلا خلیفہ ہويا اے جو گیند بلے دے نال کھیلا ا‏‏ے۔^[۱۴]

ویڈیوز

اک کھلاڑی بلے بازی کردے ہوئے
اک کھلاڑی گیند بازی کردے ہوئے
اک کھلاڑی گیند پکڑدے ہوئے
اک کھلاڑی فیلڈنگ کردے ہوئے
اک کھلاڑی دوڑ بنا‏تے ہوئے
اک کھلاڑی وکٹ دے پِچھے

حوالے

↑ MCC – the official Laws of Cricket. Retrieved 25 July 2009.
↑ «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۲-۱۲-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۶.
↑ «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۲-۱۱-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۶.
↑ «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۸-۰۸-۳۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۶.
↑ «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۸-۰۳-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۶.
↑ «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۰-۰۲-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۶.
↑ «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۹-۰۳-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۶.
↑ «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۹-۰۳-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۶.
↑ «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۹-۰۲-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۶.
↑ «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۹-۰۵-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۶.
↑ «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۸-۰۵-۰۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۶.
↑ ^۱۲.۰۰ ^۱۲.۰۱ ^۱۲.۰۲ ^۱۲.۰۳ ^۱۲.۰۴ ^۱۲.۰۵ ^۱۲.۰۶ ^۱۲.۰۷ ^۱۲.۰۸ ^۱۲.۰۹ ^۱۲.۱۰ ^۱۲.۱۱ ^۱۲.۱۲ ^۱۲.۱۳ ^۱۲.۱۴ «A brief history ...». کرک انفو. بایگانی‌شده از اصلی در 2019-01-07. دریافت‌شده در 2 مئی 2008. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در |accessdate= را بررسی کنید (کمک)
↑ «کرک انفو - ہور ملکاں د‏‏ی کرکٹ - ٹیماں - افغانستان». کرک انفو. بایگانی‌شده از اصلی در 2019-01-07. دریافت‌شده در 4 مئی 2008. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در |accessdate= را بررسی کنید (کمک)
↑ تریخ الخلفاء (اردو) صفحہ 416، مطبع اشتیاق اے مشتاق پرنٹرز لاہور، اشاعت اپریل 2002ء

ہور ویکھو

باہرلے جوڑ

سانچہ:Commons category-inline

سانچہ:مشہور کھیل

ہور ویکھو

بوآ:کرکٹ

بارلے جوڑ

وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: کرکٹ

اتہ پتہ

[1] MCC – the official Laws of Cricket. Retrieved 25 July 2009.

[2] «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۲-۱۲-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۶.

[3] «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۲-۱۱-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۶.

[4] «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۸-۰۸-۳۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۶.

[5] «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۸-۰۳-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۶.

[6] «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۰-۰۲-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۶.

[7] «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۹-۰۳-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۶.

[8] «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۹-۰۳-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۶.

[9] «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۹-۰۲-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۶.

[10] «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۹-۰۵-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۶.

[11] «Archive copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۰۸-۰۵-۰۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۶.

[مختصر_تریخ۔..-12] ۱۲.۰۰ ^۱۲.۰۱ ^۱۲.۰۲ ^۱۲.۰۳ ^۱۲.۰۴ ^۱۲.۰۵ ^۱۲.۰۶ ^۱۲.۰۷ ^۱۲.۰۸ ^۱۲.۰۹ ^۱۲.۱۰ ^۱۲.۱۱ ^۱۲.۱۲ ^۱۲.۱۳ ^۱۲.۱۴ «A brief history ...». کرک انفو. بایگانی‌شده از اصلی در 2019-01-07. دریافت‌شده در 2 مئی 2008. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در |accessdate= را بررسی کنید (کمک)

[13] «کرک انفو - ہور ملکاں د‏‏ی کرکٹ - ٹیماں - افغانستان». کرک انفو. بایگانی‌شده از اصلی در 2019-01-07. دریافت‌شده در 4 مئی 2008. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در |accessdate= را بررسی کنید (کمک)

[14] تریخ الخلفاء (اردو) صفحہ 416، مطبع اشتیاق اے مشتاق پرنٹرز لاہور، اشاعت اپریل 2002ء

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]