Sado (Japonia)

Sado
Nazwa japońska
Kanji	佐渡市
Transkrypcja Hepburna	Sado-shi
	; Widok miasta Sado
Herb	Flaga
Państwo	Japonia
Prefektura	Niigata
Wyspa	Sado
Region	Chūbu
Powierzchnia	855,68 km²
Populacja (1 XI 2009); • liczba ludności; • gęstość	; 63 316; 74 os./km²
	Symbole japońskie
Drzewo	cyprys
Kwiat	lukrecja
Ptak	ibis
	Położenie na mapie prefektury Niigata Sado
	Położenie na mapie Japonii Sado
	38°01′N 138°22′E/38,016667 138,366667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Sado (jap. 佐渡市 Sado-shi) – miasto położone na wyspie Sado (佐渡島 Sado-shima lub 佐渡ヶ島 Sado-ga-shima) na Morzu Japońskim (w odległości ok. 40 km od zachodniego wybrzeża głównej wyspy Honsiu (Honshū), w regionie Chūbu (prefektura Niigata, w Japonii).

Od 2004 roku miasto i wyspa stanowią geograficzną i administracyjną jedność^[a]. Powierzchnia wyspy Sado wynosi 854,81 km²^[2], a miasta (cała wyspa Sado wraz z mniejszymi wyspami) 855,68 km²^[1]. Do XIX w. wyspa stanowiła prowincję Sado (Sado-no-kuni). Obecnie jest częścią prefektury Niigata^[3].

Geografia

Dzisiejsze miasto Sado, z populacją około 60 tys. mieszkańców, jest położone wśród łagodnych, latem zielonych wzgórz i portów rybackich.

Wyspa Sado ma charakterystyczny kształt przypominający znak błyskawicy „⚡” i można ją podzielić na trzy części: góry Ōsado na północy, góry Kosado na południu i równinę Kuninaka pomiędzy nimi. Ōsado są wyższe i są wśród nich: najwyższy Kinpoku (1172 m), Myōken (1042) i Donden (940). W górach wytyczono sieć pieszych szlaków. Na drodze Ōsado Skyline znajduje się punkt widokowy o nazwie Haku-un-dai, oferujący widok na całą wyspę^[3].

Pasmo Kosado, zwrócone ku wybrzeżu Honsiu (Honshū) jest niższe. Najwyższym szczytem jest Ōji (646 m)^[3].

Historia

Miasto zostało utworzone 1 marca 2004 z połączenia wszystkich miast, miejscowości i wsi znajdujących się na wyspie: Ryōtsu, Aikawa, Sawata, Kanai, Niibo, Hatano, Mano, Ogi, Hamochi i Akadomari.

Miejsce zsyłki

W przeszłości wyspa była miejscem wygnania dla trudnych lub niewygodnych osób. Była to kara ustępująca pod względem surowości jedynie karze śmierci, między innymi z powodu ciężkich zim na Sado. Nie spodziewano się powrotu wygnanych. Były cesarz Juntoku (1197–1242) został zesłany na Sado po zamieszkach ery Jōkyū w 1221 roku. Spędził na niej dwadzieścia lat, aż do swojej śmierci w 1242. Na wyspę zostali również zesłani: mnich buddyjski Nichiren Daishōnin (1222–1282) trzy lata przed ułaskawieniem w 1274 oraz, z nieznanych przyczyn, dramatopisarz teatru nō, Motokiyo Zeami (ur. 1363 lub 1364 – zm. 1443 lub 1444) w 1434 roku.

Kopalnie złota

W okresie Edo (1603–1868) wyspa Sado przeżywała gwałtowny rozwój gospodarczy dzięki odkryciu złota w Aikawa. Kopalnie były głównym źródłem dochodów dla siogunatu (bakufu) rodu Tokugawa, który bezpośrednio kontrolował wyspę i jej kopalnie. Górnicy, wśród których byli skazańcy, sieroty i bezdomni przywiezieni z głównych wysp, pracowali jak niewolnicy^[4].

Najbardziej produktywną kopalnią była Sado Kinzan produkująca rocznie prawie 400 kg złota oraz mniejsze ilości srebra i miedzi. Kopalnia działała przez cały okres Edo. Dziś jest otwarta dla zwiedzających^[4].

W dawnych czasach Japonia była znana w świecie zachodnim jako „kraina złota”. Wydobycie złota w Japonii sięga co najmniej VIII wieku, a w połowie XVII wieku produkowała około 20% światowej produkcji złota^[5].

Ludność

W 2000 roku wyspę zamieszkiwało 72 173 osób. Liczba mieszkańców wyspy zmniejsza się od lat 60. XX wieku, gdy populacja liczyła 113 296 osób. Podobny trend panował w innych, oddalonych od miast, obszarach Japonii po II wojnie światowej, gdy młodzi ludzie przenosili się do zurbanizowanych obszarów. 32,1% populacji wyspy przekroczyło 65. rok życia, co jest współczynnikiem znacznie wyższym od średniej krajowej. Jest to jedyna grupa wiekowa, w której odnotowuje się przyrost.

Galeria

Kuniyoshi Utagawa (1798-1861), Nichiren brnący w śniegu w wiosce Tsukahara na wyspie Sado
Wejście do kopalni złota Sado Kinzan
Zrekonstruowana siedziba zarządcy kopalni z ramienia siogunatu
Port Ryōtsu

Uwagi

↑ Pomijając "Terytoria Północne" (kilka spornych z Rosją i okupowanych przez nią Wysp Kurylskich), Sado jest szóstą co do wielkości wyspą w Japonii, zaraz po Okinawie.

Przypisy

↑ ^a ^b Geospatial Information Authority of Japan 2021 ↓, s. 32.
↑ Geospatial Information Authority of Japan 2021 ↓, s. 91.
↑ ^a ^b ^c 日本地図. Tokyo: Seibido Shuppan, 2018, s. 172, 173. ISBN 978-4-415-11272-5.
↑ ^a ^b Sado Kinzan Gold Mine. japan-guide.com, 2022. [dostęp 2022-07-21]. (ang.).
↑ Sado Island Gold Mines: A Precious Heritage for Japan and the World. The Government of Japan, 2022. [dostęp 2022-07-21]. (ang.).

Bibliografia

Geospatial Information Authority of Japan: 令和3年全国都道府県市区町村別面積調 (1月1日時点) (Reiwa 3rd year Area adjustment by prefecture, city, ward, town, and village (As of January 1)). gsi.go.jp, 2021. [dostęp 2021-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-05)]. (jap.).

Linki zewnętrzne

Informator o wyspie (ang.)
Informacje o wyspie, ze zdjęciami (ang.)

[2] Pomijając "Terytoria Północne" (kilka spornych z Rosją i okupowanych przez nią Wysp Kurylskich), Sado jest szóstą co do wielkości wyspą w Japonii, zaraz po Okinawie.

[CITEREFGeospatial_Information_Authority_of_Japan202132-1] Geospatial Information Authority of Japan 2021 ↓, s. 32.

[CITEREFGeospatial_Information_Authority_of_Japan202191-3] Geospatial Information Authority of Japan 2021 ↓, s. 91.

[chizu-4] 日本地図. Tokyo: Seibido Shuppan, 2018, s. 172, 173. ISBN 978-4-415-11272-5.

[guide-5] Sado Kinzan Gold Mine. japan-guide.com, 2022. [dostęp 2022-07-21]. (ang.).

[kizuna-6] Sado Island Gold Mines: A Precious Heritage for Japan and the World. The Government of Japan, 2022. [dostęp 2022-07-21]. (ang.).

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

Miasta	Agano Gosen Itoigawa Jōetsu Kamo Kashiwazaki Minami-Uonuma Mitsuke Murakami Niigata (stolica) Myōkō Nagaoka Ojiya Sado Sanjō Shibata Tainai Tōkamachi Tsubame Uonuma
Dzielnice Niigaty	Kita Higashi Chūō Kōnan Akiha Minami Nishi Nishikan
Powiaty	Higashikanbara Aga Iwafune Awashimaura Sekikawa Kariwa Kariwa Kitakanbara Seirō Minamikanbara Tagami Minami-Uonuma Yuzawa Nakauonuma Tsunan Nishikanbara Yahiko Santō Izumozaki
Dawne powiaty	Higashikubiki Kitauonuma Koshi Nakakanbara Nakakubiki Nishikubiki