Orionidy
 Gwiazdozbiór radiantu | |
| Data pierwszej obserwacji |
przed 1936 rokiem |
|---|---|
| Symbol IMO |
008 ORI |
| Charakterystyka radiantu | |
| Gwiazdozbiór | |
| α |
06:20 (95°)[1] |
| δ |
+16[1] |
| Prędkość w atmosferze |
66[1] km/s |
| Widoczność roju | |
| Okres występowania | |
| Maksimum | |
| Aktywność |
wysoka |
| ZHR |
20-30 |
| Widoczność w Polsce |
TAK |
| Obiekt macierzysty | |
| Obiekt macierzysty | |
Orionidy (008 ORI) – rój meteorów związany z kometą Halleya (tak jak Eta Akwarydy)[2]. Radiant znajduje się na pograniczu konstelacji Oriona i Bliźniąt. Rój jest widoczny pomiędzy 2 października a 7 listopada[1]. Maksimum ma miejsce 21 października[1]. W jego trakcie możemy obserwować ok. 20-30 meteorów na godzinę. Prędkość roju wynosi 66 km/s.
Najwcześniejsze doniesienia na temat tego roju pochodzą z kronik chińskich. Pierwsze źródła europejskie, które wspominają o Orionidach datują się dopiero na XIX wiek i są związane z obserwacjami A.S. Herschela. W roku 1911 C.P. Olivier zasugerował, że podobnie jak Eta Aquarydy rój ten związany jest ze znaną kometą 1P/Halley.
Jest to stabilny rój o bardzo szerokim, bo trwającym około pięciu dni maksimum, w którym ZHRy osiągają zwykle poziom około 20-30. Raz na jakiś czas rój lubi płatać jednak niespodzianki. Coś takiego wydarzyło się np. w roku 1993 kiedy to holenderscy i niemieccy obserwatorzy donieśli o wzmożonej aktywności roju rankiem 18 października. Obserwowano wtedy ZHRy około 30, co jest wartością 2-3 większą od wyników uzyskiwanych w latach poprzednich[3]. Podobny wzrost aktywności w samym maksimum roku 1995 odnotowali niezależnie obserwatorzy polscy i amerykańscy[4]. Ciekawe były też lata 2006 i 2007, bo w każdym z nich, Orionidy popisały się wyższą niż zwykle aktywnością - momentami dochodzącą do 50-70 meteorów na godzinę[5][6][7]. Maksimum z 2006 roku było bogate w dużą liczbę jasnych zjawisk (tzw. bolidów)[8].
W roku 2008 wybuchu nie było, ale aktywność i tak sięgnęła poziomu wyższego od typowego, bo w okolicach 21-22 października można było obserwować nawet 40 meteorów na godzinę. W latach 2009–2011 było podobnie. Liczby godzinne na poziomie 30-40 można było obserwować w szerokim zakresie czasu od około 20 do 24 października [9][10][11]. W latach 2014–2016 aktywność była typowa.
Najwyższym Orionidem zaobserwowanym w całej historii badań nad tymi zjawiskami jest bolid PF191012 Myszyniec o jasności -14,7 mag, który zaczął świecić na wysokości aż 168 km. Został on zaobserwowany przez Polską Sieć Bolidową w nocy z 18 na 19 października 2012 roku[12].
Wydaje się, że w związku z wpływem grawitacji Jowisza rój może wykazywać 12-letnią okresowość w swojej aktywności[13]. Od roku 2017 aktywność roju może więc znów wzrastać, aby osiągnąć kolejne wysokie maksimum w latach 2018–2020.
Rój ten jest wygodny do obserwacji zarówno dla obserwatorów na półkuli północnej jak i południowej. W naszych szerokościach geograficznych radiant Orionidów wschodzi około godziny 19 UT. Góruje natomiast o godzinie 3 UT na wysokości ponad 50 stopni i do świtu pozostaje dość wysoko nad horyzontem. Dobrze więc nadaje się do obserwacji w drugiej połowie nocy.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Orionids (ORI). [w:] IMO Meteor Shower Calendar 2014 [on-line]. International Meteor Organization. [dostęp 2014-07-29]. (ang.).
- ↑ Lindblad B.A., Porubcan, V.. Orionid Meteor Stream. „Contributions of the Astronomical Observatory”. 29, s. 77, 1999-10. Bibcode: 1999CoSka..29...77L. (ang.).
- ↑ Rendtel J., Betlem H.. Orionid meteor activity on October 18, 1993. „WGN”. 21, s. 264-268, 1993-12. Bibcode: 1993JIMO...21..264R. (ang.).
- ↑ Olech A., Woźniak P.. High activity of the 1995 Orionids in Poland. „WGN”. 24, s. 76-77, 1996-04. Bibcode: 1996JIMO...24...77O. (ang.).
- ↑ Jenniskens P. et al.. Orionid Meteors 2006. „CBET”. 698, 2006-10-26. Bibcode: 2006CBET..698....3J. (ang.).
- ↑ Jenniskens P., Lyytinen, E.. Orionid Meteors 2007. „CBET”. 1107, 2007-10-25. Bibcode: 2007CBET.1107....1J. (ang.).
- ↑ Arlt R. et al.. The 2007 Orionids from visual observations. „WGN”. 36, s. 55-60, 2008-06. Bibcode: 2008JIMO...36...55A. (ang.).
- ↑ Spurný P., Shrbený L.. Exceptional Fireball Activity of Orionids in 2006. „Earth, Moon, and Planets”. 102, s. 141-150, 2008-06. Bibcode: 2008EM&P..102..141S. (ang.).
- ↑ Jenniskens P., Miskotte, K.. Orionid Meteors 2008. „CBET”. 1543, 2008-10-21. Bibcode: 2008CBET.1543....1J. (ang.).
- ↑ Jenniskens P.. Orionid Meteors 2009. „CBET”. 1987, 2009-10-22. Bibcode: 2009CBET.1987....1J. (ang.).
- ↑ Jenniskens P. et al.. Orionid Meteors 2010. „CBET”. 2513, 2010-10-23. Bibcode: 2010CBET.2513....1J. (ang.).
- ↑ Olech A. et al.. PF191012 Myszyniec - highest Orionid meteor ever recorded. „Astronomy & Astrophysics”. 557, s. A89, 2013-05-23. Bibcode: 2013A&A...557A..89O. (ang.).
- ↑ Sekhar A., Asher D.J.. Resonant behavior of comet Halley and the Orionid stream. „Meteoritics & Planetary Science”. 49, s. 52-62, 2014-01. Bibcode: 2014M&PS...49...52S. (ang.).