Przejdź do zawartości

Stanisław Skrowaczewski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisław Skrowaczewski
Ilustracja
Stanisław Skrowaczewski, Tokio 2011
Imię i nazwisko

Stanisław Paweł Stefan Jan Sebastian Skrowaczewski

Data i miejsce urodzenia

3 października 1923
Lwów

Data i miejsce śmierci

21 lutego 2017
St. Louis Park

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

dyrygent, kompozytor

Aktywność

od 1946

Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Strona internetowa

Stanisław Paweł Stefan Jan Sebastian Skrowaczewski[1] (ur. 3 października 1923 we Lwowie, zm. 21 lutego 2017 w St. Louis Park[2][3]) – polski dyrygent i kompozytor. Współpracował z czołowymi orkiestrami na świecie. Był jednym z najwybitniejszych dyrygentów drugiej połowy XX wieku[4].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Od urodzenia do 1944 mieszkał w rodzinnym Lwowie. Kiedy miał cztery lata, rozpoczął naukę gry na fortepianie i skrzypcach u Florentyny Listowskiej. Trzy lata później skomponował swój pierwszy utwór symfoniczny. Kiedy miał 11 lat, wystąpił publicznie z recitalem fortepianowym. W 1936 wystąpił jako pianista i dyrygent w III koncercie fortepianowym Ludwiga van Beethovena. Był uczniem VIII Gimnazjum im. Kazimierza Wielkiego we Lwowie.

Podczas II wojny światowej, w czasie okupacji niemieckiej Lwowa, był karmicielem wszy w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami profesora Rudolfa Weigla. W czasie walk wojsk niemieckich z Armią Czerwoną w lipcu 1944 doznał kontuzji obu dłoni, co przekreśliło nadzieje na karierę pianistyczną. Po przymusowym wysiedleniu Polaków ze Lwowa zamieszkał w Krakowie.

Studiował kompozycję pod kierunkiem Romana Palestra i dyrygenturę pod kierunkiem Waleriana Bierdiajewa w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie. W 1946 został dyrygentem Filharmonii Wrocławskiej. W latach 1947–1949 studiował w Paryżu u Nadii Boulanger. W latach 1949–1954 był dyrektorem Filharmonii Śląskiej w Katowicach. W 1953 otrzymał w PRL nagrodę państwową III stopnia za Kantatę o pokoju do słów Władysława Broniewskiego[5]. W latach 1954–1956 dyrygował Filharmonią Krakowską. W 1955 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[6].

W czerwcu 1956 zwyciężył w finale międzynarodowego konkursu dyrygenckiego w Rzymie[7], po czym zadebiutował w Stanach Zjednoczonych z Cleveland Orchestra, a następnie dyrygował orkiestrami: New York Philharmonic, Pittsburgh Symphony Orchestra i Cincinnati Symphony Orchestra. W latach 1956–1959 był stałym dyrygentem Filharmonii Narodowej w Warszawie. W 1960 zamieszkał na stałe w USA[1]. W latach 1960–1979 był dyrektorem artystycznym Minneapolis Symphony Orchestra (od 1970 Minnesota Orchestra). Dyrygował gościnnie najlepszymi orkiestrami na całym świecie, m.in. Berliner Philharmoniker, Wiener Symphoniker, London Symphony Orchestra, Koninklijk Concertgebouworkest, a także znakomitymi teatrami operowymi (Wiener Staatsoper, Metropolitan Opera). W latach 1984–1991 był głównym dyrygentem The Hallé Orchestra w Manchesterze w Wielkiej Brytanii. Z zespołem tym koncertował w Londynie i innych miastach Zjednoczonego Królestwa, a także w Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Hiszpanii, Polsce i USA oraz krajach skandynawskich. W 1989 dyrygował w konkursie pianistycznym im. Van Clibena w Fort Worth w Teksasie.

W 1998 otrzymał nagrodę Golden Note Award za nagranie 9. Symfonii Brucknera, a w latach następnych zdobył szereg nagród za nagrania dzieł Antona Brucknera, Dmitrija Szostakowicza i Johannesa Brahmsa. Był związany z Minnesota Orchestra jako conductor laureate oraz piastował funkcję głównego gościnnego dyrygenta Saarländischer Rundfunk Orchestra i Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. W latach 90. i na początku XXI wieku (ostatni koncert – w grudniu 2014)[8] prowadził w warszawskiej Filharmonii Narodowej serię koncertów z symfoniami Brucknera, których był wybitnym interpretatorem[9].

Pozostawił nagrania fonograficzne. Nagrywał dla firm płytowych – RCA, Philips, CBS, Denon (Japonia), EMI, Erato, Muza, Arte Nova (obecnie Oehms Classics), Vox, Mercury i in. Jego album z orkiestrą Saarländischer Rundfunk-Sinfonieorchester z wszystkimi symfoniami Brucknera (Arte Nova) został uhonorowany w Cannes nagrodą MIDEM Classical Award za najlepsze nagranie muzyki symfonicznej końca XIX wieku (2002)[10].

Był członkiem zagranicznym Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie[11].

W 2004 otrzymał tytuł doktora honoris causa Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu[12], a 17 maja 2012 – Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach[13]. Ten tytuł nadały mu również: Saint Paul University, Uniwersytet Minnesoty i New England Conservatory of Music[14].

1 grudnia 2014 prezydent Bronisław Komorowski udekorował go Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski[15].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Rodzicami dyrygenta byli Paweł i Zofia (z domu Karszniewicz) Skrowaczewscy[16]. Żoną była Krystyna Jarosz. Mieli córkę (Anna Skrowaczewski) i dwóch synów (Paul i Nicholas). Umierając pozostawił dwoje wnucząt[1].

Kompozycje[17]

[edytuj | edytuj kod]
  • Uwertura w stylu klasycznym na orkiestrę (1944)
  • Trio fortepianowe As-dur (1946)
  • Trzy pieśni na sopran i orkiestrę (1946)
  • Symfoniczne preludium, fuga i postludium na orkiestrę (1946–48)
  • Uwertura na orkiestrę (1947)
  • Mazurek na fortepian (1947)
  • Symfonia na smyczki (1947–49)
  • Muzyka nocą, wariacje symfoniczne na orkiestrę (1949)
  • Ugo i Parisina, balet (1949–50)
  • Pieśni nad pieśniami na sopran i orkiestrę kameralną (1949–51)
  • Baśń symfoniczna o Krasnoludkach i Sierotce Marysi na orkiestrę (1952)
  • Symfonia zwycięstwa (1954)
  • Koncert na rożek angielski i orkiestrę (1969)
  • Ricercari notturni na saksofon lub klarnet i orkiestrę (1977)
  • Koncert na klarnet a i orkiestrę (1980)
  • Trio na klarnet, fagot i fortepian (1982–84)
  • Fantasie per quattro na klarnet, skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1984)
  • Koncert na skrzypce i orkiestrę (1985)
  • Koncert na orkiestrę (1985)
  • Fanfare na orkiestrę (1987)
  • Fantasie per sei na obój, skrzypce, altówkę, wiolonczelę, kontrabas i fortepian (1988)
  • Trio smyczkowe (1990)
  • Koncert potrójny na skrzypce, klarnet, fortepian i orkiestrę (1991)
  • Fantasie per tre na flet, obój i wiolonczelę (1992)
  • Gesualdo di Venosa: Six Madrigals na orkiestrę (1992)
  • Chamber Concerto Ritornelli poi ritornelli na orkiestrę (1993)
  • Passacaglia immaginaria na orkiestrę (1996)
  • Musica a quattro na klarnet, skrzypce, altówkę i wiolonczelę (1998)
  • Koncert na fortepian i orkiestrę (2002)
  • Il Piffero della notte, fantazja na flet i orkiestrę (2007)
  • Music for Winds (2009)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Richard Sandomir: Stanislaw Skrowaczewski, Conductor Who Fled Poland, Dies at 93. nytimes.com, 2017-02-26. [dostęp 2017-02-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-27)]. (ang.).
  2. ↑ Jenna Ross: Stanislaw Skrowaczewski, Minnesota musical giant, dead at 93. startribune.com, 2017-02-21. [dostęp 2017-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-22)]. (ang.).
  3. ↑ Stanislaw Skrowaczewski, who led Minnesota Orchestra for 19 years, dies at 93. [w:] Associated Press [on-line]. washingtonpost.com, 2017-02-21. [dostęp 2017-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-22)]. (ang.).
  4. ↑ Laudacja prof. Eugeniusza Knapika. Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego w Katowicach, 17 maja 2012. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-03-14)].
  5. ↑ Dziennik Polski, rok IX, nr 173 (2948), s. 7.
  6. ↑ M.P. z 1955 r. nr 96, poz. 1298.
  7. ↑ Lucjan Kydryński: Życie wśród gwiazd. Wydawnictwo Prószyński i S-ka, 1997, s. 51. ISBN 83-7180-111-4.
  8. ↑ Koncert symfoniczny [online], filharmonia.pl [dostęp 2020-09-05].
  9. ↑ Legendarny Bruckner Skrowaczewskiego na jubileusz [online], PolskieRadio.pl [dostęp 2020-09-05].
  10. ↑ Stanisław Skrowaczewski. filharmonia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-07)].
  11. ↑ Członkowie Wydziału VI Twórczości Artystycznej. pau.krakow.pl. [dostęp 2017-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-25)]. (pol.).
  12. ↑ Doktorzy honoris causa. amuz.wroc.pl [dostęp 2020-01-26]
  13. ↑ Doktorzy Honoris Causa. am.katowice.pl [dostęp 2020-01-26]
  14. ↑ Stanisław Skrowaczewski, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-21].
  15. ↑ "Dziękuję za wspaniałe ambasadorowanie polskiej kulturze". prezydent.pl, 2014-12-01. [dostęp 2017-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-21)]. (pol.).
  16. ↑ Hasło „Skrowaczewski, Stanisław” w: Who’s Who in Polish America. Ed. Bolesław Wierzbiański. New York: Bicentennial Publishing Corp., 1996, str. 417.
  17. ↑ Stanisław Skrowaczewski | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 2023-07-10] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Skrowaczewski&oldid=75357274”