Wiktor Emanuel I

Wiktor Emanuel I
	król Sardynii
Okres	od 1802; do 1821
Poprzednik	Karol Emanuel IV
Następca	Karol Feliks
	Dane biograficzne
Dynastia	sabaudzka
Data urodzenia	24 lipca 1759
Data śmierci	10 stycznia 1824
Ojciec	Wiktor Amadeusz III
Matka	Maria Antonia Burbon
Żona	Maria Teresa Habsburg-Este
Dzieci	Maria Beatrice,; Maria Adelajda,; Karol Emanuel,; ? (córka),; Maria Anna,; Maria Teresa,; Maria Krystyna
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wiktor Emanuel I (ur. 24 lipca 1759 w Turynie; zm. 10 stycznia 1824 w Moncalieri) – książę Sabaudii, Piemontu i Aosty. Król Sardynii w latach 1802–1821.

Rodzina i wychowanie

Był drugim synem króla Wiktora Amadeusza III i jego żony Marii Antonii Burbon (córka Filipa V, króla Hiszpanii i Elżbiety Farnese). Od urodzenia nosił tytuł księcia Aosty. Dorastał w bardzo religijnej, niemalże ascetycznej atmosferze. Jego nauczycielami byli Papacino d’Antonio i Hyacinthe Sigismond Gerdil, późniejsi kardynałowie^[1]. Jako król został następcą swojego starszego brata – Karola Emanuela IV, który w 1802 abdykował na jego korzyść.

Król Sardynii

W 1793 wziął udział w walkach zwolenników ancien régime ze zwolennikami rewolucji francuskiej. Został pokonany i w 1799 schronił się na Sardynii, która stanowiła jedyną część Królestwa Sardynii i Piemontu nie podbitą przez Francuzów. Podczas tego wygnania w Cagliari ustanowił tzw. Karabinierów (Carabinieri), którzy do dziś stanowią elitarny oddział armii włoskiej.

W 1814 Wiktor Emanuel powrócił do Turynu. Oficjalnie na tron przywrócił go kongres wiedeński, który również oddał Królestwu Sardynii byłą Republikę Genui. Wiktor Emanuel zniósł wszystkie wolności zagwarantowane obywatelom przez Napoleona Bonaparte i przywrócił stare przepisy. Między innymi odmówił podpisania bardziej liberalnej konstytucji, powierzył edukację duchowieństwu, przywrócił wyzysk w miejscu pracy i prześladowanie Żydów. Stworzył Ministerstwo Marynarki Wojennej.

14 sierpnia 1815, pod koniec wojen napoleońskich, w Genui ustanowił Sabaudzki Order Wojskowy jako odznaczenie za zasługi wojskowe. Ustanowiony order miał zastąpić dwa ordery Napoleona, Order Żelaznej Korony i Legię Honorową, poprzednio nadawane poddanym włoskim za te zasługi.

Wiktor Emanuel I miał reakcyjne poglądy i nie cieszył się uznaniem wśród poddanych. Jego reakcyjna polityka napotkała ostry sprzęciw kół rewolucyjnych i przyśpieszyła jego decyzję o abdykacji.

Spadkobierca Stuartów

Po śmierci swojego starszego brata w 1819 został również jakobickim pretendentem do tronu Anglii i Szkocji jako Wiktor I. Podobnie jak jego brat, on sam nie wysunął żadnych roszczeń do korony.

Po wybuchu liberalnej rewolucji na terenie królestwa, w 1821, abdykował na korzyść swojego młodszego brata – Karola Feliksa. Wiktor Emanuel zmarł na zamku Moncalieri i został pochowany w bazylice Superga, obok swojego starszego brata.

Małżeństwo i potomstwo

21 kwietnia 1789 poślubił Marię Teresę Habsburg-Este (1773–1832), córkę Ferdynanda, księcia Modeny. Maria Teresa była zarazem wnuczką Franciszka I Lotaryńskiego, cesarza niemieckiego i Ercole III d’Este, księcia Modeny. Para miała 7 dzieci:

Marię Beatrice Wiktorię (1792–1840), żonę Franciszka IV – arcyksięcia Austrii i księcia Modeny,
Marię Adelajdę (1794–1802),
Karola Emanuela (1796–1799), zmarłego na ospę,
nienazwaną córkę (1800–1801),
Marię Annę Karolinę Pię (1803–1884), żonę Ferdynanda I – cesarza niemieckiego,
Marię Teresę (1803–1879), żonę Karola II – księcia Parmy,
Marię Krystynę (1812–1836), żonę Ferdynanda II Burbona – króla Obojga Sycylii.

Ordery

Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) w 1773^[2], a od 1802 Wieki Mistrz^[3].

Rodowód

Karol Emanuel II

Wiktor Amadeusz II

Maria Joanna Baptysta Sabaudzka-Nemours

Karol Emanuel III

Filip I Burbon-Orleański

Maria Anna Orleańska

Henryka Anna Stuart

Wiktor Amadeusz III

Wilhelm I Starszy Heski-Rotenburg

Ernest II Leopold Heski-Rotenburg

Maria Anna Löwenstein-Wertheim

Poliksena Krystyna Heska-Rotenburg

Maksymilian Karol Albert Löwenstein-Wertheim-Rochefort

Eleonora Löwenstein-Wertheim

Maria Polyksena Khuen z Lichtenberg i Belasi

Wiktor Emanuel I

Ludwik XIV

Ludwik Burbon

Maria Teresa Austriaczka

Filip V Hiszpański

Ferdynand Maria Bawarski

Maria Anna Wiktoria Bawarska

Henryka Adelajda Sabaudzka

Filip Wilhelm Wittelsbach

Dorota Zofia Wittelsbach

Elżbieta Amelia Heska-Darmstadt

Przypisy

↑ Michael J. Walsh: Cardinals, Canterbury Press Norwich, 2009, s. 48; Ausschnitt aus der Quelle
↑ Federico Bona: I Cavalieri dell'Ordine Supremo del Collare o della Santissima Annunziata. [w:] Blasonario subalpino [on-line]. (wł.).
↑ Federico Bona: I Cavalieri dell'Ordine Supremo del Collare o della Santissima Annunziata. [w:] Blasonario subalpino [on-line]. (wł.).

[1] Michael J. Walsh: Cardinals, Canterbury Press Norwich, 2009, s. 48; Ausschnitt aus der Quelle

[order7-2] Federico Bona: I Cavalieri dell'Ordine Supremo del Collare o della Santissima Annunziata. [w:] Blasonario subalpino [on-line]. (wł.).

[order8-3] Federico Bona: I Cavalieri dell'Ordine Supremo del Collare o della Santissima Annunziata. [w:] Blasonario subalpino [on-line]. (wł.).

[1]

[2]

[3]

Stuartowie	Jakub II i VII (1685–1688) Jakub III i VIII, Starszy Pretendent (1701–1766) Karol III, Młodszy Pretendent (1766–1788) Henryk IX i I (1788–1807)
Dynastia sabaudzka	Karol IV (1807–1819) Wiktor I (1819–1824) Maria III i II (1824–1840)
Habsburg-Este	Franciszek I (1840–1875) Maria IV i III (1875–1919)
Wittelsbachowie	Robert I i IV (1919–1955) Albert I (1955–1996) Franciszek II (od 1996)