Konklawe 1572

Konklawe 1572
	Daty i miejsce
	12 – 13 maja 1572
	Pałac Apostolski, Rzym
	Główne postacie
Dziekan	Giovanni Girolamo Morone
Kamerling	Luigi Cornaro OSIoHieros
Protoprezbiter	Georges d’Armagnac (nieobecny)
Protoprezbiter elektorów	Fulvio della Corgna
Protodiakon	Innocenzo Ciocchi del Monte (nieobecny)
Protodiakon elektorów	Girolamo Simoncelli
	Wybory
Liczba głosowań	1
Liczba elektorów; • uczestnicy; • nieobecni	; 53; 13
	Wybrany papież
	Ugo Boncompagni; Przybrane imię: Grzegorz XIII

Konklawe 12-13 maja 1572 – konklawe, jakie odbyło się po śmierci Piusa V i wybrało na jego następcę Grzegorza XIII. Był to pierwsze konklawe, w którym wziął udział kardynał z Polski. Był nim biskup warmiński Stanisław Hozjusz.

Śmierć Piusa V

Pius V zmarł 1 maja 1572 roku w wieku 68 lat. Jak dotychczas jest on jedynym kanonizowanym papieżem pomiędzy Celestynem V (pontyfikat 1294, zm. 1296) a Piusem X (pontyfikat 1903-14).

Lista uczestników

W konklawe wzięło udział 53 z 66 żyjących kardynałów^[1]:

Giovanni Girolamo Morone (nominacja 2 czerwca 1542) – kardynał biskup Ostia e Velletri; dziekan Świętego Kolegium Kardynałów; prefekt Świętej Kongregacji Soborowej; protektor Austrii
Cristoforo Madruzzo; Kardynał z Trydentu^[2] (2 czerwca 1542) – kardynał biskup Porto e Santa Rufina; subdziekan Świętego Kolegium Kardynałów; biskup Brixen; legat apostolski w Gualdo Tadino
Otto Truchsess von Waldburg; Kardynał z Augsburga^[2] (19 grudnia 1544) – kardynał biskup Palestriny; biskup Augsburga; protektor Rzeszy Niemieckiej
Alessandro Farnese (18 grudnia 1534) – kardynał biskup Frascati; komendatariusz kościoła prezbiterialnego S. Lorenzo in Damaso; archiprezbiter bazyliki watykańskiej; wicekanclerz Świętego Kościoła Rzymskiego; arcybiskup Monreale; komendatariusz opactw terytorialnych Farfa, S. Paolo fuori le mura i Tre Fontane; protektor Polski; legat apostolski w Viterbo; wielki przeor zakonu joannitów w Wenecji
Giulio Feltre della Rovere; Kardynał z Urbino^[2] (27 lipca 1547) – kardynał biskup Sabiny; arcybiskup Rawenny; komendatariusz opactwa terytorialnego S. Cristoforo w Casteldurante
Giovanni Ricci; Kardynał z Montepulciano^[2] (20 listopada 1551) – kardynał biskup Albano; arcybiskup Pizy
Fulvio della Corgna OSIoHieros; Kardynał z Perugii^[2] (20 listopada 1551) – kardynał prezbiter S. Adriano; biskup Perugii
Scipione Rebiba; Kardynał z Pizy^[2] (20 grudnia 1555) – kardynał prezbiter S. Maria in Trastevere; tytularny patriarcha Konstantynopola
Giacomo Savelli (19 grudnia 1539) – kardynał prezbiter S. Maria in Cosmedin; wikariusz generalny diecezji rzymskiej; administrator archidiecezji Benewentu
Giovanni Antonio Serbelloni (31 stycznia 1560) – kardynał prezbiter S. Angelo in Pescheria; biskup Novary
Luigi Cornaro OSIoHieros (20 listopada 1551) – kardynał prezbiter S. Marco; kamerling Świętego Kościoła Rzymskiego
Alfonso Gesualdo (26 lutego 1561) – kardynał prezbiter S. Cecilia; arcybiskup Conzy
Stanisław Hozjusz; Kardynał z Warmii^[2] (26 lutego 1561) – kardynał prezbiter S. Clemente; ambasador Polski wobec Stolicy Apostolskiej; biskup Warmii
Antoine Perrenot de Granvelle; Kardynał de Granvelle^[2] (26 lutego 1561) – kardynał prezbiter S. Pietro in Vincoli; wicekról Neapolu; arcybiskup Mechelen
Girolamo di Corregio (26 lutego 1561) – kardynał prezbiter S. Anastasia; arcybiskup Tarentu
Gianfrancesco Gambara (26 lutego 1561) – kardynał prezbiter S. Prisca; biskup Viterbo
Karol Boromeusz (31 stycznia 1560) – kardynał prezbiter S. Prassede; arcybiskup Mediolanu; penitencjariusz większy; archiprezbiter bazyliki liberiańskiej; protektor Portugalii i zakonu joannitów
Markus Sitticus von Hohenems; Kardynał z Konstancji^[2] (26 lutego 1561) – kardynał prezbiter S. Giorgio in Velabro; biskup Konstancji; archiprezbiter bazyliki laterańskiej; gubernator Capranici
Niccolò Caetani; Kardynał Sermoneta^[2] (22 grudnia 1536) – kardynał prezbiter S. Eustachio; arcybiskup Kapui
Ippolito d’Este; Kardynał z Ferrary^[2] (20 grudnia 1538) – kardynał prezbiter S. Maria Nuova; protektor Francji; gubernator Tivoli
Innico d’Avalos d’Aragona OSIacobis; Kardynał d’Aragona^[2] (26 lutego 1561) – kardynał prezbiter S. Lorenzo in Lucina; biskup Mileto
Francisco Pacheco de Toledo; Kardynał z Burgos^[2] (26 lutego 1561) – kardynał prezbiter S. Croce in Gerusalemme; biskup Burgos; protektor Hiszpanii; kamerling Świętego Kolegium Kardynałów
Marco Antonio Colonna (12 marca 1565) – kardynał prezbiter Ss. XII Apostoli; arcybiskup Salerno; komendatariusz opactwa terytorialnego Subiaco
Tolomeo Gallio; Kardynał z Como^[2] (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Agata in Suburra; arcybiskup Manfredonii
Prospero Santacroce (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Maria degli Angeli; biskup Kisamos; administrator archidiecezji Arles
Marcantonio Bobba (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Silvestro in Capite; biskup Aosty; komendatariusz opactw terytorialnych Caramagna Piemonte, S. Giusto di Susa i S. Maria di Pinerolo
Ugo Buoncompagni (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Sisto; prefekt Sygnatury Brewe Apostolskich
Alessandro Sforza; Kardynał S. Fiora (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Maria in Via; biskup Parmy; legat apostolski w Bolonii i Romanii
Flavio Orsini (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Marcellino e Pietro; biskup Spoleto; administrator archidiecezji Cosenzy
Alessandro Crivelli (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Maria in Aracoeli
Guido Luca Ferrero; Kardynał z Vercelli^[2] (12 marca 1565) – kardynał prezbiter Ss. Vito e Modesto; biskup Vercelli; komendatariusz opactwa terytorialnego Chiusa di S. Michele
Benedetto Lomellini (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Sabina; biskup Anagni; legat apostolski w Kampanii
Guglielmo Sirleto (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Lorenzo in Panisperna; biskup Squillace; bibliotekarz Świętego Kościoła Rzymskiego
Gabriele Paleotti (12 marca 1565) – kardynał prezbiter Ss. Giovanni e Paolo; biskup Bolonii
Michele Bonelli OP; Kardynał z Alessandrii^[2] (6 marca 1566) – kardynał prezbiter S. Maria sopra Minerva; superintendent generalny Państwa Kościelnego; wielki przeor zakonu joannitów w Rzymie
Ludovico Madruzzo; Kardynał Madruzzo^[2] (26 lutego 1561) – kardynał prezbiter S. Onofrio; biskup Trydentu
Francesco Alciati; Kardynał z Città^[2] (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Maria in Portico; biskup Città
Gianpaolo Della Chiesa (24 marca 1568) – kardynał prezbiter S. Pancrazio; prefekt Trybunału Sygnatury Sprawiedliwości
Marco Antonio Maffei; Kardynał z Chieti^[2] (17 maja 1570) – kardynał prezbiter S. Callisto
Pier Donato Cesi; Kardynał z Narni^[2] (17 maja 1570) – kardynał prezbiter S. Vitale
Charles d’Angennes de Rambouillet (17 maja 1570) – kardynał prezbiter S. Eufemia; ambasador Francji wobec Stolicy Apostolskiej; biskup Le Mans
Felice Peretti de Montalto OFMConv; Kardynał Montalto^[2] (17 maja 1570) – kardynał prezbiter S. Girolamo degli Schiavoni; biskup Fermo
Giovanni Aldobrandini (17 maja 1570) – kardynał prezbiter S. Simeone; biskup Imoli
Girolamo Rusticucci (17 maja 1570) – kardynał prezbiter S. Susanna; główny sekretarz papieski; biskup Senigalli
Archangelo de’ Bianchi OP; Kardynał z Teano^[2] (17 maja 1570) – kardynał prezbiter S. Cesareo in Palatio; biskup Teano
Paolo Burali d’Arezzo CRT; Kardynał z Arezzo^[2] (17 maja 1570) – kardynał prezbiter S. Pudenziana; biskup Piacenzy
Vincenzo Giustiniani OP (17 maja 1570) – kardynał prezbiter S. Nicolo fra le Immagini
Gian Girolamo Albani (17 maja 1570) – kardynał prezbiter Ss. Giovanni a Porta Latina
Girolamo Simoncelli (22 grudnia 1553) – kardynał diakon Ss. Cosma e Damiano; administrator diecezji Orvieto
Ludovico d’Este; Kardynał d’Este^[2] (26 lutego 1561) – kardynał diakon S. Lucia in Silice; administrator archidiecezji Auch i diecezji Ferrary
Ferdinando de’ Medici (6 stycznia 1563) – kardynał diakon S. Maria in Domnica
Antonio Carafa (24 marca 1568) – kardynał diakon S. Eusebio; prefekt Trybunału Sygnatury Łaski
Giulio Acquaviva d’Aragona (17 maja 1570) – kardynał diakon S. Teodoro

Czternastu elektorów mianował Pius V, dwudziestu sześciu Pius IV, jednego papież Paweł IV, czterech Juliusz III, a ośmiu papież Paweł III.

Nieobecni

Trzynastu kardynałów nie brało udziału w elekcji:

Georges d’Armagnac (19 grudnia 1544) – kardynał prezbiter S. Nicola in Carcere Tulliano; protoprezbiter Świętego Kolegium Kardynałów; administrator archidiecezji Tuluzy; kolegat apostolski w Awinionie; królewski gubernator Langwedocji
Henryk z Portugalii; Kardynał z Lizbony^[2] (16 grudnia 1545) – kardynał prezbiter Ss. IV Coronati; generalny inkwizytor Portugalii; legat papieski w Portugalii; regent Królestwa Portugalii
Charles de Lorraine-Guise (27 lipca 1547) – kardynał prezbiter S. Apollinare; arcybiskup Reims; komendatariusz opactwa terytorialnego Cluny
Charles de Bourbon-Vendôme (9 stycznia 1548) – kardynał prezbiter S. Crisogono; arcybiskup Rouen; administrator diecezji Beauvais; legat apostolski w Awinionie; komendatariusz opactwa terytorialnego Saint-Pierre-de-Corbie
Zaccaria Delfino (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Maria in Aquiro; biskup Hvar
Giovanni Francesco Commendone (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Ciriaco e Ss. Quirico e Giulitta
Antoine de Créqui Canaples (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Trifonio; biskup Amiens
Louis de Guise (22 grudnia 1553) – kardynał prezbiter S. Tommaso in Parione; biskup Metz
Diego Espinosa Arévalo; Kardynał z Sigüenzy^[2] (24 marca 1568) – kardynał prezbiter S. Stefano al Monte Celio; biskup Sigüenzy; wielki inkwizytor Hiszpanii
Gaspar Cervantes de Gaete; Kardynał z Tarragony^[2] (17 maja 1570) – kardynał prezbiter S. Balbina; arcybiskup Tarragony
Giulio Antonio Santori; Kardynał z S. Severina^[2] (17 maja 1570) – kardynał prezbiter S. Bartolomeo all’Isola; arcybiskup Santa Severina
Nicolas de Pellevé; Kardynał z Sens^[2] (17 maja 1570) – kardynał prezbiter bez tytułu; arcybiskup Sens
Innocenzo Ciocchi del Monte; Kardynał del Monte^[2] (30 maja 1550) – kardynał diakon S. Maria in Via Lata; protodiakon Świętego Kolegium Kardynałów

Czterech mianował Paweł III, dwóch Juliusz III, trzech Pius IV i czterech Pius V.

Frakcje i kandydaci

Święte Kolegium było podzielone na kilka frakcji^[3]:

Farnesianie – czyli nominaci Pawła III, kierowani przez wnuka tego papieża Alessandro Farnese: Savelli, Paleotti, Orsini, Corregio, Gambara, Caetani i della Rovere
Julianie – czyli nominaci Juliusza III: della Corgna, Ricci, Cornaro, Simoncelli
Partia siostrzeńców Piusa IV, Borromeo i Hohenemsa, grupująca nominatów tego papieża: Serbelloni, Gallio, Alciati, Sirleto, Gesualdo, Lomellini, Ferrero, Bobba, Boncompagni, Crivelli, Santacroce, Hozjusz i Morone
Partia kardynała Bonelli, prasiostrzeńca Piusa V, grupująca jego nominatów: della Chiesa, Maffei, Cesi, Montalto, Aldobrandini, Rusticucci, Giustiniani, Burali, Bianchi, Albani, Carafa i Rebiba
Stronnictwo hiszpańskie – Granvelle, Pacheco, Truchsess, Cristoforo i Ludovico Madruzzo, Medici, Sforza, Colonna, Avalos, Acquaviva
Stronnictwo francuskie – Ippolito i Luigi d’Este, Rambouillet

Za głównego faworyta uważano początkowo Alessandro Farnese, któremu jednak sprzeciwiały się Hiszpania i Toskania. Wśród potencjalnych następców Piusa V wymieniano także m.in. kardynałów Ricci, Savelli, Correggio, Boncompagni, Rebiba, Sirleto, Albani i Burali^[4].

Przebieg konklawe

Konklawe rozpoczęło się 12 maja mszą do Ducha Świętego z udziałem 51 kardynałów. Jeszcze tego samego dotarł kardynał Granvelle^[5]. Pomimo podziałów istniejących w Kolegium Kardynalskim było jednym z najkrótszych w historii. Ponieważ kardynał Granvelle niemal od razu po wejściu na konklawe poinformował Alessandro Farnese, że król Hiszpanii nie akceptuje jego kandydatury, ten zrezygnował z kandydowania. Następnie doszło do konsultacji liderów głównych frakcji tj. Farnese, Granvelle, Bonellego i Boromeusza, w wyniku których uzgodniono kandydaturę 70-letniego kardynała Ugo Boncompagni. W pierwszym głosowaniu 13 maja 1572 uzyskał on wszystkie głosy oprócz własnego, który oddał na kardynała Granvelle. Boncompagni zaakceptował wybór, przyjmując imię Grzegorza XIII^[6].

Przypisy

↑ The Cardinals of the Holy Roman Church – Conclaves by century
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad Od XIV do XVI wieku (a sporadycznie nawet i jeszcze później) rozpowszechniony był zwyczaj nazywania kardynałów (nawet w oficjalnych dokumentach) nie według ich imion i nazwisk, lecz według pseudonimów nawiązujących najczęściej do miejsca pochodzenia, diecezji lub kościoła tytularnego danego kardynała.
↑ por. [1]; [2]
↑ Pastor, s. 12-14.
↑ Pastor, s. 11-12.
↑ Pastor, s. 13-15.

Bibliografia

Ludwig von Pastor: History of the Popes. T. 19. Londyn: 1930. (ang.).

Uzupełniające źródła internetowe

The Cardinals of the Holy Roman Church
Sede Vacante 1572
Vatican History. vaticanhistory.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-05-17)].

[1] The Cardinals of the Holy Roman Church – Conclaves by century

[uwaga-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad Od XIV do XVI wieku (a sporadycznie nawet i jeszcze później) rozpowszechniony był zwyczaj nazywania kardynałów (nawet w oficjalnych dokumentach) nie według ich imion i nazwisk, lecz według pseudonimów nawiązujących najczęściej do miejsca pochodzenia, diecezji lub kościoła tytularnego danego kardynała.

[3] r. [1]; [2]

[4] Pastor, s. 12-14.

[5] Pastor, s. 11-12.

[6] Pastor, s. 13-15.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

XI wiek	1061 1073 1086 1088 1099
XII wiek	1118 1119 1124 1130 1138 (antypapież) 1143 1144 1145 1153 1154 1159 1164 (antypapież) 1168 (antypapież) 1181 1185 1187 (I) 1187 (II) 1191 1198
XIII wiek	1216 1227 1241 1243 1254 1261 1264–1265 1268–1271 1276 (I) 1276 (II) 1276 (III) 1277 1280–1281 1285 1287–1288 1292–1294 1294
XIV wiek	1303 1304–1305 1314–1316 1334 1342 1352 1362 1370 1378 (papież) 1378 (antypapież) 1389 1394 (antypapież)
XV wiek	1404 1406 1409 (antypapież) 1410 (antypapież) 1417 1423 (antypapież) 1431 1447 1455 1458 1464 1471 1484 1492
XVI wiek	1503 (I) 1503 (II) 1513 1521–1522 1523 1534 1549–1550 1555 (I) 1555 (II) 1559 1565–1566 1572 1585 1590 (I) 1590 (II) 1591 1592
XVII wiek	1605 (I) 1605 (II) 1621 1623 1644 1655 1667 1669–1670 1676 1689 1691 1700
XVIII wiek	1721 1724 1730 1740 1758 1769 1774–1775 1799–1800
XIX wiek	1823 1829 1830–1831 1846 1878
XX wiek	1903 1914 1922 1939 1958 1963 1978 (I) 1978 (II)
XXI wiek	2005 2013