Wirtembergowie
.jpg)
Wirtembergowie – dynastia niemiecka (Haus Württemberg), która rządziła od XI w. krainą geograficzną Wirtembergią. Nazwę wzięła od zamku Wirtemberg, w którym pierwszy władca Konrad I Wirtemberski miał swoją siedzibę.
Dzieje rodziny
[edytuj | edytuj kod]Konrad I Wirtemberski był pierwszym panem na zamku Wirtemberg. Kolejni członkowie dynastii używali od XII wieku tytułu hrabiowskiego. W 1495 roku Eberhard V Wirtemberski otrzymał od cesarza Maksymiliana I tytuł książęcy. Eberhard zmarł rok po otrzymaniu tytułu, jego kuzyn Eberhard II został jego następcą, jednak nie spodobało się to mieszkańcom Wirtembergii. Po interwencji cesarza tytuł książęcy przypadł Ulrykowi.
W 1519 roku rodzina została pozbawiona władzy i wygnana z Wirtembergii. Po powrocie książę przyjął protestantyzm.
Książę Jan Fryderyk Wirtemberski podzielił tereny Wirtembergii pomiędzy swoich braci:
- Ludwik otrzymał tereny Mompelgard, które były w posiadaniu jego potomków jedynie do 1723 r., kiedy to zmarł wnuk Ludwika – Leopold.
- Juliusz otrzymał tereny Weiltingen, tereny te były w posiadaniu jego potomków do 1705, gdy umarł jego wnuk Fryderyk Wirtemberski-Weiltingen. Syn księcia Juliusza przez małżeństwo z Elżbietą Marią Podiebrad został księciem oleśnickim. Wirtembergowie panowali w Oleśnicy do 1792, gdy umarł Karol Krystian. Po jego śmierci mąż jego córki został księciem oleśnickim, jednak rezydencja w Pokoju pozostała w rękach rodziny.
- Fryderyk otrzymał tereny Wirtembergii–Neuenstadt, nie miał jednak dzieci, dlatego też tereny te wróciły do głównej gałęzi rodu reprezentowanej przez Eberharda III.
- Magnus, najmłodszy z braci, nie miał potomków i po jego śmierci tereny Wirtembergii-Neuenbürg również wróciły do głównej gałęzi rodu.
Wirtmebergowie brali udział w wojnie trzydziestoletniej. Książę Eberhard III nadał swoim braciom Fryderykowi i Ulrykowi tytuł książęcy wraz z terenami Neuenstadt i Neuenbürg. Po bezpotomnej śmierci Ulryka jego ziemia wróciła do księcia Eberharda III. Zaś potomkowie Fryderyka rządzili w Neuenstadt do 1742, gdy umiera syn Fryderyka Karol Wirtemberski-Neuenstadt.
Syn Eberharda III – Wilhelm Ludwik Wirtemberski nadał swojemu bratu Fryderykowi tytuł księcia Wirtembergii-Winnental.
W 1677 roku na tron wstąpił książę Eberhard Ludwik Wirtemberski, który jednak nie miał synów, dlatego tytuł przejęła katolicka linia Wirtembergów z księciem Karolem Aleksandrem na czele. Książę brał udział w wojnie o sukcesję hiszpańską i polską. Jego trzech synów było kolejnymi książętami Wirtembergii.
Najmłodszy z nich Fryderyk Eugeniusz Wirtemberski był księciem w latach 1795–1797, dzięki jego polityce rodzina uzyskała znaczne wpływy w Europie, książę prowadził również politykę przez związki małżeńskie swoich dzieci (znowu wyznania luterańskiego):
- Najstarszy syn Fryderyk I Wirtemberski został królem Wirtembergii.
- Jego z kolei córka Katarzyna wyszła za brata Napoleona Bonaparte Hieronima.
- Drugi syn Ludwik Wirtemberski został generałem rosyjskim, był mężem Marii Czartoryskiej, a następnie Henrietty von Nassau Weilburg. Jego prawnuk był ojcem królowej Wielkiej Brytanii Marii.
- Eugeniusz Fryderyk Wirtemberski odziedziczył rezydencje w Pokoju, gdzie jego potomkowie panowali do 1903 roku.
- Córka Zofia została żoną cara Rosji Pawła I, od tego czasu członkowie rodziny Wirtembergów często podróżowali do Rosji, jak również sprawowali tam funkcje publiczne i wojskowe.
- Trzeci syn Wilhelm Fryderyk Wirtemberski został dziadkiem króla Litwy Mendoga II.
- Kolejna córka Elżbieta została żoną przyszłego cesarza Franciszka II, umarła jednak dwa lata przed objęciem przez męża tronu.
- Najmłodszy syn Aleksander został protoplastą katolickiej gałęzi rodu, której przedstawiciel został w 1921 roku głową rodziny Wirtembergów.
Syn pierwszego króla Wirtembergii Fryderyka I – Wilhelm I Wirtemberski stworzył uniwersytet oraz dbał o rozwój państwa. Jego córka wyszła za króla Holandii Wilhelma II, zaś następcą został syn Karol Wirtemberski, jednak nie doczekał on dzieci, więc tron przeszedł na wnuka Wilhelma I – Wilhelma II, który po klęsce wojennej abdykował w 1918 roku. Po jego śmierci trzy lata później głową rodziny został Albrecht Wirtemberski, potomek Aleksandra.
Obecnie głową rodziny jest Karol Maria Wirtemberski, który oprócz tego zarządza również Kamerą Dworską Rodziny Wirtembergów, czyli przedsiębiorstwa do którego należą lasy, winnice, nieruchomości i ziemia w Niemczech, Kanadzie, Austrii i Hiszpanii, manufaktura porcelany, biuro projektowe, biuro nieruchomości.
Drzewo genealogiczne
[edytuj | edytuj kod]| Konrad I zm. 1110 pan na Witrembergu | Liutgard | Werntrud | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Konrad II zm. 1143 pan na Witrembergu | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ludwik I 1119–1158 hrabia Witrembergii | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ludwik II 1137–1181 hrabia Wirtembergii | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Hartmann I 1160–1240 hrabia Wirtembergii | Ludwik III 1166–1241 hrabia Wirtembergii | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ulryk I 1226–1265 hrabia Wirtembergii | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ulryk II 1253–1279 hrabia Wirtembergii | Eberhard I 1265–1325 hrabia Wirtembergii | Małgorzata Lotaryńska | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Agnieszka 1300–1349 | Henryk Werdenberg-Sargans-Trochtelfingen | Ulryk III 1286–1344 hrabia Wirtembergii | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Eberhard II 1315–1392 hrabia Wirtembergii | Ulryk IV 1315–1366 hrabia Wirtembergii | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Elżbieta Wittelsbach 1329–1402 | Ulryk 1340–1388 | Zofia 1343–1369 | Jan I 1346–1390 książę Lotaryngii | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Antonia Visconti 1360–1405 | Eberhard III 1364–1417 hrabia Wirtembergii | Elżbieta Hohenzollern 1391–1429 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Eberhard IV 1388–1419 hrabia Wirtembergii | Henrietta 1387–1444 hrabina Montbéliard | Elżbieta zm. 1476 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Albrecht VI 1418–1463 książę Austrii | Matylda Wittelsbach 1419–1482 | Ludwik I 1412–1450 hrabia Wirtembergii-Urach | Ulryk V 1413–1480 hrabia Wirtembergii-Stuttgart | Elżbieta Wittelsbach 1419–1451 | Anna 1408–1471 | Filip I 1402–1479 hrabia Katzenelnbogen | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ludwik II 1439–1457 hrabia Wirtembergii-Urach | Eberhard I 1445–1496 książę Wirtembergii | Eberhard VI 1447–1504 księcia Wirtembergii | Henryk 1448–1519 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ulryk 1487–1550 książę Wirtembergii | Sabina Wittelsbach 1492–1564 | Jerzy I 1498–1558 hrabia Wirtembergii-Montbéliard | Barbara Heska 1536–1597 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Krzysztof 1515–1568 książę Wirtembergii | Fryderyk I 1557–1608 książę Wirtembergii | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ludwik III 1554–1593 książę Wirtembergii | Jan Fryderyk 1582–1628 książę Wirtembergii | Ludwik I 1586–1631 książę Wirtembergii-Mömpelgard | Juliusz I 1588–1635 książę Wirtembergii-Weiltingen | Fryderyk I 1591–1630 książę Wirtembergii-Neuenstadt | Magnus I 1594–1622 książę Wirtembergii-Neuenbürg | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Antonina 1613–1679 | Eberhard III 1614–1674 książę Wirtembergii | Fryderyk II 1615–1682 książę Wirtembergii-Neuenstadt. | Sibylla 1620–1679 | Leopold 1624–1662 książę Wirtembergii-Mömpelgard | Jerzy II 1626–1699 książę Wirtembergii-Mömpelgard | Roderyk 1618–1651 książę Wirtembergii-Weiltingen | Sylwiusz 1622–1664 książę Oleśnicy | Manfred I 1626–1662 książę Wirtembergii-Weiltingen | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wilhelm Ludwik 1647–1677 książę Wirtembergii | Fryderyk Karol 1652–1697 książę Wirtembergii-Winnental | Fryderyk August 1653–1716 książę Wirtembergii–Neuenstadt | Ferdynand Wilhelm 1659–1701 | Karol 1667–1742 książę Wirtembergii-Neuenstadt | Eleonora Karolina 1656–1743 | Sylwiusz Fryderyk 1651–1697 książę Oleśnicy | Krystian I 1652–1704 książę Oleśnicy | Fryderyk 1654–1705 książę Wirtembergii-Weiltingen | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Eberhard Ludwik 1676–1733 książę Wirtembergii | Karol Aleksander 1684-1737 książę Wirtembergii | Karol Fryderyk 1689–1761 książę Oleśnicy | Krystian II 1690–1734 książę Oleśnicy | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Fryderyk Ludwik 1698–1731 | Karol Eugeniusz 1728–1793 książę Wirtembergii | Ludwik Eugeniusz 1731–1795 książę Wirtembergii | Fryderyk Eugeniusz 1732–1797 książę Wirtembergii | Karol Krystian 1716–1792 książę Oleśnicy | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Fryderyk I 1754–1816 król Wirtembergii | Ludwik Fryderyk 1756–1817 książę Wirtembergii–Montbéliard | Eugeniusz Fryderyk 1758–1822 | Wilhelm Fryderyk 1761–1830 | Aleksander Fryderyk 1771–1833 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wilhelm I 1781–1864 król Wirtembergii | Paweł 1785–1852 | Adam 1792–1847 | Aleksander Paweł 1804–1885 hrabia Teck | Eugeniusz 1788–1857 | Paweł Wilhelm 1797–1860 | Wilhelm 1810–1869 książę Urach | Aleksander Fryderyk 1804–1881 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Karol I 1823–1891 król Wirtembergii | Katarzyna 1821–1898 | Fryderyk Karol 1808–1870 | Franciszek 1837–1900 | Eugeniusz Erdmann 1820–1875 | Wilhelm 1828–1896 | Maksymilian 1828–1888 | Mendog II 1864–1928 król Litwy | Filip 1838–1917 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wilhelm II 1848–1921 król Wirtembergii | Adolf 1868–1927 markiz Cambridge. | Aleksander 1874–1957 hrabia Athlone | Adolf 1868–1927 markiz Cambridge. | Wilhelm Eugeniusz 1846–1877 | Wilhelmina 1844–1891 | Mikołaj 1833–1903 | Karol 1899–1981 książę Urach | Albrecht 1865–1939 | Robert 1873–1947 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ulryk ur. i zm. 1880 | Rupert 1907–1928 | Jerzy 1895–1981 markiz Cambridge | Filip 1893–1975 | Albrecht Eugeniusz 1895–1954 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ludwik 1930–2019 | Karol 1936–2022 | Ferdynand ur. 1925 | Eugeniusz ur. 1930 | Aleksander ur. 1933 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Krystian ur. 1955 | Fryderyk 1961–2018 | Eberhard ur. 1963 | Filip ur. 1964 | Michał ur. 1965 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wilhelm Fryderyk ur. 1994 | Aleksander ur. 2010 | Karol Teodor ur. 1999 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||