Max Brod

Max Brod (1965)

Max Brod (ur. 27 maja 1884 w Pradze, zm. 20 grudnia 1968 w Tel Awiwie) – czeski, a następnie izraelski pisarz i kompozytor narodowości żydowskiej, tworzący w języku niemieckim. Przyjaciel i biograf Franza Kafki, wykonawca jego testamentu.

Życiorys

Urodził się w Pradze w 1884 roku w rodzinie niemieckojęzycznych Żydów. Uczęszczał do szkoły pijarów razem z wieloletnim przyjacielem Felixem Weltschem, następnie studiował prawo na Niemieckim Uniwersytecie Karola i Ferdynanda w Pradze. W 1907 roku ukończył studia i podjął pracę w służbie cywilnej. W 1912 roku pod wpływem Martina Bubera został syjonistą. W 1913 roku ożenił się z Elsą Taussig. Po odzyskaniu niepodległości przez Czechosłowację w 1918 roku przez krótki czas był wiceprzewodniczącym Jüdischer Nationalrat. Od 1924 roku pisał jako krytyk literacki do Prager Tagblatt.

W 1939 roku, po wkroczeniu Niemców do Pragi, Brod i jego żona Elsa uciekli do Palestyny i osiedlili się w Tel Awiwie. Pisał na potrzeby teatru Habima przez kolejne trzydzieści lat.

Przyjaźń z Kafką

Brod poznał Kafkę 23 października 1902, gdy obaj jeszcze byli studentami na Uniwersytecie Karola. Wkrótce Brod i Kafka spotykali się bardzo często, niekiedy codziennie, i pozostali przyjaciółmi do śmierci Kafki. Kafka był częstym gościem w domu rodziców Broda, tam poznał przyszłą kochankę i narzeczoną Felice Bauer, kuzynkę przyrodniego brata Broda Maxa Friedmanna. Brod, Kafka i Weltsch tworzyli krąg przyjaciół (nazywany niekiedy „Der enge Prager Kreis”).

Wiadomo, że Brod wielokrotnie zapewniał Kafkę o jego talencie i przekonał go do publikacji części dzieł. Przypuszczalnie dzięki niemu Kafka zaczął pisać pamiętnik.

Dzieła

Dzieła literackie

• Tod den Toten (1906)
• Schloss Nornepygge. Roman 1908
• Ein tschechisches Dienstmädchen (1909)
• Die Erziehung zur Hetäre (1909)
• Jüdinnen (1911)
• Weiberwirtschaft. Novellen 1913
• Anschauung und Begriff (razem z Felixem Weltschem) (1913)
• Die Höhe des Gefühls (1913)
• Ein Kampf um Wahrheit
  • Tycho Brahes Weg zu Gott (1915)
  • Reubeni, Fürst der Juden (1925)
  • Galilei in Gefangenschaft (1948)
• Die Frau, nach der man sich sehnt (1927)
• Die Frau, die nicht enttäuscht (1934)
• Novellen aus Böhmen (1936)
• Annerl (1937)
• Unambo (1949)
• Der Meister (1952)
• Beinahe ein Vorzugsschüler oder Piece touchee (1952)
• Das Schloß (1953)
• Armer Cicero (1955)
• Rebellische Herzen (1957)
• Prager Tagblatt (1957)
• Mira (1958)

Prace krytyczne

• Über die Schönheit häßlicher Bilder (1913)
• Heidentum, Christentum und Judentum (1921)
• Sternenhimmel. Musik- und Theatererlebnisse (1923)
• Leoš Janáček. Leben und Werk (1925)
• Heinrich Heine (1934)
• Rassentheorie und Judentum. Mit einem Anhang über den Nationalhumanismus von F. Weltsch (1936)
• Diesseits und Jenseits (2 tomy):
  • Von der Krisis der Seelen und vom Weltbildes der neuen Naturwissenschaft (1946)
  • Von der Unsterblichkeit der Seele, der Gerechtigkeit Gottes und einer neuen Politik (1947)
• Israels Musik (1951)
• Streitbares Leben (autobiografia) (1960)
• Johannes Reuchlin und sein Kampf (1965)

O Kafce

• Der Dichter Franz Kafka (1921)
• Franz Kafkas Nachlass (1924)
• Franz Kafka und Max Brod in ihren Doppelberufen (1927)
• Franz Kafkas Grunderlebnis (1931)
• Aus Franz Kafkas Kindertagen (1937)
• Franz Kafkas Glaubensposition (1937)
• Franz Kafka. Eine Biographie (pierwsze wydanie 1937, wydanie poprawione 1954, wydanie polskie Franz Kafka. Opowieść biograficzna, Warszawa 1982)
  • wydanie pod zmienionym tytułem Über Franz Kafka, 1974
• Das Jüdische in Franz Kafka (1947)
• Franz Kafkas Glauben und Lehre (1948)
• Franz Kafka als wegweisende Gestalt (1951)
• Ermordung einer Puppe namens Franz Kafka (1952)
• Verzweiflung und Erlösung im Werke Franz Kafkas (1959)
• Der Prager Kreis (1966)

Bibliografia

• Bernd W. Wessling: Max Brod: Ein Porträt. Stuttgart, Berlin, Köln und Mainz: Kohlhammer, 1969. Neuausgabe: Max Brod: Ein Porträt zum 100. Geburtstag. Gerlingen: Bleicher Verlag, 1984.
• Werner Kayser: Max Brod. Hamburg: Christians, 1972. (Hamburger Bibliographien; Bd. 12)
• Margarita Pazi (red.): Max Brod 1884-1984. Untersuchungen zu Max Brods literarischen und philosophischen Schriften. New York/Bern/Frankfurt am Main: Peter Lang Verlag, 1987.
• Renate Lerperger: Max Brod. Talent nach vielen Seiten (Ausstellungskatalog) Wien, 1987
• Schalom Ben-Chorin: Erinnerungen an Max Brod aus drei Jahrzehnten in: Zeitschrift für die Geschichte der Juden ZGDJ, 1969 Heft 1. Tel Aviv: Olamenu; S. 1–10.
• Claus-Ekkehard Bärsch: Max Brod im „Kampf um das Judentum”. Zum Leben und Werk eines deutsch-jüdischen Dichters aus Prag. Wien 1992, ISBN 3-85165-024-7.
• Paul Raabe: Zu Gast bei Max Brod. Eindrücke in Israel 1965; Hg. Niedersächsische Landesbibliothek. Hameln: Niemeyer 2004; ISBN 3-8271-8813-X (Reihe: Lesesaal, 13).

Linki zewnętrzne

• Max Brod w bazie AllMusic (ang.)