Oczy złożone

Oczy złożone muchówki Tabanus lineola

Oko złożone kryla antarktycznego. Obraz z mikroskopu elektronowego.

Oko złożone trzmiela.

Oczy złożone, oczy mozaikowe, oczy fasetkowe (l.poj. oko złożone – łac. oculus compositus) – rodzaj oczu występujący u owadów, wijów i niektórych skorupiaków. Składają się z ułożonych w charakterystyczny wzór mozaikowy omatidiów (zwanych oczkami prostymi lub fasetkami), z których każdy posiada własną rogówkę, aparat dioptryczny, komórki barwnikowe i receptory i odbiera tylko wąski wycinek pola widzenia. Daje to obraz mozaikowy, który zostaje przetworzony w układzie nerwowym. Oko złożone dostrzega intensywność światła i jego zmiany, ale nie umożliwia ostrego widzenia kształtów. Pole widzenia oczu złożonych jest bardzo szerokie i może dochodzić nawet do 360° (u drapieżnych owadów). Oczy stawonogów dają im możliwość dostrzegania szerszej gamy barw, np. pszczoły widzą ultrafiolet, a także rozróżniają polaryzację światła. Ułatwia im to orientację przy pochmurnym niebie.

Istnieją 2 typy oczu złożonych:

• oczy apozycyjne – występują u owadów dziennych. Każde z omatidiów jest otoczone komórkami barwnikowymi, które pochłaniają większość promieni świetlnych, a przepuszczają do soczewki tylko prostopadłe.
• oczy superpozycyjne – występują u owadów nocnych i wielu skorupiaków. Mają mniej omatidiów niż oczy apozycyjne, a ponadto izolacja optyczna między nimi jest wyraźnie mniejsza. Obraz przekazywany przez oczy superpozycyjne jest jaśniejszy od obrazu przekazywanego przez oczy apozycyjne, ale mniej ostry.

Zobacz też

• przyoczko

Bibliografia

• Encyklopedia Biologia. Greg, 2008. ISBN 978-83-7327-756-4. Brak numerów stron w książce
• Józef Razowski: Słownik entomologiczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987. ISBN 83-01-07907-X. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• F.G. Varela, W. Wiitanen, The optics of the compound eye of the honeybee (Apis mellifera), J Gen Physiol. 1970 Mar;55(3):336-58
• F.G. Varela, K.R. Porter, Fine structure of the visual system of the honeybee (Apis mellifera). I. The retina, J Ultrastruct Res. 1969 Nov;29(3):236-59
• F.G. Varela, Fine structure of the visual system of the honey bee (Apis mellifera). II. The lamina, J Ultrastruct Res. 1970 Apr;31(1):178-94
• W. Wiitanen, F.G. Varela, Analysis of the organization and overlap of the visual fields in the compound eye of the honeybee (Apis mellifera), J Gen Physiol. 1971 Mar;57(3):303-25
• F.G. Varela, The vertebrate and the (insect) compound eye in evolutionary perspective, Vision Res. 1971;Suppl 3:201-9
• Carsten H.G. Müller, Andy Sombke, Jörg Rosenberg. The fine structure of the eyes of some bristly millipedes (Penicillata, Diplopoda) : Additional support for the homology of mandibulate ommatidia (Abstract). „Arthropod structure & development”. 36 (4), s. 463-476, 2007. Elsevier, Oxford, ROYAUME-UNI. ISSN 1467-8039. (ang.). 
• Adrian Horridge. What does an insect see?. „J Exp Biol.”, s. 2721-2729, 2009 Sep 1. DOI: 10.1242/jeb.030916. (ang.).