Kamień Śląski
50°32′22″N 18°04′31″E/50,539444 18,075278| wieś | |
 Pałac w Kamieniu Śląskim | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
1171[2] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
47-325[3] |
| Tablice rejestracyjne |
OKR |
| SIMC |
0494947 |
Położenie na mapie gminy Gogolin  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego  | |
| 50°32′22″N 18°04′31″E/50,539444 18,075278[1]
| |
| Strona internetowa | |
Kamień Śląski (dodatkowa nazwa w j. niem. Groß Stein[4]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Gogolin.
Geologia
[edytuj | edytuj kod]
W bezpośrednim sąsiedztwie wsi znajdują się dwa wielkie czynne kamieniołomy wapieni triasowych oraz jeden nieczynny, w którym są dwa zabytkowe piece wapiennicze[5]. W centrum wsi ustawiono bardzo duży, jak na województwo opolskie, głaz narzutowy wymiarów 295 × 235 cm i minimum 180 cm wysokości[5].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Po raz pierwszy miejscowość zanotowana została w najstarszej Kronice polskiej spisanej po łacinie w latach 1112–1116 przez Galla Anonima. Wspomniana jest w kronice dwukrotnie w łacińskiej nazwie Lapis jako siedziba Bolesława Krzywoustego[6] oraz w zlatynizowanej polskiej nazwie castrum Kamencz (pol. gród Kamień)[7][8]. Wzmiankowana w XII w. jako gród warowny, siedziba rodu Odrowążów. Od XVIII do XX wieku osada należała do rodu Strachwitzów, którzy powoływali się na związki rodzinne z rodem Odrowążów. Wszyscy panowie na zamku w Kamieniu Śląskim nosili imię Hiacynt (Jacek).
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie pruskiej prowincji śląskiej wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod nazwami Gross Stein oraz Wielki Kamień[9][10]. Topograficzny podręcznik Górnego Śląska z 1865 roku notuje miejscowość we fragmencie „Gross Stein (polnisch Kamien)”[11].
W plebiscycie na Górnym Śląsku przeprowadzonym 20 marca 1921 roku w Kamieniu Śląskim (podobnie jak w wielu innych wsiach ówczesnego powiatu strzeleckiego) większość osób głosowała za przyłączeniem do Polski. Za Polską oddano 493 głosy (55,3%), za Niemcami zaś 398 głosów (44,7%). Ostatecznie jednak miejscowość pozostała w granicach Niemiec aż do roku 1945[12].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kamień Śląski.
Lokalni święci
[edytuj | edytuj kod]W 1183 r. urodził się tu święty Kościoła katolickiego – Jacek Odrowąż. Pochodzą stąd błogosławieni Czesław Odrowąż i Bronisława.
17 czerwca 2007 r., z okazji 750. rocznicy śmierci Jacka Odrowąża, przed miejscowym sanktuarium św. Jacka prymas Polski Józef Glemp odprawił uroczystą mszę. Homilię wygłosił Stanisław Dziwisz. We mszy uczestniczyli członkowie Konferencji Episkopatu Polski, kilkudziesięciu kardynałów, arcybiskupów i biskupów oraz kilka tysięcy wiernych[13].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[14]:
- zespół pałacowy i folwarczny, z XVII/XVIII w., XIX w.:
- Pałac w Kamieniu Śląskim, późnobarokowy z XVII/XVIII w. z sanktuarium św. Jacka
- park krajobrazowy wokół pałacu i sanatorium rehabilitacyjnego
- dom
- wozownia (nie istnieje)
- stajnia
- stodoła
- kościół par. pw. św. Jacka, z 1632 r. – XVII w., przebudowany w 1909 r. na neobarokowy, wypisany z księgi rejestru
- zbiorowa mogiła powstańców śląskich, na cmentarzu katolickim, przy ul. Klasztornej
inne zabytki i atrakcje turystyczno-pielgrzymkowe:
- klasztor zgromadzenia sióstr NP NMP z 1892 r.
- rezerwat przyrody o pow. ok. 14 ha
Transport
[edytuj | edytuj kod]W pobliżu wsi znajduje się zlikwidowane lotnisko Opole-Kamień Śląski, na którego terenie w 2013 powstało lądowisko Kamień Śląski.
2 km od wsi znajduje się stacja kolejowa na linii kolejowej nr 132 Bytom–Wrocław Główny. Do 2020 roku nosiła ona nazwę Kamień Śląski, obecnie Otmice.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 49499
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 425 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ a b Robert Niedźwiedzki, Joachim Szulc, Marek Zarankiewicz, 2012: Przewodnik geologiczny. Kamienne skarby Ziemi Annogórskiej. Wyd.: Stowarzyszenie Kraina św. Anny, strony 75-78. ISBN 978-83-63036-04-1.
- ↑ „Kronika polska, Gall Anonim”, seria „Kroniki polskie”, Zakł. Narod. im. Ossolińskich, Wrocław, ISBN 978-3-939991-64-9, s. 103.
- ↑ „Kronika polska, Gall Anonim”, seria „Kroniki polskie”, Zakł. Narod. im. Ossolińskich, Wrocław, ISBN 978-3-939991-64-9, s. 136.
- ↑ „Monumenta Germaniae Historica”, „Chronicae Polonorum”, tom IX, Hannoverae 1851 s. 471.
- ↑ Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, s. 746, OCLC 751379865 (niem.).
- ↑ Knie 1830 ↓, s. 746.
- ↑ Triest 1865 ↓, s. 293.
- ↑ Mapa obszaru plebiscytowego zawierająca wyniki głosowania w poszczególnych miejscowościach.
- ↑ Zakon dominikanów w Polsce.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 49.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865 (niem.).
- Felix Triest, Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117 (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Kamień, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 740.
- Historia zamku. kamien.biz. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-01-10)].
- Strona internetowa o Kamieniu Śląskim
- Kamień Śląski. Historia miejscowości. gwo24.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-13)].
