Giulio II
 |
Vos an lenga piemontèisa |
| Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì. |
|
 Papa Giulio II, nàit Giuliano della Rovere (Albisòla, 5 dzèmber 1443 – Roma, 21 fërvé 1513), a l’é stàit ël papa ch'a fa 216 dla Cesa catòlica dal 1503 a soa mòrt. Cognossù ‘me "ël Papa soldà" o "ël Papa terìbil", a l’é un dij pi avosà pontèfiss dl’Arnassensa. Vita[modìfica | modifiché la sorgiss]Fieul ëd Raffaelo della Rovere, frel ëd Sist IV, e Teodòra ëd Gioann Manirola, aprèss soa formassion ant l’órdin fransëscan, sò barba, papa Sist IV, a l’ha nominalo vësco e aprèss cardinal. Quand sò nemis giurà, Rodrigo Borgia, a l’é vnù papa Lissànder VI dël 1492, Giuliano a l’é andà an na sòrt d'esili dorà an Fransa, andoa a l’é stait vësco d'Avignon e andoa a l'é restà fin a la mòrt ëd Lissànder. Dël 1503 a l’é vnù papa con ël nom ëd Giulio II. Soa preocupassion prinsipal a l’é staita la difèisa e l'espansion dlë Stat Pontifiss. An sostenend la Lija ëd Cambrai (dël 1508) contra la Repùblica ëd Venessia e an promovend (dël 1511) la Lija santa contra la Fransa, a l’ha agrandì ij domini papaj ant l'Italia del nòrd, an salvandla an part d'la dominassion fransèisa. A l’ha possà an dzorpi ij travaj dla basìlica ëd San Pé, an ampiegand l'euvra dij pi grand mèistr dl’Arnassensa, antrames ij quaj Bramante, Rafael e Michelàngel, ch'a l’ha cudì ij fresch dla Capela Sistin-a e le sculture progetà per sò monument funerari. Malgré la contradission antra soa fonsion spiritual e sò anteressi e debolësse secolar (a l'ha avù tre fije), a l’é stàit considerà ‘me un dij pi grand cul ëd sò temp; so caràter batajer e l’usagi dj'indulgense per finansié la basìlica ëd San Pé a l'han provocà però le proteste d'Erasm da Rotterdam e ëd Martin Luter, an dasend ancora na giustificassion a l'Arforma.
|
