Nikolaus Dumba
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
Nikolaus Dumba (gr. Νικόλαος Δούμπας) (ur. 24 czerwca 1830 w Wiedniu, zm. 23 marca 1900 w Budapeszcie) – austriacki przedsiębiorca i polityk liberalny pochodzenia greckiego, mecenas i kolekcjoner sztuki.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Syn przedsiębiorcy Steriona Dumby (1794–1870), który przybył do Wiednia z Macedonii i otworzył wraz z bratem Michaelem przedsiębiorstwo handlowe sprowadzające macedońską bawełnę do Austrii i zaopatrujące Turcję w cukier[1]. Sterion był m.in. właścicielem przędzalni bawełny w Tattendorfie i sprawował funkcję osmańskiego konsula generalnego[1][2].
Nikolaus kształcił się w Akademisches Gymnasium w Wiedniu[3]. Następnie poświęcił się profesji kupieckiej i karierze politycznej[3]. Wspólnie z bratem Michaelem (1828–1894) był właścicielem przedsiębiorstwa rodzinnego[1].
W latach 1870–96 był członkiem Sejmu Krajowego Dolnej Austrii a także posłem do Rady Państwa V kadencji (4 listopada 1873 – 22 maja 1879) i VI kadencji (7 października 1879 – 23 kwietnia 1885)[4]. Jego syn Konstantin Dumba (1856–1947) był dyplomatą austriackim, ostatnim ambasadorem Austro-Węgier w USA[3].
Dumba był zaangażowanym mecenasem i kolekcjonerem sztuki. Wraz z rzeźbiarzem Casparem Zumbuschem (1830–1915) przyczynił się do postawienia pomnika arcyksięcia Albrechta w jego obecnej lokalizacji[3]. Wspierał z sukcesem budowę pomników kompozytorów, m.in. Beethovena, Brahmsa, Mozarta, Schuberta i innych osobistości Makarta, Radetzky'ego, Raimunda[5]. Sam przyjaźnił się z Brahmsem, Karolem Goldmarkiem i Johannem Straussem[1]. Jemu Strauss zadedykował walc Nad pięknym modrym Dunajem[1]. W latach 1865–72 Dumba był przewodniczącym Wiedeńskiego Męskiego Towarzystwa Śpiewaczego i angażował się w powstanie orkiestry nowej filharmonii[1].
Pasjonował się twórczością Schubertem – sam był uznanym wykonawcą pieśni Schuberta, kolekcjonował „Schubertiana”[3][4]. Zapisem testamentowym partytury symfoniczne Schuberta podarował Towarzystwu Przyjaciół Muzyki w Wiedniu (niem. Gesellschaft der Musikfreunde in Wien) a oryginały zapisów nutowych (198) wiedeńskiej Bibliotece Miejskiej[1].
Był honorowym członkiem wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych i Stowarzyszenia Artystów Sztuk Pięknych, członkiem ministerialnej rady ds. kultury i sztuki[3]. Pełnił funkcje m.in. kuratora Muzeum Sztuki Użytkowej, przewodniczącego Stowarzyszenia Sztuki i wiceprzewodniczącego Stowarzyszenia Muzycznego i Wiedeńskiego Męskiego Towarzystwa Śpiewaczego[3]. Wspierał Hansa Makarta (1840–1884), Gustava Klimta (1862–1918), Caspara Zumbuscha (1830–1915), Rudolfa Weyra (1847–1914) i Carla Kundmanna (1838–1919)[1].
W 1890 roku miasto Wiedeń nadało mu tytuł honorowego obywatela miasta[5]. Pochowany na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu
Pałac Dumby
[edytuj | edytuj kod]
W latach 1865–66 Sterion Dumba wybudował w centrum Wiednia przy Ringu neorenesansowy pałac (niem. Palais Dumba) projektu duetu architektonicznego: Johann Romano von Ringe (1818–1882) i August Schwendenwein (1817–1885)[5].
Nikolaus Dumba zadbał o bogate wyposażenie wnętrz. Pałac zdobiły prace najwybitniejszych artystów okresu m.in. malarzy Hansa Makarta (1840–1884) (np. malowidło sufitowe „Allegorie der Musik” w gabinecie Dumby), Friedricha Schilchera (1811–1881) i Gustava Klimta (1862–1918) (np. obrazy „Musik” i „Schubert am Klavier” w supraportach pokoju muzycznego)[5]. W pałacu znajdowały się również cztery marmurowe hermy dłuta kolejno Edmunda Hellmera (1850–1935), Caspara Zumbuscha (1830–1915), Rudolfa Weyra (1847–1914) i Carla Kundmanna (1838–1919)[5]. Większość dzieł sztuki z pałacu Dumby została sprzedana na aukcji w 1937 roku – np. hermy Zumbuscha i Weyra kupił wiedeński Hotel Sacher[5]. Supraporty Klimta spaliły się w pożarze podczas oblężenia Wiednia w 1945 roku[5].
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]W 1900 roku imieniem Dumby nazwano jedną z ulic Wiednia – Dumbastrasse[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h Nina Riedl-Riedenstein: Dumba, Nicolaus. W: Allgemeine Deutsche Biographie. T. 4. 1959, s. 188. [dostęp 2015-05-13]. (niem.).
- ↑ Rudolf Agstner: Österreich in Istanbul: K. (u.) K. Präsenz im Osmanischen Reich. LIT Verlag Münster, 2010, s. 117. ISBN 978-3-643-50230-8. [dostęp 2015-05-14].
- ↑ a b c d e f g Dumba, Nicolaus. W: Österreichisches Biographisches Lexikon 1815-1950. T. 1. 1956, s. 203. [dostęp 2015-05-13]. (niem.).
- ↑ a b Felix Czeike: Historisches Lexikon Wien. Wien: Kremayr & Scheriau / Orac, 2004, s. 107. [dostęp 2015-05-13]. (niem.).
- ↑ a b c d e f g h Felix Czeike: Historisches Lexikon Wien. Wien: Kremayr & Scheriau / Orac, 2004, s. 108. [dostęp 2015-05-13]. (niem.).