Urginia morska

Urginia morska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	szparagowate
Rodzaj	Drimia
Gatunek	urginia morska
	Nazwa systematyczna
	Drimia maritima (L.) Stearn; Ann. Mus. Goulandris 4: 204 1978
Synonimy
	Scilla maritima L.; Urginea maritima(L.) Baker .;
	Scilla maritima L.; Urginea maritima(L.) Baker .;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Urginia morska (Drimia maritima) – gatunek rośliny z rodziny hiacyntowatych. Ma wiele nazw zwyczajowych: ckliwica, cebula morska, oszloch morski, a w kulturze islamu określa się ją mianem „cebuli cmentarnej”. Roślina znana była już w czasach starożytnych. W starożytnym Egipcie cebulę morską nazywano „okiem Tyfona”^[5]^[6]^[7].

Rośnie dziko w obszarze śródziemnomorskim: w Afryce Północnej (Algieria, Maroko, Libia, Tunezja), Europie Południowej (Portugalia, Francja, Albania, Jugosławia, Włochy, Grecja) i Azji Zachodniej (Cypr, półwysep Synaj, Izrael, Jordania, Syria, Turcja, Liban). Jest uprawiana w wielu krajach świata^[8].

Morfologia

Pokrój: Roślina o wysokości do 1 m. Czerwono nabiegła łodyga wyrasta z wielkiej cebuli osiągającej obwód do 25 cm. Jest ona tylko częściowo zagłębiona w ziemi, z zewnątrz okrywają ją rudawe łuski^[9]. Roślina posiada mocny, głęboko sięgający system korzeniowy.
Liście: Odziomkowe, szerokolancetowate^[9].
Kwiaty: Zebrane w gęste grono na szczycie łodygi. Pojedyncze kwiaty mają nieduży, białawy okwiat złożony z 6 białych, na grzbiecie zielonkawoczerwono nabiegłych działek, 6 pręcików i 1 słupka^[9].

Biologia i ekologia

Bylina. Kwitnie od sierpnia do października. Liście wyrastają dopiero po przekwitnięciu rośliny i zamierają wiosną. Okres spoczynku przypada na lato i wówczas roślina do inicjacji kwiatostanu potrzebuje silnego nasłonecznienia i wysokich temperatur w ciągu dnia.

Zastosowanie

Do XIX wieku urginia morska była uprawiana jako roślina lecznicza w celu pozyskania glikozydów nasercowych stosowanych w leczeniu chorób serca i poprawiających jego pracę. Później zastąpiła ją naparstnica, lepiej nadająca się do tego celu^[10].
Używano jej jako trutki na szczury^[9].
W krajach o ciepłym klimacie jest uprawiana jako roślina ozdobna. W Polsce uprawiana jest bardzo rzadko, gdyż jej uprawa w naszym klimacie jest zawodna. Roślina przystosowana jest bowiem do klimatu ciepłego (strefy mrozoodporności 8-10) i źle znosi wiosenne przymrozki^[11].
Talmud babiloński podaje, że ukorzenianie się pędów figowca pospolitego przyspieszano przez wetknięcie ich do cebuli urgini morskiej^[10].

Udział w kulturze

U Żydów zakwitanie urgini morskiej wiązało się ściśle z rolniczym świętem Tu B'av (około 15 sierpnia)^[10].
F. N. Hepper, J. Maillat, S. Maillat (botanicy, znawcy roślin biblijnych) są zdania, że słowa o lilii w cytacie z Księgi Ozeasza14,6 („stanę się rosą dla Izraela, tak, że rozkwitnie jak lilia”) odnoszą się do urgini morskiej^[10].
W krajach arabskich była i jest sadzona na grobach. W Grecji do dziś częsty jest zwyczaj obdarowywania się cebulą morską z okazji Nowego Roku.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-06-03] (ang.).
↑ Drimia maritima (L.) Stearn. [w:] The plant list [on-line]. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
↑ Drimia maritima, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Donald Cameron Watt: Dictionary of Plant Lore. Elsevier/Academic Press, 2007, s. 363-364. ISBN 0-0805-4602-1. [dostęp 2014-01-03]. (ang.).
↑ William Holl, Neville Wood: The Analyst: A Quarterly Journal of Science, Literature, Natural History, and the Fine Arts, Tom 10. Simpkin & Marshall, 1840, s. 373. [dostęp 2014-01-03]. (ang.).
↑ Anthony Todd Thomson: Elements of Materia Medica and Therapeutics, Tom 2. Longman, Rees, Orme, Brown, Green, and Longman, 1833, s. 410. [dostęp 2014-01-03]. (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2015-02-03].
↑ ^a ^b ^c ^d Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
↑ ^a ^b ^c ^d Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-06-03] (ang.).

[3] Drimia maritima (L.) Stearn. [w:] The plant list [on-line]. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).

[iucn-4] Drimia maritima, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[wa363-5] Donald Cameron Watt: Dictionary of Plant Lore. Elsevier/Academic Press, 2007, s. 363-364. ISBN 0-0805-4602-1. [dostęp 2014-01-03]. (ang.).

[ho373-6] William Holl, Neville Wood: The Analyst: A Quarterly Journal of Science, Literature, Natural History, and the Fine Arts, Tom 10. Simpkin & Marshall, 1840, s. 373. [dostęp 2014-01-03]. (ang.).

[th410-7] Anthony Todd Thomson: Elements of Materia Medica and Therapeutics, Tom 2. Longman, Rees, Orme, Brown, Green, and Longman, 1833, s. 410. [dostęp 2014-01-03]. (ang.).

[grin-8] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2015-02-03].

[podbielkowski-9] Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[rb-10] Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[E-11] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]