Mikołaj Dembowski

Mikołaj Dembowski

Arcybiskup
Data urodzenia	ok. 1680
Data śmierci	17 listopada 1757
Miejsce pochówku	Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kamieńcu Podolskim
Arcybiskup lwowski
Okres sprawowania	1757
Biskup kamieniecki
Okres sprawowania	1742-1757
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	9 lipca 1742
Sakra biskupia	7 października 1742
Odznaczenia

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	7 października 1742
Konsekrator	Antoni Sebastian Dembowski
Współkonsekratorzy	Franciszek Kanigowski Marcin Załuski
Współkonsekrowani biskupi Jan Chryzostom Krasiński 1748

Mikołaj Dembowski herbu Jelita (ur. ok. 1680 roku – zm. 17 listopada 1757 roku w Czarnokozienicach koło Kamieńca Podolskiego) – XVIII-wieczny biskup kamieniecki w latach 1742-1757, arcybiskup lwowski, zmarł przed objęciem urzędu, archidiakon warszawski w latach 1739-1741, w 1753 odznaczony Orderem Orła Białego. Pośmiertnie rozpoznany jako upiór.

Życiorys

Syn Floriana, sędziego Ziemi Płockiej, brat Antoniego Sebastiana (biskupa włocławskiego) i Jana (biskupa pomocniczego kujawsko-pomorskiego).

Był sekretarzem królewskim i pisarzem wielkim koronnym, posiadał liczne beneficja kościelne, m.in. kanonikaty warszawski, płocki i krakowski oraz probostwa w Sochaczewie i Bielsku. W życiu politycznym sprzyjał dynastii saskiej i współpracował z dworem Augusta III. Od lipca 1742 był biskupem kamienieckim; sakrę przyjął 7 października t.r., a ingres odbył 29 czerwca 1743. W 1757 król August III mianował go arcybiskupem lwowskim (po zgonie Mikołaja Ignacego Wyżyckiego); nowej diecezji Dembowski nie zdążył objąć ze względu na swoją śmierć w listopadzie tego samego roku.

Zachęcony przychylnym stanowiskiem frankistów (heretyckiej, w stosunku do judaizmu, żydowskiej grupy religijnej) wobec katolicyzmu, Dembowski dostrzegł możliwość doprowadzenia do ich konwersji, co miało zapoczątkować chrystianizację żydów. Częściowo nie rozumiejąc zawiłości nauk Jakuba Franka i celów frankistów, a w części mając nadzieję na oddziaływanie „prawdziwego Słowa Bożego”, które mieli poznać frankiści dogłębnie przed przyjęciem chrztu, biskupi, w tym Dembowski, popierali frankistów przeciwko tradycjonalistycznej większości talmudystów. W celu powiększenia ilości zwolenników Franka biskup Dembowski zorganizował w 1757 dysputę między frankistami a talmudystami w Kamieńcu Podolskim. W następstwie dysputy 17 października 1757 Dembowski ogłosił wygraną sabatajczyków oraz nakazał publiczne spalenie ksiąg talmudystów.

Rycina z 1758 przedstawiająca Dembowskiego poddanego pośmiertnie dekapitacji, chodzącego z odciętą głową, a następnie spalonego.

W listopadzie 1757 Dembowski dostał udaru, po którym wkrótce zmarł. Według przekazu rabina Jakuba Emdena z wydanej w 1758 księgi Sefer Szimusz (hebr. ‏ספר שמוש‎, „Księga użyteczna”), tuż przed śmiercią miał doznać wizji, w której widział litery pisma hebrajskiego ze spalonych na swoje polecenie ksiąg. W jej następstwie zdążył jeszcze rozkazać przerwanie prześladowań frankistów, odwołując swój werdykt z dysputy. Po pogrzebie Dembowski został rozpoznany jako upiór: miał zacząć wychodzić z grobu i straszyć, bić oraz zabijać ludzi, na Kamieniec zaś spadła zaraza. Chcąc zapobiec jego pośmiertnej aktywności, kamienieccy księża mieli poddać go ekshumacji i odciąć mu głowę rydlem. Po tym jednak dalej widziano go chodzącego, już z uciętą głową pod pachą. Ostatecznie jego ciało zostało spalone. Jest pochowany w katedrze w Kamieńcu Podolskim. Po śmierci biskupa Dembowskiego w tym samym roku, Jakub Frank z grupą zwolenników udał się na Wołoszczyznę w obawie przed zemstą talmudystów. Tam przyjęli oni islam.

Bibliografia

• Łukasz Kozak: Upiór. Historia naturalna. Warszawa: Fundacja Evviva L’arte, 2021. ISBN 978-83-956895-7-4.

Linki zewnętrzne

• Bishop Mikołaj Dembowski † (ang.)
• Dembowski Mikołaj. jhi.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-15)].
• Mikołaj Dembowski na Kosmaczowie h. Jelita (ID: 4.341.228)