Przytulia czepna

Przytulia czepna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	goryczkowce
Rodzina	marzanowate
Rodzaj	przytulia
Gatunek	przytulia czepna
	Nazwa systematyczna
	Galium aparine L.; Sp. pl. 1:108. Aparina; 2: errata. 1753
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Przytulia czepna (Galium aparine L.) – gatunek rośliny należący do rodziny marzanowatych. Ogólnoświatowy chwast^[3]. W Polsce występuje pospolicie na całym terenie.

Morfologia

Łodyga: Rozgałęziona, leżąca lub wspinająca się. Osiąga długość 0,3–1,5 m. Czepia się innych roślin za pomocą haczykowatych, sztywnych włosków. Jest ostro czterokanciasta, węzły ma zgrubiałe i owłosione.
Liście: Wyrastają w okółkach w liczbie od 6–10 w jednym okółku. Poszczególne listki mają 3–8 mm szerokości, są jednonerwowe, klinowatolancetowate i podobnie jak łodyga zadzierzyste.
Kwiaty: Drobne kwiaty na długich szypułkach zebrane są w wierzchotki wyrastające w kątach okółków liściowych. Wierzchotki te są znacznie dłuższe od liści, z kąta których wyrastają. Liczą 2–7 kwiatów oraz 4–8 listkowatych podsadek^[4]. Kielich zrosły, dwuczęściowy. Korona o średnicy ok. 2 mm, składająca się z 4 wolnych białych lub zielonkawych, ostro zakończonych płatków. Słupek dwuczęściowy, pręciki cztery z pylnikami wystającymi powyżej znamion słupka.
Owoce: Rozłupnia rozpadająca się na dwie rozłupki o długości 4–7 mm, pokryte haczykowatymi szczecinkami, wyrastającymi na dość dużych brodawkach^[4].

Pokrój
Pęd z zadziorkami
Kwiaty
Owoce

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna. Kwitnie od czerwca do sierpnia, czasami nawet do października^[4]. Kwiaty przedprątne zapylane przez muchówki lub samopylne^[5]. Sposób rozsiewania – zoochoria. Haczykowate rozłupki przyczepiają się do sierści zwierząt, ubrania ludzi, itp. rozsiewając się w ten sposób na znaczne nieraz odległości. Roślina ruderalna i azotolubna. Rośnie w zaroślach, na przydrożach oraz na polach uprawnych, na których jest pospolitym chwastem. Występuje na terenie całej Polski i zajmuje kolejne, nowe stanowiska^[4]. Silnie zadzierzystymi rozgałęzieniami pędów spaja ze sobą źdźbła zbóż utrudniając ich zbiór. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny (słabo) dla SCl. Galio-Urticenea^[6]. Zawiera kumarynę i czerwony barwnik oraz enzym, który powoduje, że mleko krów, które najedzą się tej rośliny, zsiada się^[7].

Zastosowanie

Roślina jadalna: Młode pędy są jadalne. Z owoców wytwarzano substytut kawy^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-27] (ang.).
↑ Galium aparine L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2010-11-11].
↑ ^a ^b ^c ^d LucjanL. Rutkowski LucjanL., Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, ISBN 83-01-14342-8 .
↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
↑ Leokadia Witkowska-Żuk: Rośliny leśne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2013. ISBN 978-83-7073-359-9.

Bibliografia

Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-27] (ang.).

[grin-3] Galium aparine L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2010-11-11].

[Rutkowski-4] LucjanL. Rutkowski LucjanL., Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, ISBN 83-01-14342-8 .

[Seidl-5] Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.

[Matuszkiewicz-6] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[Mowszowicz-7] Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.

[Zuk-8] Leokadia Witkowska-Żuk: Rośliny leśne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2013. ISBN 978-83-7073-359-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]