Kopalnia Węgla Kamiennego „Wujek”

KWK Wujek
	; Zabudowania kopalni Wujek, wieże szybów Krakus i Lechia (2021)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Adres	ul. Wincentego Pola 65, 40-596 Katowice
Data założenia	1899
Data likwidacji	od 2021
Dyrektor	mgr inż. Michał Paprotny
	Położenie na mapie Katowic KWK Wujek
	Położenie na mapie Polski KWK Wujek
	Położenie na mapie województwa śląskiego KWK Wujek
	50°14′39,38″N 18°59′20,23″E/50,244272 18,988953
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kopalnia Węgla Kamiennego Wujek (niem. Oheim^[1]) − kopalnia węgla kamiennego w Katowicach, leżąca na terenie dawnej osady Katowicka Hałda, która prowadziła wydobycie w latach 1900–2021.

Historia

W lipcu 1804 powstał pierwszy plan sytuacyjny kopalni „Beata” w Brynowie, której w 20 lat później prawo do eksploatacji wystawił Królewski Urząd Górniczy w Brzegu. Akt nadania obszaru górniczego Oheim o powierzchni 1 km² został zatwierdzony w Berlinie w 1842. W 1899 r. do kopalni Oheim włączono pole nieczynnego już zakładu Beata^[2]. Jednak dopiero w lutym 1904 zarząd kopalni zarejestrował kopalnię w Sądzie Powiatowym w Katowicach^[3].

Drążenie pierwszego szybu rozpoczęło się w 1899, a pierwsze tony węgla wydobyto z głębokości 63 metrów 7 listopada 1900. W 1911 w kopalni pracowało 2103 robotników. W okresie I wojny światowej w kopalni pracowało wielu jeńców wojennych. Jeńców umieszczono w domach noclegowych u „Wulca”, przy stacji kolejowej Brynów.

II Rzeczpospolita

W 1922 dokonano nadania polskiej nazwy Wujek. W tym samym roku uruchomiono kopalnianą stację ratowniczą. W 1936 roku ciężkie warunki materialne górników, doprowadziły do wybuchu dzikiego strajku na kopalni. Okupacja kopalni rozpoczęła się 28 listopada. Pierwsza i druga zmiana nie wyjechała na powierzchnię a trzecia (której nie pozwolono zjechać pod ziemię) rozpoczęła okupację kopalni na powierzchni. Na czele komitetu strajkowego stanęli socjaliści, członkowie Związków Zawodowych, komuniści i bezpartyjni. Ponieważ dyrekcja kopalni nie spełniała postulatów górniczych rozpoczęto strajk głodowy. Nad szybem wywieszono czarną flagę z trupią czaszką i piszczelami. Żony górników protestujące przed kopalnią i przed urzędem wojewódzkim zostały rozpędzone przez funkcjonariuszy Policji Państwowej. Jednak 4 grudnia pomimo interwencji Policji brama została wyważona i tłum kobiet wtargnął na teren kopalni. To przesadziło o tym, że górnikom zmniejszono normy i przyznano podwyżki^[4].

Po stagnacji wywołanej kryzysem lat 30. ożywienie nastąpiło w latach 1937-38 i wydobycie wyniosło 4800-4900 ton na dobę.

PRL

W 1970 wydobycie węgla wynosiło 2 mln 89 tys. 40 ton, a w 1979 – 3 mln 882 tys. 850 ton rocznie. KWK „Wujek” jako pierwszy zakład wykonał w czerwcu założenia planu pięcioletniego. Strajk na Wujku rozpoczął się 1 września 1980 i trwał do podpisania porozumień jastrzębskich 3 września 1980. Od pierwszych dni września w kopalni zaczęła działać Solidarność, której przewodniczącym po wyborach w grudniu 1980 został Jan Ludwiczak. 16 grudnia 1981 doszło do masakry górników strajkujących (strajk okupacyjny) przeciw ogłoszeniu stanu wojennego. Podczas pacyfikacji siłami milicji oraz wojska i w wyniku strzałów oddziału ZOMO zginęło 9 górników, a 23^[5] zostało rannych^[6].

Osobny artykuł: Pacyfikacja strajku w kopalni „Wujek”.

III Rzeczpospolita

1 stycznia 2005 doszło do połączenia dwóch samodzielnych dotąd kopalń KWK Śląsk z Rudy Śląskiej-Kochłowic, z KWK Wujek z Katowic-Brynowa. Decyzja Zarządu Katowickiego Holdingu Węglowego SA połączyła obie KWK w jeden zakład górniczy - Kopalnię Węgla Kamiennego „Wujek” jako kopalnię dwu ruchową składającą się z Ruchu „Wujek” i Ruchu „Śląsk”. 18 września 2009 roku w kopalni „Wujek” „Ruch Śląsk” doszło do wybuchu metanu, w wyniku czego dwudziestu górników poniosło śmierć, a trzydziestu pięciu zostało rannych. 18 kwietnia 2015 roku w kopalni ''Wujek'' ''Ruch Śląsk'' doszło do wstrząsu 4 stopni skali Richtera w wyniku czego zginęło dwóch górników. Akcja ratunkowa trwała blisko 2 miesiące. 1 kwietnia 2017 roku kopalnia została przejęta przez Polską Grupę Górniczą^[7]. 1 stycznia 2021 roku połączono w jedno przedsiębiorstwo kopalnię Wujek z kopalnią Murcki-Staszic^[8], kopalnie uzyskały połączenie podziemne w 2021 roku^[9]. Kopalnia Wujek zakończyła wydobycie pod koniec listopada 2021 roku^[10].

W grudniu 2017 kopalnia uhonorowana została medalem „Za Zasługi Dla Obronności Kraju”^[11].

Galeria

Wieża wyciągowa szybu Lechia (2018)
Wieża wyciągowa szybu Krakus (2018)
Wieża wyciągowa szybu Wentylacyjnego I (2018)
Wieża wyciągowa szybu Wentylacyjnego II (2018)
Kopalniana kotłownia (2018)
Budynek „nowej” łaźni łańcuszkowej (2021)
Pomnik poległych górników (2018)

Zobacz też

Przypisy

↑ Andrzej Złoty: Ligota, Murcki... i inne szkice historyczne. Katowice: Bractwo Gospodarcze Związku Górnośląskiego, 2008, s. 31. ISBN 978-83-7593-014-6.
↑ Marta Chmielewska: Kopalnie węgla kamiennego w Katowicach, w: „Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury”, 3, red. P. P. Zagożdżon i M. Madziarz, Wrocław 2010, s. 50-59)
↑ KWK „Wujek” – zarys historii kopalni. wujek.pl. [dostęp 2013-05-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-22)].
↑ Zalega 2021 ↓, s. 302-303.
↑ Instytut PamięciI.P. Narodowej Instytut PamięciI.P., Pacyfikacja kopalni „Wujek” – największa zbrodnia stanu wojennego, „Instytut Pamięci Narodowej” [dostęp 2018-04-18] (pol.).
↑ 33. rocznica pacyfikacji kopalni „Wujek”. „Pamięć ludzka jest darem”. polskieradio.pl, 2014-12-16. [dostęp 2016-12-16]. (pol.).
↑ KWK Murcki-Staszic. Katowicki Holding Węglowy, 2017. [dostęp 2017-11-01].
↑ PGG: Od 01 stycznia kopalnie Wujek i Murcki-Staszic działają jako jedno przedsiębiorstwo. [w:] forsal.pl [on-line]. 2021-01-01. [dostęp 2022-01-14].
↑ Katowice: Kopalnie Wujek i Staszic zyskały podziemne połączenie technologiczne. [w:] cire.pl [on-line]. 2021-09-28. [dostęp 2022-01-14].
↑ Pożegnanie z węglem. [w:] rp.pl [on-line]. Rzeczpospolita, 2021-11-29. [dostęp 2022-01-14].
↑ Komunikat : Szef MON przyznał odznaczenie kopalni Wujek. www.mon.gov.pl, pl. [dostęp 2017-12-17].

Bibliografia

Dariusz Zalega: Bez pana i plebana. 111 gawęd z ludowej historii Śląska. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2021. ISBN 978-83-8151-479-8.

Linki zewnętrzne

[1] Andrzej Złoty: Ligota, Murcki... i inne szkice historyczne. Katowice: Bractwo Gospodarcze Związku Górnośląskiego, 2008, s. 31. ISBN 978-83-7593-014-6.

[2] Marta Chmielewska: Kopalnie węgla kamiennego w Katowicach, w: „Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury”, 3, red. P. P. Zagożdżon i M. Madziarz, Wrocław 2010, s. 50-59)

[3] KWK „Wujek” – zarys historii kopalni. wujek.pl. [dostęp 2013-05-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-22)].

[CITEREFZalega2021302-303-4] Zalega 2021 ↓, s. 302-303.

[5] Instytut PamięciI.P. Narodowej Instytut PamięciI.P., Pacyfikacja kopalni „Wujek” – największa zbrodnia stanu wojennego, „Instytut Pamięci Narodowej” [dostęp 2018-04-18] (pol.).

[6] 33. rocznica pacyfikacji kopalni „Wujek”. „Pamięć ludzka jest darem”. polskieradio.pl, 2014-12-16. [dostęp 2016-12-16]. (pol.).

[7] KWK Murcki-Staszic. Katowicki Holding Węglowy, 2017. [dostęp 2017-11-01].

[8] PGG: Od 01 stycznia kopalnie Wujek i Murcki-Staszic działają jako jedno przedsiębiorstwo. [w:] forsal.pl [on-line]. 2021-01-01. [dostęp 2022-01-14].

[9] Katowice: Kopalnie Wujek i Staszic zyskały podziemne połączenie technologiczne. [w:] cire.pl [on-line]. 2021-09-28. [dostęp 2022-01-14].

[10] Pożegnanie z węglem. [w:] rp.pl [on-line]. Rzeczpospolita, 2021-11-29. [dostęp 2022-01-14].

[11] Komunikat : Szef MON przyznał odznaczenie kopalni Wujek. www.mon.gov.pl, pl. [dostęp 2017-12-17].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]