Krompachy
48°54′50″N 20°52′26″E/48,913889 20,873889
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj | |||||
| Powiat | |||||
| Region | |||||
| Burmistrz |
Iveta Rušinová[1] | ||||
| Powierzchnia |
22,89[2] km² | ||||
| Wysokość |
379 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|||||
| Nr kierunkowy |
053 | ||||
| Kod pocztowy |
05342 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
SN | ||||
Położenie na mapie kraju koszyckiego  | |||||
Położenie na mapie Słowacji  | |||||
| 48°54′50″N 20°52′26″E/48,913889 20,873889
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Krompachy (niem. Krompach, Krombach, węg. Korompa) – miasto położone w środkowej Słowacji, w dolinie rzeki Hornad. 8758 mieszkańców (2011), mniejszości narodowe Romów i Czechów. Samochodem 386 kilometrów od Bratysławy (stolicy kraju), 48 kilometrów od Koszyc (miasta okręgowego).
Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z dokumentu króla Władysława IV z 1282 r. W tym czasie należała ona do Zamku Spiskiego. Od początku XIV w. w kolejnych zapiskach pojawiają się informacje o górnictwie i handlu miedzią.
Początek przemysłowego rozwoju miasta nastąpił w 1841 r., kiedy Ľudovít Trangus wraz z innymi przedsiębiorcami zaczęli budować miejscową hutę żelaza wraz z walcownią. Rozwój przyspieszył po 1848 r., kiedy to miasto uwolniło się od feudalnych zależności na rzecz dotychczasowego pana, A. V. Csáky'ego. W rozwoju huty zasłużył się m.in. Czech Viktor Lorenc, który w latach 1870-1889 był w niej głównym inżynierem. Największy rozmach huta osiągnęła na przełomie XIX i XX w., kiedy była w niej zatrudniona ponad połowa mieszkańców miasta (3,5 z 6,5 tys.). Jej produkcja osiągała wówczas rocznie 85 tys. ton surowego żelaza i ok. 100 tys. ton wyrobów stalowych, co czyniło ją największą hutą na Węgrzech. Upadek hutnictwa nastąpił w wyniku kryzysu ekonomiczno-socjalnego w latach międzywojennych.
W 1889 r. w Krompachach powstała pierwsza na terenie dzisiejszej Słowacji elektrownia wodna o mocy 22 kW. Od 1951 r. ponownie pracuje tu huta miedzi. Ostatnio miasto znane również z rozwijanego tu od 1948 r. przemysłu elektrotechnicznego. Największym atutem miasta jest turystyka, nieopodal położone są góry (Góry Wołowskie, Góry Lewockie, Branisko). Kilka kilometrów od miejscowości, w Plejsach, działa ośrodek narciarski, znajduje się tam kolej krzesełkowa.
W Krompachach urodził się Ludwig von Tetmajer (1850-1905), syn dyrektora huty Władysława Tetmajera, późniejszy profesor zuryskiego Polytechnikum i założyciel słynnego dziś szwajcarskiego Federalnego Instytutu Badań Materiałowych "Empa".
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-09-24]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 22,89S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strona Ośrodka Plejsy (wersja archiwalna) (słow. • ang. • węg. • ros.)
- Krompach, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 694.
