Tichon (Nikanorow)

Święty
Tichon

Тихон

święty biskup nowomęczennik
Data i miejsce urodzenia	30 stycznia 1855 Kiriuga
Data i miejsce śmierci	9 stycznia 1920 Woroneż
Czczony przez	Rosyjski Kościół Prawosławny
Kanonizacja	2000 Moskwa przez Rosyjski Kościół Prawosławny
Wspomnienie	27 grudnia (kalendarz juliański)

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	2 lutego 1892
Miejscowość	Moskwa
Miejsce	Sobór Chrystusa Zbawiciela
Konsekrator	Leoncjusz (Lebiedinski)
Współkonsekratorzy	Nestor (Mietanijew), Aleksander (Swietłakow), Krzysztof (Smirnow)
Współkonsekrowani biskupi Stefan (Archangielski) 27 stycznia 1902 Jan (Smirnow) 28 kwietnia 1902

Tichon, imię świeckie Wasilij Nikanorow (ur. 18 stycznia^?/30 stycznia 1855 w Kiriudze, gubernia nowogrodzka, zm. 9 stycznia 1920 w Woroneżu) – rosyjski biskup prawosławny, święty nowomęczennik.

Życiorys

Urodził się w rodzinie psalmisty cerkiewnego. W 1877 ukończył seminarium duchowne w Nowogrodzie, zaś w 1881 – Petersburską Akademię Duchowną. Od 1884 był inspektorem seminarium, którego dyplom uzyskał. 15 czerwca 1884 złożył wieczyste śluby zakonne w Monasterze Cyrylo-Biełozierskim, przyjmując imię Tichon. 10 lipca 1884 biskup staroruski Anastazy wyświęcił go na hieromnicha. 6 grudnia 1888 otrzymał godność igumena. Od 25 grudnia 1890, jako archimandryta, był rektorem seminarium duchownego w Nowogrodzie oraz przełożonym monasteru św. Antoniego w tym samym mieście.

2 lutego 1892 miała miejsce jego chirotonia na biskupa pomocniczego eparchii moskiewskiej z tytułem biskupa możajskiego. Tradycyjnie łączył urząd z obowiązkami przełożonego monasteru św. Sawy Storożewskiego. 20 sierpnia 1899 objął katedrę połocką i witebską, z której został w 1902 przeniesiony do eparchii penzeńskiej i sarańskiej. Jako jej ordynariusz założył stowarzyszenie pomocy uczącym i uczącym się w szkołach cerkiewnych, stowarzyszenie śpiewu cerkiewnego oraz komitet misyjny. 25 lipca 1907 musiał jednak odejść w stan spoczynku. W opinii A. Dworżanskiego przyczyną decyzji Świątobliwego Synodu Rządzącego o jego odsunięciu od katedry penzeńskiej była osobista interwencja P. Stołypina u oberprokuratora Synodu. Stołypin miał zdecydować się na taki krok, gdyż biskup Tichon (Nikanorow) nakazał odprawienie panichidy ku pamięci zamordowanego przez członków Czarnej Sotni deputowanego I Dumy, Michaiła Herzensteina. Duchowny został skierowany do monasteru Nowe Jeruzalem, jako pełniący obowiązki przełożonego.

23 czerwca 1912 biskup Tichon (Nikanorow) został mianowany biskupem kałuskim i borowskim, zaś po niecałym roku, w maju 1913, został przeniesiony na katedrę woroneską, otrzymując równocześnie godność arcybiskupią. Według wspomnień służącego w eparchii woroneskiej protojereja Joanna Żytiajewa w ciągu sześciu lat służby w Woroneżu arcybiskup cieszył się autentycznym szacunkiem i zaufaniem wiernych. Wysoko ceniła go m.in. późniejsza święta prawosławna, przełożona monasteru Świętych Marty i Marii w Moskwie wielka księżna Elżbieta.

Po wybuchu I wojny światowej biskup Tichon zorganizował przy monasterze Zwiastowania i św. Mitrofana w Woroneżu szpital dla rannych żołnierzy rosyjskich. Powołał również do życia komitet pomocy dla bieżeńców.

8 czerwca 1917 biskup został aresztowany przez zwolenników rewolucji lutowej i siłą przewieziony do Piotrogrodu, skąd wrócił po niecałym miesiącu. Zgodnie z wolą Synodu, ponownie objął zarząd eparchii woroneskiej, przeciwko czemu protestował zwołany po rewolucji zjazd chłopstwa guberni oraz komitet wykonawczy bolszewików. Jesienią 1917 uczestniczył w pracach Soboru Lokalnego Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. 25 kwietnia 1918 został nagrodzony za pracę dla Cerkwi prawem noszenia brylantowego krzyża na kłobuku.

Po zajęciu Woroneża przez wojska Białych w październiku 1919 nie skorzystał z możliwości wycofania się razem z nimi z miasta i wyjazdu za granicę, decydując się na pozostanie w mieście. Okoliczności jego śmierci nie są w pełni jasne: ks. Żytiejew oraz Aleksandr Palicyn, znający osobiście arcybiskupa, twierdzili, iż zmarł on 27 lutego 1920 na tyfus. Według innych wspomnień świadków duchowny został zamordowany w trzeci dzień obchodów prawosławnego Bożego Narodzenia, 9 stycznia 1920. Bolszewicy mieli powiesić go na królewskich wrotach w ikonostasie soboru Zwiastowania w Woroneżu w czasie nabożeństwa. Duchowny został pochowany 2 marca 1920 w tejże świątyni. W kwietniu 1956, w czasie rozbiórki kompleksu monasteru Zwiastowania i św. Mitrofana, razem z soborem, szczątki hierarchy przeniesiono na cmentarz miejski, zaś w 1993 ekshumowano i pochowano ponownie na cmentarzu Monasteru Akatowskiego.

Wersję o męczeńskiej śmierci hierarchy przyjął Rosyjski Kościół Prawosławny, kanonizując go w 2000 jako jednego z Nowomęczenników i Wyznawców Rosyjskich.