Przejdź do zawartości

Partia Narodowo-Liberalna (Rumunia)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zobacz też: inne ugrupowania o nazwie Partia Narodowo-Liberalna.
Partia Narodowo-Liberalna
Ilustracja
Państwo

 Rumunia

Skrót

PNL

Data założenia

1990/2014

Adres siedziby

Bukareszt

Ideologia polityczna

konserwatywny liberalizm

Członkostwo
międzynarodowe

Europejska Partia Ludowa

Grupa w Parlamencie
Europejskim

Europejska Partia Ludowa (Chrześcijańscy Demokraci)

Barwy

żółta, niebieska

Partia Narodowo-Liberalna (rum. Partidul Național Liberal, PNL) – rumuńska partia polityczna o profilu konserwatywno-liberalnym[1]. PNL należała do Partii Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy, w 2014 przeszła do Europejskiej Partii Ludowej[2].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Lata 1990–2014

[edytuj | edytuj kod]

Partia Narodowo-Liberalna powstała 15 stycznia 1990 w okresie przemian politycznych w Rumunii. Nawiązywała do PNL działającej od 1875 i zlikwidowanej przez komunistów w 1947[3]. Pierwszym przewodniczącym został Radu Câmpeanu, który wystartował w wyborach prezydenckich jako jeden z dwóch konkurentów Iona Iliescu, otrzymując poparcie na poziomie 10,6% głosów[4]. W tym samym roku ugrupowanie uzyskało reprezentację w obu izbach parlamentu[5].

Jeszcze w 1990 z partii odeszła grupa działaczy, tworząc PNL-Aripa Tânără[3]. W listopadzie 1991 PNL dołączyła do koalicyjnej Rumuńskiej Konwencji Demokratycznej, opuściła ją jednak już w kwietniu 1992. Doprowadziło to do rozłamu i powstania nowego ugrupowania – PNL-Konwencji Demokratycznej, które pozostało w CDR[3][5]. Startująca samodzielnie w 1992 do parlamentu Partia Narodowo-Liberalna nie przekroczyła wyborczego progu[5]. W 1993 na czele stronnictwa stanął Mircea Ionescu-Quintus, odsunięty od władzy Radu Câmpeanu utworzył wówczas nową partię pod nazwą PNL-Câmpeanu[4].

W grudniu 1995 liberałowie powrócili do Rumuńskiej Konwencji Demokratycznej. Koalicja ta wygrała wybory prezydenckie i parlamentarne w 1996[3][5], a przedstawiciele PNL weszli w skład rządu. W 2000 partia wystawiła własne listy wyborcze, a jej kandydat na prezydenta, Theodor Stolojan, zajął 3. miejsce z wynikiem 11,8% głosów[6].

Przez kolejne cztery lata PNL pozostawała w opozycji wobec rządów socjaldemokratów. W 2002 przyłączył się do niej Sojusz na rzecz Rumunii, w 2003 PNL-Câmpeanu i Związek Sił Prawicy. Wcześniej w 1998 liberałowie wchłonęli część dawnych środowisk rozłamowych i Partię Sojuszu Obywatelskiego. W 2004 kierownictwo w PNL objął Călin Popescu-Tăriceanu[3]. Został jednym z liderów centroprawicowej koalicji Sojusz Prawdy i Sprawiedliwości. Po zwycięstwie Traiana Băsescu z sojuszniczej Partii Demokratycznej w wyborach prezydenckich lider PNL w grudniu 2004 objął urząd premiera, który sprawował do grudnia 2008[3]. W międzyczasie narastał konflikt z prezydentem, co doprowadziło do rozpadu koalicji rządowej i opuszczenia jej przez demokratów. Zwolennicy współpracy z PD (m.in. byli przewodniczący Valeriu Stoica i Theodor Stolojan) opuścili PNL, tworząc Partię Liberalno-Demokratyczną[7].

W 2008 PNL przeszli do opozycji. W 2009 dotychczasowego lidera pokonał Crin Antonescu[8]. Wystartował następnie jako reprezentant PNL w wyborach prezydenckich, otrzymując 20,0% głosów (3. miejsce)[9].

W 2011 PNL wraz z opozycyjnymi Partią Socjaldemokratyczną i Partią Konserwatywną zawiązała sojusz pod nazwą Unia Socjalno-Liberalna[10]. W 2012 po upadku kolejnych rządów centroprawicowych USL przejął władzę, a uzupełniony o Narodowy Związek na rzecz Rozwoju Rumunii sojusz zdecydowanie zwyciężył w wyborach parlamentarnych w tym samym roku.

Od 2014

[edytuj | edytuj kod]

W lutym 2014 liberałowie zerwali koalicję, opuszczając rząd Victora Ponty[11]. W czerwcu nowym przewodniczącym PNL z poparciem Crina Antonescu został Klaus Iohannis[12]. W lipcu zwolennicy współpracy z lewicą skupieni wokół Călina Popescu-Tăriceanu dokonali rozłamu, tworząc Partię Liberalno-Reformatorską[13]. W sierpniu 2014 Klaus Iohannis został przedstawiony jako oficjalny kandydat na prezydenta z ramienia Sojuszu Liberalno-Chrześcijańskiego, który utworzyły PNL i Partia Demokratyczno-Liberalna[14]. Wybory prezydenckie z listopada zakończyły się jego zwycięstwem[15].

17 listopada 2014 PDL podjęła formalną decyzje o zjednoczeniu się ze swoim koalicjantem pod odnowionym szyldem Partii Narodowo-Liberalnej[16]. W listopadzie 2015 PNL wsparła techniczny gabinet, na czele którego stanął Dacian Cioloș. W wyborach parlamentarnych w 2016 ugrupowanie zajęło drugie miejsce, przegrywając z socjaldemokratami[17].

W listopadzie 2019 liberałowie powrócili do władzy – parlament, po uchwaleniu w poprzednim miesiącu wotum nieufności dla gabinetu socjaldemokratów, zagłosował za nowym rządem, na czele którego stanął lider PNL Ludovic Orban[18]. W marcu 2020 PNL utworzyła nowy gabinet swojego lidera[19]. Ludovic Orban ustąpił z funkcji premiera w grudniu tegoż roku po tym, jak jego partia w wyborach parlamentarnych zajęła 2. miejsce za odsuniętą od władzy PSD[20].

PNL pozostała przy tym u władzy. W tym samym miesiącu zawarła koalicję z sojuszem USR-PLUS oraz z partią UDMR[21], współtworząc rząd, na czele którego stanął jej przedstawiciel Florin Cîțu. We wrześniu 2021, w trakcie kryzysu politycznego związanego z rozpadem koalicji rządowej, premier został nowym przewodniczącym partii, pokonując dotychczas kierującego PNL Ludovika Orbana[22]. W listopadzie 2021 Ludovic Orban został wykluczony z PNL, zapowiedział wówczas utworzenie nowego ugrupowania politycznego[23]. W tym samym miesiącu partia porozumiała się z Partią Socjaldemokratyczną i UDMR[24]; funkcję premiera objął związany z PNL Nicolae Ciucă.

W marcu 2022 do PNL przyłączył się Sojusz Liberałów i Demokratów[25]. W następnym miesiącu Florin Cîțu ustąpił z funkcji przewodniczącego partii[26]. W kwietniu 2022 na czele ugrupowania stanął premier Nicolae Ciucă[27]. W czerwcu 2023 ugrupowanie współtworzyło rząd, na czele którego stanął Marcel Ciolacu z PSD[28]. Lider PNL ubiegał się o prezydenturę w listopadzie 2024, zajmując w pierwszej turze 5. miejsce z wynikiem 8,8% głosów[29]. W tym samym miesiącu ustąpił z funkcji przewodniczącego partii[30].

Przewodniczący

[edytuj | edytuj kod]
Crin Antonescu
Ludovic Orban

Wyniki wyborów

[edytuj | edytuj kod]
Wybory parlamentarne
  • 1990[5]
    • Izba Deputowanych: 6,4% głosów i 29 mandatów
    • Senat: 7,1% głosów i 10 mandatów
  • 1992[5]
    • Izba Deputowanych: 2,6% głosów i 0 mandatów
    • Senat: 2,1% głosów i 0 mandatów
  • 1996[5]
    • Izba Deputowanych: 30,2% głosów i 122 mandaty dla koalicji CDR (25 dla PNL)
    • Senat: 30,7% głosów i 53 mandaty dla koalicji CDR (17 dla PNL)
  • 2000[5]
    • Izba Deputowanych: 6,9% głosów i 30 mandatów
    • Senat: 7,5% głosów i 13 mandatów
  • 2004[34][1]
    • Izba Deputowanych: 31,5% głosów i 112 mandatów dla koalicji AD (48 dla PD)
    • Senat: 31,8% głosów i 49 mandatów dla koalicji AD
  • 2008[35]
    • Izba Deputowanych: 18,6% głosów i 65 mandatów
    • Senat: 18,7% głosów i 28 mandatów
  • 2012[36]
    • Izba Deputowanych: 58,6% głosów i 273 mandaty dla koalicji USL (100 dla PNL)
    • Senat: 61,1% głosów i 122 mandaty dla koalicji USL (50 dla PNL)
  • 2016[17]
    • Izba Deputowanych: 20,0% głosów i 69 mandatów
    • Senat: 20,4% głosów i 39 mandatów
  • 2020[37][38]
    • Izba Deputowanych: 25,2% głosów i 93 mandaty
    • Senat: 25,6% głosów i 41 mandatów
Wybory do Parlamentu Europejskiego
  • 2007: 13,4% głosów i 6 mandatów
  • 2009: 14,5% głosów i 5 mandatów[39]
  • 2014: 15,0% głosów i 6 mandatów[40]
  • 2019: 27,0% głosów i 10 mandatów[41]
  • 2024: 48,6% głosów i 19 mandatów dla koalicji PSD-PNL (8 dla PNL)[42][43]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Parties and Elections in Europe: Romania. parties-and-elections.eu. [dostęp 2015-01-06]. (ang.).
  2. ↑ Member Parties. epp.eu. [dostęp 2015-01-05]. (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h Leaders of Romania. zarate.eu. [dostęp 2022-03-17]. (ang.).
  4. ↑ a b Radu Câmpeanu a împlinit 91 de ani. realitatea.net, 28 lutego 2013. [dostęp 2015-01-04]. (rum.).
  5. ↑ a b c d e f g h Romania. essex.ac.uk. [dostęp 2015-01-06]. (ang.).
  6. ↑ Statistica electorală. insse.ro. [dostęp 2015-01-05]. (rum.).
  7. ↑ Stolojan este, oficial, presedintele PLD. ziare.com, 31 marca 2007. [dostęp 2015-01-04]. (rum.).
  8. ↑ Crin Antonescu, ales preşedinte al PNL. rfi.ro, 20 marca 2009. [dostęp 2015-01-06]. (rum.).
  9. ↑ REZULTATE FINALE la alegerile pentru Preşedintele Românieidin anul 2009 (Turul I – 22 noiembrie 2009). bec2009p.ro. [dostęp 2014-01-06]. (rum.).
  10. ↑ Romanian Oppositions Form Alliance. english.cri.cn, 6 lutego 2011. [dostęp 2014-01-06]. (ang.).
  11. ↑ Romania's Liberals to leave ruling coalition. sofiaglobe.com, 25 lutego 2014. [dostęp 2014-01-06]. (ang.).
  12. ↑ Congresul PNL. Quintus: Declar ALES CA PRESEDINTE al PNL pe domnul Klaus Iohannis. Iohannis: Vom reusi sa schimbam Romania in bine. revista22.ro, 28 czerwca 2014. [dostęp 2015-01-06]. (rum.).
  13. ↑ Tariceanu: The Liberal Reforming Party is advancing Liberalism. actmedia.eu, 4 lipca 2014. [dostęp 2015-01-06]. (ang.).
  14. ↑ Romania's Christian Liberal Alliance chooses its presidential candidate. romania-insider.com, 11 sierpnia 2014. [dostęp 2014-11-17]. (ang.).
  15. ↑ Rezultate – Turul II. bec2014.ro. [dostęp 2015-01-04]. (rum.).
  16. ↑ Alianţa Creştin-Liberală desființată oficial. PDL-iștii sunt de astăzi PNL-iști!. ziarulunirea.ro, 17 listopada 2014. [dostęp 2015-01-05]. (rum.).
  17. ↑ a b Rezultate alegeri parlamentare 2016. Rezultate finale anunțate de BEC: PSD – 45,47%, PNL – 20,04%, USR – 8,87%. libertatea.ro, 15 grudnia 2016. [dostęp 2016-12-16]. (rum.).
  18. ↑ Romania’s Parliament votes new Government led by liberal PM Ludovic Orban. romania-insider.com, 4 listopada 2019. [dostęp 2019-11-04]. (ang.).
  19. ↑ Ludovic Orban și miniștrii cabinetului au ieșit din izolare pentru depunerea jurământului. Ceremonie cu masca de protecție pe față la Palatul Cotroceni. Condiții de prevenție excepționale!. tvr.ro, 14 marca 2020. [dostęp 2020-12-12]. (rum.).
  20. ↑ Romania PM Ludovic Orban resigns after narrow election defeat to left-leaning populists. euronews.com, 7 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-11]. (ang.).
  21. ↑ Liderii PNL, USR-PLUS şi UDMR au semnat acordul de guvernare 2020–2024. Ce prevede documentul. adevarul.ro, 21 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-23]. (rum.).
  22. ↑ a b RO PM Citu wins party leadership but is far from restoring majority support in Parliament. romania-insider.com, 29 września 2021. [dostęp 2021-09-29]. (ang.).
  23. ↑ Biroul Executiv al PNL a votat excluderea lui Ludovic Orban din partid. „Sunt liber să construiesc o nouă forță politică”. digi24.ro, 12 listopada 2021. [dostęp 2021-11-13]. (rum.).
  24. ↑ Anna Wolska: Rumunia: Emerytowany generał z misją utworzenia nowego rządu. euractiv.pl, 22 listopada 2021. [dostęp 2021-11-24].
  25. ↑ PNL a inghitit oficial ALDE, cele doua partide au fuzionat. Rares Bogdan a fost in comisia PNL de negociere cu ALDE. aktual24.ro, 22 marca 2022. [dostęp 2022-04-08]. (rum.).
  26. ↑ Iulian Ernst: Leader of Romanian Liberal Party resigns after six months in office. romania-insider.com, 4 kwietnia 2022. [dostęp 2022-04-08]. (ang.).
  27. ↑ a b Nicolae Ciuca, elected as chairman of PNL. nineoclock.ro, 10 kwietnia 2022. [dostęp 2022-04-10]. (ang.).
  28. ↑ Miniștrii noului Guvern Ciolacu au depus jurământul. Iohannis: Cel mai important este să vă străduiți să rezolvați problemele României. digi24.ro, 15 czerwca 2023. [dostęp 2023-06-15]. (rum.).
  29. ↑ Rareș Mereuță: REZULTATE FINALE anunțate de BEC după numărarea a 100% din secții: Călin Georgescu – 22,94%, Elena Lasconi – 19,18%, Marcel Ciolacu – 19,15%. gandul.ro, 25 listopada 2024. [dostęp 2024-11-25]. (rum.).
  30. ↑ a b c Bolojan: PNL o susţine pe Elena Lasconi la alegerile prezidenţiale, fără nici o negociere. financialintelligence.ro, 25 listopada 2024. [dostęp 2024-11-25]. (rum.).
  31. ↑ Daniel Chitoiu este noul presedinte al PNL. Crin Antonescu s-a retras din partid. stirileprotv.ro, 9 lipca 2012. [dostęp 2021-01-10]. (rum.).
  32. ↑ Ludovic Orban l-a invins clar pe Cristian Busoi si a fost ales noul presedinte al PNL. stirileprotv.ro, 17 czerwca 2017. [dostęp 2017-06-18]. (rum.).
  33. ↑ Flutur preia președinția interimară a PNL. monitorulsv.ro, 2 kwietnia 2022. [dostęp 2024-11-25]. (rum.).
  34. ↑ Rezultate. bec2004.ro. [dostęp 2015-01-06]. (rum.).
  35. ↑ Rezultate Finale. becparlamentare2008.ro. [dostęp 2015-01-06]. (rum.).
  36. ↑ Rezultate. becparlamentare2012.ro. [dostęp 2015-01-06]. (rum.).
  37. ↑ Rezultatele finale la alegerile parlamentare 2020, prezentate de BEC. Urmează atribuirea mandatelor. hotnews.ro, 12 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-12]. (rum.).
  38. ↑ Jocul mandatelor în Parlament. PNL poate spera să guverneze doar cu o majoritate fragilă. europalibera.org, 10 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-12]. (rum.).
  39. ↑ Rezultate finale. bec2009pe.ro. [dostęp 2015-01-06]. (rum.).
  40. ↑ Situația voturilor valabil exprimate. bec2014.ro. [dostęp 2015-01-06]. (rum.).
  41. ↑ Rezultate finale la europarlamentare 2019: Cine merge la Bruxelles?. realitatea.net, 3 czerwca 2019. [dostęp 2019-06-04]. (rum.).
  42. ↑ Comunicat de presă – Biroul Electoral Central. agerpres.ro, 14 czerwca 2024. [dostęp 2024-06-15]. (rum.).
  43. ↑ Radu Eremia: Cine sunt cei 33 de europarlamentari români care merg la Bruxelles. Printre ei, Șoșoacă, independentul Nicu Ștefănuță, dar și grei ai PSD și PNL. libertatea.ro, 11 czerwca 2024. [dostęp 2024-06-15]. (rum.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Partie polityczne Rumunii
Partie reprezentowane w parlamencie
krajowym lub europejskim

Flaga Rumunii

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Partia_Narodowo-Liberalna_(Rumunia)&oldid=75356712”