Przejdź do zawartości

Yawovi Agboyibo

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Yawovi Agboyibo
Data i miejsce urodzenia

31 grudnia 1943
Kouvé, Togo Francuskie

Data i miejsce śmierci

30 maja 2020
Paryż, Francja

Premier Togo
Okres

od 20 września 2006
do 6 grudnia 2007

Przynależność polityczna

Komitet Działania na Rzecz Odnowy

Poprzednik

Edem Kodjo

Następca

Komlan Mally

Yawovi Agboyibo (ur. 31 grudnia 1943 w Kouvé, zm. 30 maja 2020 w Paryżu[1]) – togijski polityk, premier Togo od 20 września 2006 do 6 grudnia 2007. Lider Komitetu Działania na rzecz Odnowy (Comité d’Action pour la Renouveau, CAR). Kandydat w wyborach prezydenckich w 1998, 2003 oraz w 2010.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Yawovi Agboyibo urodził się w Kouvé w prefekturze Yoto. Z wykształcenia prawnik, ukończył studia prawnicze w Orleanie, Abidżanie oraz Lomé. W 1960 wstąpił w szeregi adwokatury, na czele której stał od 1987 do 1990. W latach 1990–1995 był prezesem Związku Adwokatów Afryki Zachodniej. W latach 1985–1991 wchodził w skład Zgromadzenia Narodowego (parlamentu) jako niezależny deputowany. Był aktywnym działaczem praw człowieka. W październiku 1987 stanął na czele utworzonej przez togijski rząd Narodowej Komisji Praw Człowieka (Commission Nationale des Droits de l’Homme, CNDH), pełniąc ten urząd do 1990[2][3].

W 1990 wszedł w skład Komisji Konstytucyjnej. W tym samym roku założył partię polityczną, Front Stowarzyszeń na rzecz Odnowy (Front des Associations pour le Renouveau, FAR), która rok później przekształciła się w Komitet Działania na rzecz Odnowy (Comité d’Action pour la Renouveau, CAR). W lipcu i sierpniu 1991 uczestniczył w Narodowej Konferencji, zadaniem której było zaprowadzenie w kraju demokratycznego systemu rządów. W jej rezultacie, w 1991 został członkiem Najwyższej Rady Republiki, pełniącej rolę przejściowego parlamentu od 1991 do 1992. W latach 1990–1995 wchodził w skład Papieskiej Rady Sprawiedliwości i Pokoju[2][3].

Choć początkowo był kandydatem w wyborach prezydenckich w sierpniu 1993, wycofał się ostatecznie z udziału w nich i razem z innym kandydatem opozycji, Edemem Kodjo, ogłosił bojkot głosowania. Zarzucił administracji prezydenta Gnassingbé Eyadémy oszustwa wyborcze, w tym fałszowanie list wyborców. Wybory ze zdecydowaną przewagą wygrał urzędujący prezydent Eyadema[3].

W 1994 został wybrany do Zgromadzenia Narodowego i zasiadał w nim do 1999. Był w tym czasie przewodniczącym klubu parlamentarnego CAR[2]. W czerwcu 1998 wziął udział w wyborach prezydenckich, w których według oficjalnych wyników zajął trzecie miejsce i zdobył 9,6% głosów poparcia, przegrywając z prezydentem Eyademą. Odrzucił jednak wyniki wyborów, oskarżając władze o fałszerstwa. Opozycja ogłosiła, że prawdziwym zwycięzcą wyborów został jej kandydat, Gilchrist Olympio[4][5].

W 2001 został oskarżony o znieważenie premiera Agbéyomé Kodjo. Miał dwa lata wcześniej zarzucić premierowi, że ten współpracował z grupami bojówkarzy w czasie gdy był dyrektorem portu w Lomé. 3 sierpnia 2001 Agboyibo został skazany na 6 miesięcy więzienia i grzywnę w wysokości 100 tys. franków CFA[6][7]. W styczniu 2002 sąd apelacyjny oddalił zarzuty przeciwko niemu, jednak z więzienia Agboyibo został zwolniony dopiero 14 marca 2002, decyzją prezydenta Eyademy[8].

W czerwcu 2003 po raz drugi wziął udział w wyborach prezydenckich, zajmując według oficjalnych wyników trzecie miejsce z 5,1% głosami poparcia. Również i tym razem odrzucił oficjalne wyniki, które wskazywały na zwycięstwo Eyademy (57,8%). Jego zdaniem wybory miał wygrać kandydat opozycyjnej partii UFC, Emmanuel Bob-Akitani, który zamiast oficjalnych 33,7% głosów miał zdobyć 54,8% głosów. On sam miał uzyskać ponad 13% głosów, a prezydent Eyadema tylko ok. 11%[4][9].

W latach 1996–2004 pełnił funkcję przewodniczącego Związku Afrykańskich Partii na rzecz Demokracji i Rozwoju. W czasie wyborów prezydenckich w kwietniu 2005, wygranych przez syna zmarłego prezydenta Gnassingbé Eyadémy – Faure Gnassingbé, był generalnym koordynatorem opozycji[2]. Dzień przed głosowaniem określił wybory wyborczą maskaradą[10]. Po wygranej, nowy prezydent, próbując załagodzić napięcia w kraju rozpoczął dialog z opozycją. Od kwietnia do sierpnia 2006 Agboyibo pełnił funkcję przewodniczącego Biura Dialogu Międzytogijskiego[2].

Premier

[edytuj | edytuj kod]

16 września 2006 został mianowany przez prezydenta Faure Gnassingbé na urząd premiera. Cztery dni później utworzył gabinet składający się z 35 ministrów[11].

W wyborach parlamentarnych z 14 października 2007 startował z list partii CAR w prefekturze Yoto. Został jednym z czterech kandydatów tej partii, którzy uzyskali mandat w Zgromadzeniu Narodowym[12]. Po wyborach, 13 listopada 2007 premier Agboyibo podał swój rząd do dymisji[13]. 3 grudnia 2007 prezydent mianował jego następcą Komlana Mally’ego, który oficjalnie objął urząd 6 grudnia 2007[14].

W październiku 2008 został wybrany kandydatem CAR w wyborach prezydenckich w 2010[15]. 15 stycznia 2010 oficjalnie zgłosił swoją kandydaturę do komisji wyborczej[16]. W wyborach 4 marca 2010 zajął trzecie miejsce, zdobywając 2,96% głosów[17].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Togo / Deuil : Me Yawovi Agboyibo est décédé [online], L-FRII, 31 maja 2020 [dostęp 2020-05-31] (fr.).
  2. ↑ a b c d e Yawovi Agboyibo. Un homme de consensus. Republique Togolaise, 11 stycznia 2007. [dostęp 2010-02-08]. (fr.).
  3. ↑ a b c Ce que va faire Agboyibo. Jeune Afrique, 26 września 2006. [dostęp 2010-02-08]. (fr.).
  4. ↑ a b Elections in Togo. African Elections Database. [dostęp 2010-02-08]. (ang.).
  5. ↑ LOME. La proclamation de la „victoire”. l’Humanite, 25 czerwca 1998. [dostęp 2010-02-08]. (fr.).
  6. ↑ TOGO: Rights watchdog condemns detention of opposition leader. IRIN News, 23 sierpnia 2001. [dostęp 2010-02-08]. (ang.).
  7. ↑ TOGO: Amnesty calls for release of prisoners. IRIN News, 28 listopada 2001. [dostęp 2010-02-08]. (ang.).
  8. ↑ Togo Leader Frees Opposition Figure. AP Online, 15 marca 2002. [dostęp 2010-02-08]. (ang.).
  9. ↑ Déclaration du candidat du CAR au scrutin présidentiel du 1er juin 2003, Me Yawovi Agboyibo. iciLome, 4 czerwca 2003. [dostęp 2010-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-26)]. (fr.).
  10. ↑ Voters Throng Polling Stations for Togo’s Presidential Election. The New York Times, 25 kwietnia 2005. [dostęp 2010-02-08]. (ang.).
  11. ↑ Formation du nouveau gouvernement au Togo. afrik.com, 20 września 2006. [dostęp 2010-02-08]. (fr.).
  12. ↑ Resultats definitifs des elections legislatives du 14 octobre 2007. cenitogo.tg, 30 października 2007. [dostęp 2010-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-29)]. (fr.).
  13. ↑ Agboyibo resigns after elections. Republic of Togo.com, 14 listopada 2007. [dostęp 2010-02-08]. (ang.).
  14. ↑ Komlan Mally Appointed Prime Minister of Togo. Universal Peace Federation, 3 grudnia 2007. [dostęp 2010-02-08]. (ang.).
  15. ↑ Deux partis de l’opposition togolaise discutent d’une candidature unique pour la présidentielle de 2010. iciLome, 29 maja 2009. [dostęp 2010-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (fr.).
  16. ↑ Agboyibo, le retour. Republique Togolaise, 15 stycznia 2010. [dostęp 2010-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-24)]. (fr.).
  17. ↑ Les Togolais renouvellent leur confiance à Faure. Republique Togolaise, 7 marca 2010. [dostęp 2010-03-08]. (fr.).
Premierzy Togo
Togo, terytorium francuskie 1956–1960
Togo, niepodległe od 1960

Togo

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Yawovi_Agboyibo&oldid=74442179”