Netratantra

Netratantra – dzieło hinduistyczny z tradycji tantryzmu, zawierające akcenty śiwaickie i wiszniuckie. Powstanie utworu datuje się na początek IX wieku^[1]. Istnieją dwie wersje tekstu dzieła: kaszmirska i nepalska. Tekst podzielony został na 22 rozdziały (adhikary). Zachował się też do naszych czasów, komentarz zatytułowany Netratantroddjota autorstwa Kszemaradźy^[2]. Zaliczany jest do tekstów klasy sarwasamanjatantr (uniwersalnych), jak reprezentujący materiał mantramargę, kulamargę, jak też i inne tradycje hinduistyczne^[3].

Bóstwa

Pierwszoplanowym bóstwem Netratantry jest Amryteśwara, nazywany też imionami Amrytiśa (w wersji nepalskiej), Amryteśabhajrawa, Mrytyuńdźit i Mrytjuńdźaja. W początkowym rozdziale Amryteśwara, nazwany jest imieniem Bhajrawa. Natomisat w nawiązaniu do tytułu tantry, jest to Śiwa jako Netranatha.
Małżonką Amryteśwary jest tu Lakszmi lub Śrī, tradycyjnie będące boginiami wisznuizmu. W tekście jedenastego rozdziału, odnaleźć można nawet samego Wisznu. Jest on jednak tutaj szesnastoletnim młodzieńcem, którego wahaną jest byk.
Joginie, wskazujące na związek z nurtem kulamargi, opisywane są w rozdziale 20.

Kult

Profesor Gavin Flood wskazuje na Netratantrę, jako na przykład dzieła przedstawiającego praktyki owładnięcia, kontrolowanego opętania, stosowane przez ekstatycznych ascetów zamieszkujących średniowieczne miejsca kremacji. Jej tekst zaświadcza o realizowaniu kultów opętania i praktykach egzorcyzmów^[4].

Literatura przedmiotu

Illness and Immortality: Mantra, Mandala, and Meditation in the Netra Tantra, Sauthoff Patricia, Oxford 2022
Images of the Body in India: South Asian and European Perspectives on Rituals and Performativity, Axel Michaels, Christoph Wulf, Wydawca: Routledge, 2012, ISBN 1136703934, ISBN 9781136703935

Przypisy

↑ Netratantra, Gavin Flood, Bjarne Wernicke-Olesen i Rajan Khatiwoda, Konsultacje: Alexis Sanderson, Diwakar Acharya, [1]
↑ Netra Tantra with Commentary (-uddyota) by Kṣemarāja (shaivamanuscript.wordpress.com)
↑ ochs.org.uk: Readings in the Netratantra: Session two (MT19)
↑ Gavin Flood: Hinduizm. Wprowadzenie. Małgorzata Ruchel (tłum.). Wyd. 1. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, seria: Ex Oriente. ISBN 978-83-233-2517-8., Społeczna podstawa tantr, str. 170, Kontrolowane opętanie stanowiło element ich praktyk, w których praktykujący zapraszał bóstwo do owładnięcia nim...ale próbował je kontrolować, by uzyskać moc.

[1] Netratantra, Gavin Flood, Bjarne Wernicke-Olesen i Rajan Khatiwoda, Konsultacje: Alexis Sanderson, Diwakar Acharya, [1]

[2] Netra Tantra with Commentary (-uddyota) by Kṣemarāja (shaivamanuscript.wordpress.com)

[3] s.org.uk: Readings in the Netratantra: Session two (MT19)

[4] Gavin Flood: Hinduizm. Wprowadzenie. Małgorzata Ruchel (tłum.). Wyd. 1. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, seria: Ex Oriente. ISBN 978-83-233-2517-8., Społeczna podstawa tantr, str. 170, Kontrolowane opętanie stanowiło element ich praktyk, w których praktykujący zapraszał bóstwo do owładnięcia nim...ale próbował je kontrolować, by uzyskać moc.

[1]

[2]

[3]

[4]