Jadwiga Barańska

Jadwiga Barańska
	; Jadwiga Barańska (2009)
Data i miejsce urodzenia	21 października 1935 ; Łódź
Data i miejsce śmierci	24 października 2024 ; Los Angeles
Zawód	aktorka
Współmałżonek	Jerzy Antczak; (1956–2024; jej śmierć)
Lata aktywności	1958–2013
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Jadwiga Barańska-Antczak (ur. 21 października 1935 w Łodzi, zm. 24 października 2024 w Los Angeles^[2]^[3]^[4]) – polska aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, scenarzystka.

Życiorys

W 1958 r. ukończyła studia w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Łodzi.

Karierę w teatrze rozpoczęła na deskach Teatru Klasycznego w latach 1959–1966. Następnie grała w Teatrze Polskim w Warszawie do 1972 r. Odniosła sukces jako aktorka filmowa, występując głównie w filmach męża, Jerzego Antczaka. Największą sławę przyniosła jej rola Barbary Niechcic w adaptacji powieści Noce i dnie Marii Dąbrowskiej, jak również w kreacji tytułowej w filmie Hrabina Cosel. Była również aktorką Teatru Telewizji. Grała w nim Siostrę Marię w Chłopcach Stanisława Grochowiaka (reż. Tadeusz Jaworski; 1966) oraz Mademoiselle w Asmodeuszu François Mauriaca (reż. Jan Bratkowski, 1968).

W 1978 r. wyemigrowała z mężem do Stanów Zjednoczonych, skąd powróciła do Polski na początku lat 90. Pobyt ten zaowocował filmem Antczaka Dama kameliowa (1994) według scenariusza Barańskiej oraz dwoma spektaklami Teatru Telewizji w reżyserii Antczaka: Cezar i Pompejusz oraz Ścieżki chwały. W 2000 r. przystąpiła – jako współautorka scenariusza i współreżyserka – do realizacji filmu Antczaka o związku Fryderyka Chopina i George Sand – Chopin. Pragnienie miłości (2002), w którym zagrała rolę Tekli Justyny Chopin, matki Fryderyka Chopina. W 2013 r. obchodziła w Warszawie jubileusz 55-lecia pracy artystycznej.

Z Jerzym Antczakiem miała syna Mikołaja (ur. 1964), fizyka i programistę komputerowego^[5].

Została pochowana 13 listopada 2024 w Los Angeles, zaś w 90. rocznicę urodzin jej prochy zostaną sprowadzone i pochowane w Polsce^[6]^[7].

Filmografia

Scenarzystka

Dama kameliowa (1995)
Chopin. Pragnienie miłości (2002)

Aktorka

Filmy fabularne
Rok	Tytuł	Rola	Reżyseria
1958	Żołnierz królowej Madagaskaru	jedząca ciastko w „Arkadii”	Jerzy Zarzycki
1968	Hrabina Cosel	Anna Konstancja Cosel	Jerzy Antczak
1970	Kłopotliwy gość	sekretarka	Jerzy Ziarnik
1970	Epilog norymberski	więźniarka w Oświęcimiu	Jerzy Antczak
1975	Noce i dnie	Barbara Niechcic	Jerzy Antczak
1976	Trędowata	hrabina Idalia Elzonowska	Jerzy Hoffman
1977	Nido de viudas^[8]	Carmen	Tony Navarro
2002	Chopin. Pragnienie miłości	Tekla Justyna Chopin	Jerzy Antczak
Seriale telewizyjne
1968	Hrabina Cosel	Anna Konstancja Cosel	Jerzy Antczak
1977	Noce i dnie	Barbara Niechcic	Jerzy Antczak

Ordery i odznaczenia

Złoty Krzyż Zasługi (1975)^[9]
Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (10 października 2008)^[10]^[11]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla kultury polskiej, za osiągnięcia w pracy artystycznej (4 stycznia 2024)^[12]

Nagrody i wyróżnienia

Złota Apsara – I nagroda za rolę tytułową w filmie Hrabina Cosel na II Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Phnom Penh w Kambodży (1969)
Złoty Gwóźdź – nagroda w VII Plebiscycie Popularności (1974)
Nagroda za rolę Barbary Niechcic w filmie Noce i dnie na II Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku (1975)
Nagroda państwowa I stopnia (zespołowa) za film Noce i dnie (1976)
Srebrny Niedźwiedź za najlepszą rolę kobiecą – Barbary Niechcic w filmie Noce i dnie na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie (1976)
Nagroda Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za kreację aktorską w serialu telewizyjnym Noce i dnie (1978)
„Złoty Ekran” za rolę Barbary Niechcic w serialu telewizyjnym Noce i dnie (1979)
Odcisk dłoni na Promenadzie Gwiazd w Międzyzdrojach (1999)
Złota Sowa Polonii za twórczość filmową (2015)
Diamentowe Lwy – nagrodę publiczności biorącej udział w plebiscycie na najlepszą polską aktorkę czterdziestolecia Festiwalu Filmów Polskich, m.in. za rolę Barbary Niechcic w filmie Noce i dnie (2015)^[13].
Modjeska Prize przyznawana przez Helena Modjeska Art and Culture Club w Los Angeles (2018)
Diamentowy Nenufar za Całokształt Dokonań Artystycznych na Festiwalu Twórczości Jadwigi Barańskiej i Jerzego Antczaka w Sokołowie Podlaskim (2018)

Przypisy

↑ Życie na gorąco nr 14, 2 kwietnia 2015, s. 56–57.
↑ Nie żyje Jadwiga Barańska, [w:] Rzeczpospolita [online], 25 października 2024 [dostęp 2024-10-25] .
↑ Jadwiga Barańska w bazie filmpolski.pl
↑ Nie żyje Jadwiga Barańska. Legendarna polska aktorka miała 89 lat. film.interia.pl. [dostęp 2024-10-25].
↑ ORY, Tak dziś żyje syn Jadwigi Barańskiej. Wiadomo, czym się zajmuje [online], WP Kobieta, 25 października 2024 [dostęp 2024-10-25] .
↑ Nie żyje Jadwiga Barańska. Podano szczegóły pogrzebu. Mowa o kilku uroczystościach. rmf.fm, 8 listopada 2024. [dostęp 2024-11-08].
↑ Nie żyje Jadwiga Barańska. Jerzy Antczak podał wieści w sprawie pogrzebu. Mowa o dwóch ceremoniach. rmf.fm. [dostęp 2024-10-30].
↑ Nido de viudas w bazie IMDb (ang.)
↑ Święto polskiej kinematografii [online], Filmopedia [dostęp 2023-05-08] (pol.).
↑ Lista laureatów Medalu Zasłużony Kulturze – Gloria Artis [online] [dostęp 2024-06-30] [zarchiwizowane z adresu 2024-06-30] (pol.).
↑ Filmowcy otrzymali medale Gloria Artis. wp.pl, 29 października 2008. [dostęp 2012-12-05].
↑ M.P. z 2024 r. poz. 144
↑ Diamentowe Lwy w Gdyni przyznane! Gajos, Barańska i „Noce i Dnie” triumfują [online], wpolityce.pl [dostęp 2023-05-20] .

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Jadwiga Barańska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09] .
Jadwiga Barańska na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
Jadwiga Barańska w bazie Akademii Polskiego Filmu

[1] Życie na gorąco nr 14, 2 kwietnia 2015, s. 56–57.

[RP-2] Nie żyje Jadwiga Barańska, [w:] Rzeczpospolita [online], 25 października 2024 [dostęp 2024-10-25] .

[fp-3] Jadwiga Barańska w bazie filmpolski.pl

[4] Nie żyje Jadwiga Barańska. Legendarna polska aktorka miała 89 lat. film.interia.pl. [dostęp 2024-10-25].

[5] ORY, Tak dziś żyje syn Jadwigi Barańskiej. Wiadomo, czym się zajmuje [online], WP Kobieta, 25 października 2024 [dostęp 2024-10-25] .

[6] Nie żyje Jadwiga Barańska. Podano szczegóły pogrzebu. Mowa o kilku uroczystościach. rmf.fm, 8 listopada 2024. [dostęp 2024-11-08].

[7] Nie żyje Jadwiga Barańska. Jerzy Antczak podał wieści w sprawie pogrzebu. Mowa o dwóch ceremoniach. rmf.fm. [dostęp 2024-10-30].

[8] Nido de viudas w bazie IMDb (ang.)

[9] Święto polskiej kinematografii [online], Filmopedia [dostęp 2023-05-08] (pol.).

[10] Lista laureatów Medalu Zasłużony Kulturze – Gloria Artis [online] [dostęp 2024-06-30] [zarchiwizowane z adresu 2024-06-30] (pol.).

[Filmowcy_otrzymali_medale-11] Filmowcy otrzymali medale Gloria Artis. wp.pl, 29 października 2008. [dostęp 2012-12-05].

[12] M.P. z 2024 r. poz. 144

[DL-13] Diamentowe Lwy w Gdyni przyznane! Gajos, Barańska i „Noce i Dnie” triumfują [online], wpolityce.pl [dostęp 2023-05-20] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

1950-1979	Elsa Martinelli (1956) Yvonne Mitchell (1957) Anna Magnani (1958) Shirley MacLaine (1959) Juliette Mayniel (1960) Anna Karina (1961) Rita Gam / Viveca Lindfors (1962) Bibi Andersson (1963) Sachiko Hidari (1964) Madhur Jaffrey (1965) Lola Albright (1966) Edith Evans (1967) Stéphane Audran (1968) Shirley MacLaine / Simone Signoret (1971) Elizabeth Taylor (1972) Kinuyo Tanaka (1975) Jadwiga Barańska (1976) Lily Tomlin (1977) Gena Rowlands (1978) Hanna Schygulla (1979)
1980-1999	Renate Krößner (1980) Barbara Grabowska (1981) Katrin Saß (1982) Jewgienija Głuszenko (1983) Inna Czurikowa (1984) Jo Kennedy (1985) Marcélia Cartaxo / Charlotte Valandrey (1986) Ana Beatriz Nogueira (1987) Holly Hunter (1988) Isabelle Adjani (1989) Victoria Abril (1991) Maggie Cheung (1992) Michelle Pfeiffer (1993) Crissy Rock (1994) Josephine Siao (1995) Anouk Grinberg (1996) Juliette Binoche (1997) Fernanda Montenegro (1998) Juliane Köhler / Maria Schrader (1999)
2000-2020	Bibiana Beglau / Nadja Uhl (2000) Kerry Fox (2001) Halle Berry (2002) Nicole Kidman / Julianne Moore / Meryl Streep (2003) Catalina Sandino Moreno / Charlize Theron (2004) Julia Jentsch (2005) Sandra Hüller (2006) Nina Hoss (2007) Sally Hawkins (2008) Birgit Minichmayr (2009) Shinobu Terajima (2010) Leila Hatami / Sareh Bayat / Sarina Farhadi / Kimia Hosseini / Shirin Yazdanbakhsh (2011) Rachel Mwanza (2012) Paulina García (2013) Haru Kuroki (2014) Charlotte Rampling (2015) Trine Dyrholm (2016) Kim Min-hee (2017) Ana Brun (2018) Yong Mei (2019) Paula Beer (2020)

1974–1980	Ludmiła Kasatkina i Małgorzata Pritulak (1974) Jadwiga Barańska, Zofia Jaroszewska i Maja Komorowska (1975) Jadwiga Jankowska-Cieślak (1977) Halina Łabonarska (1979) Dorota Stalińska (1980)
1981–1990	Mirosława Marcheluk (1981) Dorota Stalińska (1984) Ewa Błaszczyk (1985) Ewa Wiśniewska (1986) Magda Teresa Wójcik (1987) Maria Chwalibóg i Grażyna Szapołowska (1988) Krystyna Janda (1990)
1991–2000	Ryszarda Hanin (1991) Teresa Budzisz-Krzyżanowska (1992) Anna Dymna (1993) Grażyna Błęcka-Kolska i Stanisława Celińska (1994) Magdalena Cielecka (1995) Maja Komorowska (1996) Jadwiga Jankowska-Cieślak (1997) Maja Ostaszewska (1998) Katarzyna Figura (1999) Maja Ostaszewska (2000)
2001–2010	Ewa Kasprzyk i Kinga Preis (2001) Katarzyna Figura (2003) Krystyna Feldman (2004) Karolina Gruszka i Krystyna Janda (2005) Jowita Budnik (2006) Danuta Szaflarska (2007) Swietłana Chodczenkowa (2008) Agata Buzek (2009) Magdalena Boczarska (2010)
2011–2020	Roma Gąsiorowska (2011) Agnieszka Grochowska (2012) Agata Kulesza (2013) Zofia Wichłacz (2014) Agnieszka Grochowska (2015) Aleksandra Konieczna (2016) Jowita Budnik i Eliane Umuhire (2017) Grażyna Błęcka-Kolska (2018) Magdalena Boczarska (2019) Magdalena Koleśnik (2020)
2021–2030	Maria Dębska (2021) Dorota Pomykała (2022) Lena Góra (2023) Sandra Drzymalska (2024)