Mława
53°07′38″N 20°21′27″E/53,127222 20,357500| miasto i gmina | |||||
 Ratusz Miejski w Mławie | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Prawa miejskie |
1429[1] | ||||
| Burmistrz |
Piotr Jankowski[2] | ||||
| Powierzchnia |
34,80[3] km² | ||||
| Wysokość |
135–180 m n.p.m. | ||||
| Populacja (01.01.2024) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
23 | ||||
| Kod pocztowy |
06-500, 06-501, 06-502 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
WML | ||||
Położenie na mapie powiatu mławskiego  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||
| 53°07′38″N 20°21′27″E/53,127222 20,357500
| |||||
| TERC (TERYT) |
1413011 | ||||
| SIMC |
0930696 | ||||
| Hasło promocyjne: Mława. Twoje miejsce. Twój czas | |||||
Urząd miejski Stary Rynek 1906-500 Mława | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
,_plac_Mykwy.jpg)
.jpg)
Mława – miasto w Polsce w województwie mazowieckim, siedziba powiatu mławskiego. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa ciechanowskiego
Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. miasto liczyło 30 802 mieszkańców, będąc 18. najludniejszym miastem w województwie[3].
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Miasto leży nad rzeką Seracz przy granicy z województwem warmińsko-mazurskim.
Pod względem historycznym Mława leży na Mazowszu i jest jednym z najstarszych miast tego regionu[4].
Mława była miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[5] w starostwie mławskim w ziemi zawkrzeńskiej województwa płockiego w 1784 roku[6].
Według regionalizacji fizycznogeograficznej Polski miasto położone jest na pograniczu dwóch mezoregionów: Wzniesienia Mławskiego i Równiny Raciąskiej[7].
Sąsiednie gminy: Iłowo-Osada, Lipowiec Kościelny, Szydłowo, Wieczfnia Kościelna, Wiśniewo, Dzierzgowo.
Podział administracyjny
[edytuj | edytuj kod]Osiedla:
- Osiedle nr 1 – Śródmieście
- Osiedle nr 2 – Warszawska
- Osiedle nr 3 – Andersa
- Osiedle nr 4 – Wójtostwo
- Osiedle nr 5 – Kościuszki
- Osiedle nr 6 – Kopernika
- Osiedle nr 7 – Przemysłowe
- Osiedle nr 8 – Obrońców Mławy
- Osiedle nr 9 – Wólka
- Osiedle nr 10 – Kozielsk
- Osiedle nr 11 – Piekiełko
- Osiedle nr 12 – Krajewo
- Osiedle nr 13 – Książąt Mazowieckich
- Osiedle nr 14 – Zawkrze
- Osiedle nr 15 – Młodych
Środowisko naturalne
[edytuj | edytuj kod]Według danych[potrzebny przypis] z roku 2005 Mława ma obszar 34,86 km², w tym:
- użytki rolne: 54%
- użytki leśne: 24%
- tereny zurbanizowane i zabudowane: 21%
- pozostałe – tereny różne i pod wodą 1%
Miasto stanowi 2,08% powierzchni powiatu[potrzebny przypis].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Kalendarium
[edytuj | edytuj kod]- 1426 – 2 lipca trzej książęta mazowieccy: Siemowit V, Trojden II i Władysław I odbywają w Mławie posiedzenie sądu książęcego[8]
- 1429 – 13 lipca nadanie praw miejskich[4]. Książęta mazowieccy, Siemowit, Kazimierz II, Władysław I, nadają Mławie przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim[8], na tzw. surowym korzeniu[4]
- 1470 – pierwszy mławianin Jakub, syn Wojciecha z Mławy zapisał się na Akademię Krakowską[8]
- 1477 – prawdopodobny rok wzniesienia pierwszego murowanego kościoła – kościół parafialny na rynku pod wezwaniem św. Trójcy[8][4]
- 1485 – najstarsza (pierwsza) wzmianka o szkole parafialnej i jej nauczycielu, był nim bakałarz Mikołaj[9]
- 1491 – został zatwierdzony przez księcia Janusza II cech szewców w Mławie na prawach szewców w Ciechanowie[9]
- 1495 – Mława przestała być miastem książęcym i została przez króla Jana Olbrachta włączona do ziem Królestwa Polskiego stając się częścią dóbr królewskich[8][4]. Mława została starostwem niegrodzkim[9]
- 1504 – źródła historyczne[doprecyzuj!] wymieniają pierwszego znanego burmistrza Mławy, którym jest Piotr Czychwlas[8]
- 1507 – pierwsze świadectwo istnienia osiedla żydowskiego w Mławie[10].
- 1521 – podczas wojny pruskiej Mławę najechały i złupiły wojska krzyżackie, w mieście wybuchł wielki pożar[8][4]
- 1543 – Zygmunt I Stary potwierdza przywileje dla miasta[9]
- 1545
- Mława powiększyła swoje terytorium przez włączenie do miasta części łąk Niemyje[9]
- przywilej Zygmunta Starego na pobudowanie ratusza[8][4]
- 1550 – prawdopodobnie w tym roku powstał na obecnym wzgórzu cmentarnym drewniany kościół pw. św. Wawrzyńca[8]
- 1564 – lustracja miasta wymienia 429 domów[4]
- 1572–1573 – epidemia dżumy, zmarło 1300 osób[8][4][11]
- Pod koniec XVI w. Janusz Grabowski wykupił wójtostwo Mławy z rąk prywatnych[12]
- 1659 – wojska szwedzkie spaliły Mławę[8][4]
- 1661–1662 – epidemia dżumy[8][4]
- 1692 – 23 listopada wielki pożar strawił prawie całe miasto włącznie z kościołem i ratuszem[8][4][13]
- 1708–1712 – epidemia dżumy[8][4][11]
- 1730 – powstanie na mocy przywileju Augusta II cechu oraczy[9]
- 1764 – Mława staje się starostwem grodowym na skutek decyzji sejmu koronnego[9][8][4]. Do starostwa należą wsie: Modła, Nowa Wieś, Wola i Mławka[potrzebny przypis]
- 1765 – według lustracji miasto liczy 85 domów[potrzebny przypis]
- 1776 – 19 września kolejny wielki pożar[4][14] niszczy pięć ulic i ratusz[15][16][13]
- 1782 – zakończenie odbudowy spalonego ratusza[8]
- 1795 – Mława przechodzi pod panowanie Prus (III rozbiór Polski)[8]
- 1797 – władze zaborcze zorganizowały getto żydowskie[8]
- 1805 – powstała pierwsza apteka[8]
- 1807 – Mława została włączona do Księstwa Warszawskiego[8]
- 1815 – Mława została włączona do Królestwa Polskiego[8]
- 1824 – zwiększenie terytorium miasta przez włączenie w jego skład przedmieść Zabrody[9]
- 1837 – epidemia cholery[8], powstanie powiatu mławskiego[17]
- 1856 – powstaje szpital[8][4]
- 20.02.1864 – potyczka w czasie powstania styczniowego[18]
- 1869 – popowstaniowe represje, carskie władze zamykają szkołę powiatową[8][19]
- 1877 – oddanie do użytku linii kolejowej, dworca, powstają komora celna i warsztaty kolejowe[8]
- 1881 – powstanie ochotniczej straży pożarnej[8][4]
- 1898 – epidemia cholery[8]
- 1905 – strajki kolejarzy i młodzieży szkolnej[17]
- 1906
- otwarcie Szkoły Handlowej (siedmioklasowej, obecnie Liceum Ogólnokształcące nr 1)[8][19]
- otwarcie pierwszej biblioteki i czytelni[8]
- 1909 – powstała Mławska Spółdzielnia spożywców[8]
- 1914 (lipiec i sierpień) – miasto na przemian ośmiokrotnie zajmowane przez wojska niemieckie i rosyjskie[8]
- 1917 – powstało gimnazjum żydowskie[8]
- 8–10 sierpnia 1920 – obrona miasta przed bolszewikami[20]
W okresie międzywojennym w miejscowości istniała placówka Straży Celnej „Mława”[21].
- 1923 – data założenie Miejskiego Klubu Piłkarskiego – Mławianka Mława[potrzebny przypis]
- 1925 – została uruchomiona elektrownia miejska[8]
- 1929 – 8 grudnia otwarcie Muzeum Regionalnego[8]
- 1930 – w Mławie złożył wizytę prezydent Ignacy Mościcki[8]
- 1939 – II wojna światowa[8] (miasto ma ok. 20 tys. stałych mieszkańców)
- 1–3 września bitwa pod Mławą[8]
Mława została przyłączona do Rzeszy Niemieckiej[8]
- 1940 – utworzenie w grudniu getta dla ludności żydowskiej[22]. Zajmowało ono obszar w rejonie ulic: Warszawskiej, Długiej, Płockiej, Zduńskiej i Szewskiej[22].
- do 1942 – likwidacja getta (listopad)[22]. Wymordowanie przez Niemców 6.500 mławskich Żydów[23]
- 1945 – 18 stycznia Niemcy zamordowali w żwirowni na Kalkówce pod Mławą 364 osoby[8]
- 1945 – 3 czerwca oddział podziemia niepodległościowego Wiktora Zacheusza Nowowiejskiego rozbił miejscowy Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego i uwolnił więźniów[24]
- 1958 – uruchomienie zakładów obuwniczych, powstanie Towarzystwa Miłośników Ziemi Mławskiej[17]
- 1962 – powstanie zakładów mleczarskich i proszkowni mleka[17]
- 1968 – uruchomienie zakładów mięsnych[17]
- 1971 – powstają zakłady urządzeń dźwigowych[17]
- 1975 – likwidacja powiatu mławskiego[17]
- 1985 – w Mławie uroczystą wizytę złożył przedstawiciel stolicy apostolskiej arcybiskup Luigi Poggi[8]
- 1987 – powstała parafia Matki Bożej Królowej Polski[8]
- 1991 – Pogrom mławski[25]
- 1999 – Mława po raz kolejny stała się miastem powiatowym[8]
- 2003 – 12 października Rada Miejska w Mławie nadała tytuł Honorowego Obywatela miasta Mławy papieżowi Janowi Pawłowi II[26][8]
- 2004 – 1 stycznia przyłączono do granic administracyjnych Mławy wsie Piekiełko i Krajewo[8]
- 2013 – 31 sierpnia Mławę odwiedził Prezydent RP Bronisław Komorowski z okazji bitwy pod Mławą[27]
- 2014 – 10 października uruchomiona została Mławska Komunikacja Miejska[28].
Najstarsze ślady osadnictwa w Mławie, datowane na przełom XIII i XIV w., odkryto w rejonie obecnego rynku oraz na przedmieściach Kozielsk i Zabrody[4]. W rejonie obecnego Starego Rynku przed rokiem 1491 istniała osada przedlokacyjna[4]. Miała ona charakter targowy. Odbywały się tutaj sądy książęce[4].
W chwili lokacji Mława leżała w północnej części Mazowsza, przy granicy z ówczesnym państwem zakonu krzyżackiego[4]. W średniowieczu przez tereny Zawkrza, na którym leży Mława, przebiegały szlaki handlowe łączące wschodnie Mazowsze z Wielkopolską, a także Warszawę z Państwem Krzyżackim[4]. Znaczenie tych ostatnich stało się istotne zwłaszcza na początku XV w.[4]
Pierwszy wczesnośredniowieczny gród na terenie obecnej Mławy (w Kozielsku) powstał z powodu pobliskich dróg oraz obronnego charakteru miejsca[4]. Wykopaliska wskazują, że szlaki te funkcjonowały już w XII-XIII w.[4] Szacuje się, że obecny układ drogowy pokrywa się z przedlokacyjną siecią dróg[4].
Przygraniczne położenie na szlakach handlowych okazało się korzystne dla rozwoju miasta[4]. Jego mieszkańcy zajmowali się handlem, głównie bydłem z Rusi[4]. Miasto wielokrotnie otrzymywało przywileje handlowe[29][4]. Wytyczony w czasie lokacji stosunkowo duży rynek targowy (120 × 145 m) potwierdza handlowy charakter miasta[4]. W 1477 r. na rynku wybudowano kościół, w 1545 r. król Zygmunt Stary wydał miastu prawo do zbudowania ratusza, który również powstał w przestrzeni rozległego rynku[4].
Mława od roku 1495 jako jedno z trzech miast powiatowych ziemi zawkrzeńskiej wchodziła w skład Mazowsza Płockiego jako dobra królewskie[4]. Siedzibę starosty stanowił nieistniejący już budynek w rejonie obecnej Lelewelówki. Miasto liczyło wtedy około 2500 mieszkańców, z których 60% zatrudnionych było w blisko 250 zakładach rzemieślniczych, skupionych w 12 cechach[4]. Głównymi źródłami dochodów były jarmarki oraz produkcja i eksport do Gdańska piwa, do cechu piwowarów należało 120 mieszkańców[4]. W 1564 r. w Mławie było 429 domów[4].
Przez liczne pożary[30] i epidemie dżumy[31] Mława straciła w wiekach XVII i XVIII znaczenie. Stan ten trwał do połowy XVIII w.[4] Przykładowo w 1616 r. liczba domów spadła do 320, w 1664 r. do zaledwie 45 (liczba ludności to jedynie 20 rzemieślników)[4].
W Mławie po raz pierwszy epidemię dżumy odnotowano w źródłach w latach 1572–1573[11]. W ciągu roku liczba mieszkańców miasta i podmiejskiej wsi Modły spadła o połowę: zmarło ok. 1300 osób, czyli więcej niż połowa mieszkańców[11]. Urzędnik spisujący stan inwentarza (dóbr miejskich w 1573 roku) tymi słowami podsumował skutki epidemii: „Powietrzem ludzi wymarło w miasteczku i we wsi Modle wiele ultra 1300. Drudzy głodem umarli i nędznieli bardzo”[11].
W 1689 roku o stosowanie czarów zostały oskarżone Marianna Kukulina i Zofia Rzeszotarska; w procesie sądowym zostały skazane na śmierć poprzez spalenie na stosie, wyrok wykonany został na tzw. „szubienicznej górze”[32].
Pożar w 1692 roku wybuchł w niedzielę 23 listopada, nieznane są jego przyczyny[13]. Ogień został przeniesiony na stojący samodzielnie murowany ratusz i kościół parafialny, których nie udało się odizolować od płomieni[13]. Oba budynki doszczętnie spłonęły[13]. W późniejszych aktach wizytacyjnych zanotowano, że z mławskiej świątyni, zbudowanej w stylu gotyckim, pozostały wypalone mury i fundamenty[13]. Gwałtowność pożaru spowodowała, że z dymem poszły drewniane ołtarze, obrazy czy organy z początku XVIII[13]. Uratowano jedynie barokowe tabernakulum oraz znajdujące się w skarbcu księgi metrykalne i miejskie[13]. Jan III Sobieski zwolnił miasto od płacenia podatków na kilka lat[13].
W roku 1764 ponownie ustanowiono w mieście przez sejm koronny starostwo grodowe; miasto stało się siedzibą administracyjną i sądowniczą ziemi zawkrzeńskiej[4]. Liczba domów w mieście wynosiła wówczas 85[4].
Za Stanisława Augusta Poniatowskiego odbudowano ratusz, wybudowano na rynku cztery studnie[4]. Rozwój miasta został zahamowany przez rozbiory Polski (Mława znalazła się w Prusach) i pożar z roku 1783, w którym spłonęły niemalże wszystkie domy[4].
W 1840 r. w Mławie przywrócono zarówno siedzibę powiatu, jak i sądu okręgowego[4]. Dodatkowo w mieście, ponownie znów przygranicznym, powstała komora celna, powstały: szpital (1856), spichlerz (1860), synagoga (1856), zbór ewangelicki (1870) i cerkiew (1879), rozbudowano także kościół parafialny (1882–1886)[4]. Rozwój istotnie przyspieszył wraz z wybudowaniem w sąsiedztwie Mławy linii Kolei Nadwiślańskiej (stacja kolejowa na Wólce)[4]. W centrum miasta, w rejonie Nowego Rynku powstała siedziba ochotniczej straży pożarnej (1881)[4]. Wokół placu oraz w centralnej części miasta powstawały nowe murowane kamienice, głównie w stylu secesyjnym. W 1905 r., na północ od rynku, wybudowano halę targową[4]. Liczba ludności wzrosła do 8 tysięcy[4]. Pod koniec XIX w. w Mławie były trzy place targowe: Stary Rynek z ratuszem i kościołem, Nowy Rynek oraz trzeci, zwany Zielonym[4]. W mieście handlowano głównie zbożem oraz wełną[4].
Na początku XX w. Mława liczyła 15 tysięcy mieszkańców i około 600 domów[4]. 120 z nich było murowanych[4]. Mława stała się najbogatszym miastem północnego Mazowsza[4]. W 1917 r. Wólka formalnie została włączona w granice administracyjne Mławy[4]. W 1921 r. liczba mieszkańców wzrosła do 17 tysięcy[4].
W 1928 roku burmistrzem był Feliks Wieciński, odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi za „zasługi w pracy społecznej i samorządowej”[33].
Mława należała do najbardziej kulturalnych żydowskich miasteczek w Polsce. Ta mała żydowska gmina wydała kilka pokoleń żydowskiej inteligencji.
II wojna światowa spowodowała zniszczenie 67% zabudowy[4].
Po wojnie miasto dynamicznie się rozwijało, do 2001 roku liczba mieszkańców wzrosła do ponad 31 tysięcy osób[4].
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Dane z 31 grudnia 2004[34]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 30 957 | 100 | 16 178 | 52,6 | 14 779 | 47,4 |
| Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] |
890,0 | 464,8 | 424,6 | |||
Dane z 31 grudnia 2015[35]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 31 030 | 100 | 16 253 | 52,3 | 14 777 | 47,7 |
- Piramida wieku mieszkańców Mławy w 2014 roku[36].
Polityka
[edytuj | edytuj kod]Współpraca międzynarodowa
[edytuj | edytuj kod]
Miasta partnerskie[potrzebny przypis]:
Bartoszyce
Rosienie
Saverne
Baranáin
Castellalto- Cellino Attanasio
- Cermignano
- Canzano[37]
Năsăud- Moscufo
Kriwa Pałanka
Viernheim- Franconville[38]
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]
Miasto już za czasu socjalizmu nabyło tradycję przemysłu elektronicznego poprzez zakład UNITRY, które to wraz z przemianami ustrojowymi, przestały istnieć[potrzebny przypis]. Następnie w latach dziewięćdziesiątych powstał CURTIS Zbigniewa Niemczyckiego produkujący telewizory[potrzebny przypis]. W 1999 r. fabrykę kupiło LG, którą to rozbudowało i zwiększyło zatrudnienie[potrzebny przypis]. Dzisiaj w zakładzie produkuje się telewizory najnowszej generacji i urządzenia mobilne spod tej marki[potrzebny przypis]. Poza tym drugim pracodawcą pod względem zatrudnienia jest ubojnia drobiu Wipasz[potrzebny przypis].
Oba zakłady znajdują się w Dzielnicy Przemysłowej miasta[potrzebny przypis]. Oprócz tego w mieście działają mali producenci obuwia, wędlin, zakład produkujący windy.
Transport
[edytuj | edytuj kod]W Mławie funkcjonuje Mławska Komunikacja Miejska (MKM), kiedyś zarządzana przez nieistniejące już przedsiębiorstwo PKS Mława, swego czasu jedną z największych firm tego typu w województwie mazowieckim[39], teraz przez Urząd Miasta. MKM posiada 4 linie[28]: 1, 2, 3 oraz 4. Autobusy kursują przez cały rok. Mieszkańcy korzystają z niej za darmo dzięki „Karcie Mławiaka”[40].
W Mławie znajdują się dwa dworce kolejowe:
- Mława Miasto – gdzie zatrzymują się pociągi Kolei Mazowieckich oraz pociągi kategorii: TLK/IC.
- Mława – gdzie zatrzymują się pociągi Kolei Mazowieckich. Obok stacji znajduje się stacja końcowa Mławskiej Kolei Dojazdowej – Mława Wąskotorowa.
Przez Mławę przebiegają drogi wojewódzkie: nr 544 Brodnica – Działdowo – Mława – Przasnysz – Ostrołęka, nr 563 Rypin – Żuromin – Mława, nr 587 Mława – Strzegowo, nr 615 Mława – Ciechanów, drogi powiatowe o numerach: 351, 303, 312, 320, 352. Od wschodu miasto omija droga ekspresowa S7.
W 2012 otwarto oficjalnie sanitarne lądowisko Mława-Szpital.
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Zabytki
[edytuj | edytuj kod]
- Kościół parafialny pw. św. Trójcy – wybudowany prawdopodobnie w 1477 r.[8] pierwotnie w stylu gotyckim[potrzebny przypis]. Po pożarze z 1692 roku został odnowiony w stylu barokowym w latach 1712–1719[potrzebny przypis]. Powiększony i całkowicie przebudowany w latach 1882–1886 w stylu stylu neobarokowym poprzez dostawienie naw bocznych i wież frontowych[41]. Pozostałościami po pierwotnym założeniu gotyckim są ściany prezbiterium z oknem nad ołtarzem, łuk tęczowy oddzielający prezbiterium od nawy głównej i widoczna za ołtarzem bocznym w prawej nawie przypora zewnętrzna znajdująca się obecnie wewnątrz świątyni.
- Kościół pw. św. Wawrzyńca – 1786 r. na wzgórzu cmentarnym, późnobarokowy z klasycyzującą elewacją frontową. Wcześniejsza od kościoła zakrystia sklepiona kolebkowo–krzyżowo powstała w 2 poł. XVI wieku z fundacji mieszczan mławskich braci Zagórnych: Marcina i Andrzeja kanonika gnieźnieńskiego. W 1550 roku powstał kolejny kościół drewniany, a w 1786 obecny murowany[42].
- Ratusz miejski – odbudowany pod koniec XVIII w.[8] Z wieży ratuszowej odgrywany jest codziennie o 12:00 hejnał Mławy[43][44].
- Spichlerz „Lelewelówka” drewniany z XVIII w., jedyna pozostałość po zabudowaniach starościńskich, czasami zwyczajowo zwanych zamkiem.
- Kamienice z elementami dekoracji secesyjnych z początku XX w.
- Pomnik Obrońcom Mławy upamiętniający bitwę pod Mławą w 1939 r.
- Pozycja Mławska – linia polskich fortyfikacji wybudowanych w przeddzień II wojny światowej. W skład obiektu wchodzi 55 schronów żelbetowych, pozostałości budowli ziemno drewnianych i okopów. Pozycja Mławska była główna areną bitwy pod Mławą.
- Więzienie powiatowe wybudowane w 1889 roku, obecnie siedziba Oddziału w Mławie Archiwum Państwowego w Warszawie.
- Hala Targowa z 1912 roku wybudowana według projektu miejskiego architekta Stefana Usakiewcza.
- Spichlerz Obywatelski przy ulicy Długiej, wybudowany w latach sześćdziesiątych XIX wieku, obecnie supermarket i dom handlowy.
- Park miejski im. Józefa Piłsudskiego, założony w 1897 roku jako ogród spacerowy, powstał z poszerzenia ogrodu przy cerkwi prawosławnej. Przez mieszczan zwany „Salonem Mławy”. Po II wojnie światowej nazwany im. J. Stalina, a od 1956 do 2017 im. Dąbrowszczaków. W parku warto zobaczyć fontannę wykonaną w brązie według projektu autorstwa Andrzeja Borcza przedstawiającą czterech zdunów, legendarnych założycieli miasta i Muławę od której imienia miasto wywodzi swoją nazwę, pomnik Józefa Piłsudskiego, Dąb Niepodległości z tablicą pamiątkową oraz dawną popówkę, jedyną pozostałość po zburzonej cerkwi w tzw. II RP, mieszcząca Urząd Stanu Cywilnego w Mławie.
- Budynek bankowy przy ulicy J. Lelewela 6 (lata trzydzieste XX w.) – przykład architektury modernistycznej (funkcjonalizm), realizacja pracy dyplomowej absolwenta Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej Wacława Olszewskiego (domniemane autorstwo projektu)[45].
- Dom drewniany piętrowy przy ulicy Warszawskiej 51.
- Dom Handlowy w Mławie oddany do użytku w 1963 r.
Kultura
[edytuj | edytuj kod]- Kino „Kosmos”
- Miejski Dom Kultury
- Muzeum Ziemi Zawkrzeńskiej
- Muzeum Juszkiewiczów – prywatne
- Stacja Naukowa im. Stanisława Herbsta
- Galeria Z – pracownia malarska
- Archiwum Państwowe
- Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia – sala koncertowa z organami
Media
[edytuj | edytuj kod]Radio
[edytuj | edytuj kod]- Radio 7 – 90,8 FM
Telewizja
[edytuj | edytuj kod]- TV Mława
Gazety
[edytuj | edytuj kod]- Gazeta Mławska
- Nowy Kurier Mławski
Portale internetowe
[edytuj | edytuj kod]Oświata i nauka
[edytuj | edytuj kod]
Edukacja mławska ma bogate tradycje historyczne. Zapewnia pełny cykl edukacyjny od żłobka po studia wyższe – zarówno w placówkach publicznych, jak i prywatnych. W Mławie znajduje się 6 szkół podstawowych i 1 podstawowa szkoła specjalna, 4 licea ogólnokształcące i 5 liceów profilowanych i szkół zawodowych. Tę podstawową edukację uzupełniają szkolnictwo artystyczne – szkoła muzyczna I i II stopnia i wyższe – Zamiejscowy Wydział Elektroniki, Dziennikarstwa i Technik Multimedialnych w Mławie Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Ciechanowie. Kształci on studentów w kierunkach Elektronika i Telekomunikacja oraz Dziennikarstwo i Komunikacja Społeczna[potrzebny przypis].
Religia
[edytuj | edytuj kod]
- Kościół rzymskokatolicki:
- Kościoły lokalne:
- Kościół w Mławie[50]
- Kościół Wolnych Chrześcijan w RP:
- zbór w Mławie[51]
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Mława (w tym grupa rosyjskojęzyczna; Sala Królestwa: Mławka)[52]
Sport i rekreacja
[edytuj | edytuj kod]
- Stowarzyszenie Sportowo-Rekreacyjne „TEMPO” Mława
- Zalew „Ruda”
- Stadion Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji
- Mławska Hala Sportowa
- Klub Sportowy „Mławskie Centrum Tańca” www.taniec.mlawa.pl
- Klub Strzelectwa Sportowego „Kaliber” – w pełni kryta strzelnica sportowa
- Mławska Kolej Dojazdowa (wąskotorowa)
- Korty ziemne „TKiKF Relax”
- Kryty basen
- MKS „Mławianka” Mława
- AZS UWM Mława – siatkówka
- Las miejski – strzelnica sportowa, ścieżka zdrowia, miejsce spacerów
- Park miejski im. Dąbrowszczaków
- Uczniowski klub judo
- 19 sierpnia 2007 miał miejsce w Mławie wyścig rowerowy z serii Mazovia MTB Marathon. Rozegrano też Mistrzostwa Mazowsza w Maratonie MTB
- Klub Pływacki Płetwal Mława
Osoby związane z Mławą
[edytuj | edytuj kod]Honorowi obywatele
[edytuj | edytuj kod]- Cecylia Dudzińska[53]
- Zbigniew Niemczycki[54]
- Lech Wałęsa[55]
- Ignacy Mościcki[56]
- Jan Paweł II[26]
- Kombatanci – weterani bitwy pod Mławą (łącznie 125 osób)[57]
- Ryszard Juszkiewicz[58]
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Order Krzyża Grunwaldu II klasy (1979)[59]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
- Gazeta Mławska
- gmina Mława
- Synagoga w Mławie
- Stary cmentarz żydowski w Mławie
- Nowy cmentarz żydowski w Mławie
- Dom Handlowy w Mławie
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kalendarz historyczny.
- ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-22] (pol.).
- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 22 lipca 2024 [dostęp 2024-10-23] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd Izabela Sobierajska, Teresa Wyszyńska, Przemieszczanie się centrum Mławy w historii jej rozwoju – znaczenie centrotwórcze stacji kolejowej Mława Miasto, DOI: 10.21858/msr.24.05.
- ↑ Adolf Pawiński, Mazowsze, Warszawa 1895, s. 37.
- ↑ Karol de Perthées, Mapa szczegółowa województwa płockiego i ziemi dobrzyńskiej, 1784.
- ↑ Regiony fizycznogeograficzne Polski po zmianach w 2018 r. [online], warmaz.pl, 2018 [dostęp 2023-05-26] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at Z historii Mławy fakty, daty, wydarzenia... [online], www.mlawa.pl [dostęp 2018-03-31] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h Leszek Zygner, Krótka historia Mławy w datach, [w:] Jacek Dusza (red.), Mława - miasto pogranicza, Ciechanów: Drukarz S.C. we współpracy ze Stowarzyszeniem Rozwoju Wiedzy i Umiejętności w Mławie, 2002, s. 165-172, ISBN 83-905127-7-7.
- ↑ Maurycy Horn, Najstarszy rejestr osiedli żydowskich w Polsce w 1507 r., w: Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego 1974, nr 3 (91), s. 15.
- ↑ a b c d e Epidemia dżumy w XVI wieku [online], Codziennik mławski – Mława, 22 stycznia 2019 [dostęp 2019-01-28] (pol.).
- ↑ Wojciech Górczyk. Ciechanów – Lokacja i geneza herbu. „In Tempore”, s. 11, 2010. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. ISSN 1898-9020. [dostęp 2011-07-20]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Gore! Gore! Wielki pożar w Mławie [online], Codziennik mławski – Mława, 3 marca 2019 [dostęp 2019-03-03] (pol.).
- ↑ PUBLIKACJE EDUKACYJNE [online], www.publikacje.edu.pl [dostęp 2018-11-09].
- ↑ Przywilej króla Zygmunta Starego na budowę ratusza, „Codziennik mławski – Mława”, 28 października 2018 [dostęp 2018-11-09] (pol.).
- ↑ Ratusz Miejski | Mława [online], www.mlawa.pl [dostęp 2018-11-09] (pol.).
- ↑ a b c d e f g Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński, Mazowsze. Mały przewodnik, Wyd. Sport i Turystyka, Warszawa 1978, s. 167–168.
- ↑ Daniel Krzanowski, Bitwy i potyczki 1863-1864 : na podstawie materiałów drukowanych i rękopiśmiennych Muzeum Narodowego w Rapperswilu, Szczecin: Volumina.pl Reprinty, 2012, ISBN 978-83-62905-53-9, OCLC 932217796 [dostęp 2020-09-19].
- ↑ a b Leszek Arent, Powstanie Szkoły Handlowej, „Codziennik Mławski”, archive.vn, 5 kwietnia 2020 [dostęp 2020-04-05].
- ↑ Wojciech Zawadzki Pomorze 1920, Bellona 2015.
- ↑ Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej, 1927, s. 168.
- ↑ a b c Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 324. ISBN 83-01-00065-1.
- ↑ Tomasz Szypulski, Historia – Punkt Informacji Turystycznej w Mławie – Miejski Dom Kultury w Mławie [online] [dostęp 2018-03-31] (pol.).
- ↑ Tadeusz Swat, „...Przed Bogiem i historią”. Księga ofiar komunistycznego reżimu w Polsce lat 1944–1956. Mazowsze. Warszawa 2003, s. 242.
- ↑ Pogrom Cyganów w Mławie „Gazeta Wyborcza” z dnia 28 czerwca 1991 s. 1.
- ↑ a b Net P.C., Papież Jan Paweł II [online], www.mlawa.pl [dostęp 2018-03-31] (pol.).
- ↑ VI Rekonstrukcja Bitwy pod Mławą 2013 | HISTORIA.org.pl – historia, kultura, muzea, matura, rekonstrukcje i recenzje historyczne [online], historia.org.pl [dostęp 2018-03-31] (pol.).
- ↑ a b MKM.
- ↑ Potwierdzane w latach 1543, 1565, 1576, 1602, 1667, 1724, 1745, 1779.
- ↑ W latach 1521, 1659, 1692, 1776.
- ↑ W latach 1572–1573, 1661–1662 i 1708–1712.
- ↑ Spalenie na stosie dwóch czarownic? [online], Codziennik mławski – Mława, 2019 [dostęp 2019-01-01] (pol.).
- ↑ Monitor Polski, t. 12, 16 stycznia 1928, s. 1.
- ↑ Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska, Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2007 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2008, ISSN 1734-6118 (pol.).
- ↑ Urząd Statystyczny w Warszawie, Statystyczne Vademecum Samorządowca [online], 2015.
- ↑ Mława w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Włoskie gminy Castellalto, Cellino Attanasio, Cermignano, Canzano podpisały umowę wspólnie jako Związek Gmin 4C.
- ↑ Poznajcie Franconville, nowe miasto partnerskie Mławy | Mława [online], www.mlawa.pl [dostęp 2023-05-07].
- ↑ Mobilis Group. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-14)].
- ↑ Karta Mławiaka.
- ↑ Robert M. Kunkel „Architektura Gotycka na Mazowszu”, wyd. DiG, Warszawa 2006, s. 273.
- ↑ Robert M. Kunkel „Architektura Gotycka na Mazowszu”, wyd. DiG, Warszawa 2006, s. 274.
- ↑ Net P.C., Hejnał Miasta Mława [online], www.mlawa.pl [dostęp 2018-03-31] (pol.).
- ↑ Tomasz Szypulski, Symbole – Punkt Informacji Turystycznej w Mławie – Miejski Dom Kultury w Mławie [online] [dostęp 2018-03-31] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-01] (pol.).
- ↑ Ziemia Zawkrzeńska, tom III, praca zbiorowa pod redakcją prof. dr hab. Ryszarda Juszkiewicza, rozdz. Ryszard Małowiecki Rozwój przestrzenny Mławy, [w:] Stacja Naukowa w Mławie im. Stanisława Herbsta, str 121.
- ↑ Mława, Parafia pw. Świętej Rodziny [online], diecezjaplocka.p [dostęp 2024-02-20].
- ↑ Mława, Parafia pw. Matki Bożej Królowej Polski [online], diecezjaplocka.pl [dostęp 2024-02-20].
- ↑ Mława, Parafia pw. św. Jana Kantego [online], diecezjaplocka.pl [dostęp 2024-02-20].
- ↑ Mława, Parafia pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika [online], diecezjaplocka.pl [dostęp 2024-02-20].
- ↑ Kontakt [online], kosciolwmlawie.pl [dostęp 2024-02-20].
- ↑ Kontakt [online], filadelfia.pl [dostęp 2024-02-20].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2019-11-23].
- ↑ Net P.C., Cecylia Dudzińska [online], www.mlawa.pl [dostęp 2018-03-31] (pol.).
- ↑ Net P.C., Zbigniew Niemczycki [online], www.mlawa.pl [dostęp 2018-03-31] (pol.).
- ↑ Net P.C., Lech Wałęsa [online], www.mlawa.pl [dostęp 2018-03-31] (pol.).
- ↑ Net P.C., Ignacy Mościcki – Prezydent Rzeczypospolitej [online], www.mlawa.pl [dostęp 2018-03-31] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-09] (pol.).
- ↑ Net P.C., Kombatancji, weterani Bitwy pod Mławą [online], www.mlawa.pl [dostęp 2018-03-31] (pol.).
- ↑ Nie żyje profesor Ryszard Juszkiewicz – honorowy obywatel Mławy | Mława [online], www.mlawa.pl [dostęp 2019-02-24].
- ↑ Wykaz miejscowości wyróżnionych odznaczeniami państwowymi, [w:] Urszula Lewandowska, Krystyna Malik, Przewodnik po Polsce, Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1991, s. 21, ISBN 83-217-2519-8 (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ziemia Zawkrzeńska (praca zbiorowa), Mława 1996, wyd. Stacja Naukowa w Mławie im. Stanisława Herbsta, ISBN (brak)
- Wojciech Górczyk. Ciechanów – Lokacja i geneza herbu. „In Tempore”, s. 11, 2010. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. ISSN 1898-9020. [dostęp 2011-07-20]. (pol.).
- Leszek Zygner, Historia parafii mławskiej, Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, 1995, OCLC 805358166.
- Leszek Zygner, Mława – miasto pogranicza, Ciechanów 2002, wyd. Drukarz S.C. i Stowarzyszenie Rozwoju Wiedzy i Umiejętności w Mławie, ISBN 83-905127-7-7.
- Katalog Zabytków Sztuki w Polsce pod redakcją Izabeli Galiciej i Hanny Sygietyńskiej, tom X – Dawne województwo warszawskie zeszyt 9 – Mława i okolice, Warszawa 1985, wyd. Polska Akademia Nauk Instytut Sztuki, ISBN 83-221-0300-X.
- Dominik Staszewski, Mława – opis historyczny, Warszawa 1907, druk Fr. Karpińskiego, Elektoralna 14, ISBN (brak)
- Józef Ostaszewski, Osobliwości historyczne Mławy, Mława 1937, druk B. Kowalskiego, ISBN (brak)
- Hufiec ZHP Mława
- Mława w dokumencie archiwalnym. mlawa.polska.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-05)].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Codziennik Mławski
- Nasza Mława
- Mława, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 527.
| Części miasta wg TERYT |
|---|
