Islom Karimov

Islom Karimov
Ислом Каримов
	; Islom Karimov (2015)
Pełne imię i nazwisko	Islom Abdugʻaniyevich Karimov
Data i miejsce urodzenia	30 stycznia 1938 ; Samarkanda
Data i miejsce śmierci	2 września 2016 ; Taszkent
	1. Prezydent Uzbekistanu
Okres	od 1 września 1991; do 2 września 2016
Przynależność polityczna	Liberalno-Demokratyczna Partia Uzbekistanu
Poprzednik	urząd utworzony
Następca	Nigʻmatilla Yoʻldoshev (p.o.)
	1. Prezydent Uzbeckiej SRR
Okres	od 24 marca 1990; do 1 września 1991
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Uzbeckiej SRR
Poprzednik	urząd utworzony
Następca	urząd zniesiony
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Islom Abdugʻaniyevich Karimov (uzb. cyr. Ислом Абдуғаниевич Каримов; ros. Ислам Абдуганиевич Каримов, Isłam Abduganijewicz Karimow; ur. 30 stycznia 1938 w Samarkandzie, zm. 2 września 2016^[1]^[2] w Taszkencie) – uzbecki polityk, od 23 czerwca 1989 do 29 grudnia 1991 pierwszy sekretarz KC Komunistycznej Partii Uzbeckiej SRR, od 24 marca 1990 do 1 września 1991 prezydent Uzbeckiej SRR. Po ogłoszeniu przez Uzbekistan niepodległości, od 1 września 1991 do 2 września 2016 prezydent Uzbekistanu.

Życiorys

Młodość i edukacja

Islom Karimov urodził się 30 stycznia 1938 w Samarkandzie na terenach Uzbeckiej SRR. Ukończył studia ekonomiczne^[3] i inżynieryjne w Taszkencie.

Działalność polityczna

Kariera w Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego

W 1964 wstąpił do Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. W latach 1983–1986 był ministrem finansów i wicepremierem Uzbeckiej SRR. 23 czerwca 1989 został pierwszym sekretarzem Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Uzbeckiej SRR i sprawował ten urząd do 29 grudnia 1991. 24 marca 1990 został prezydentem Uzbeckiej SRR.

Prezydent Uzbekistanu

1 września 1991 proklamowano niepodległość Uzbekistanu, zaś już 29 grudnia 1991 Karimov wygrał wybory prezydenckie, które potwierdziły jego stanowisko, jako głowy państwa, jakkolwiek wybory powszechnie zostały uznane za niedemokratyczne. Wskazywano na liczne fałszerstwa oraz oficjalną propagandę, promującą wyłącznie Karimova, co jednak nie przeszkodziło mu dalej urzędować.

Ze względu na niechętną wobec islamizmu politykę rządu w latach 90. wybuchło powstanie dżihadystyczne wywołane przez Islamski Ruch Uzbekistanu. Jego głównym celem było utworzenie w Uzbekistanie państwa muzułmańskiego. Następnie rozszerzył swoje plany na całą Azję Centralną, w której miałby zostać utworzony ponadnarodowy kalifat, głosząc radykalne poglądy ruch zdobył poparcie Al-Ka’idy^[4]^[5]^[6].

Karimov zwyciężył również w referendum w 1995 oraz wyborach w 2000, chociaż wybory te nie są uważane za wolne i uczciwe^[7]^[8]^[9]^[10]. W 2007 startował w wyborach na prezydenta z ramienia Liberalno-Demokratycznej Partii Uzbekistanu, a nie jak poprzednio Partii Ludowo-Demokratycznej. W pierwszej turze uzyskał wynik 90,77% głosów.

W wyborach prezydenckich, które odbyły się 29 marca 2015 Islom Karimov zwyciężył w pierwszej turze uzyskując 90,39% głosów. W następstwie zmiany prawa wyborczego, został wybrany na 5-letnią kadencję, a nie 7-letnią jak to było w latach poprzednich. Frekwencja wyborcza wyniosła 91,08%^[11]. 10 kwietnia 2015 został zaprzysiężony przed parlamentem na czwartą kadencję w urzędzie^[12].

27 sierpnia 2016 prezydent Islom Karimov został przewieziony na oddział intensywnej terapii szpitala po tym, jak doznał krwotocznego udaru mózgu^[13]. Zgodnie z oświadczeniem wydanym przez rząd premiera Shavkata Mirziyoyeva prezydent miał przejść długotrwałe leczenie. Informacje na temat pogarszającego się stanu zdrowia Karimova pojawiały się już w poprzednich latach^[14].

Islom Karimov zmarł 2 września 2016 w szpitalu w Taszkencie, informację tę potwierdził uzbecki rząd^[15]. Jako pierwsi kondolencje przesłali premier Turcji Binali Yıldırım oraz prezydent Gruzji Giorgi Margwelaszwili^[16]. Zgodnie z konstytucją, obowiązki prezydenta do czasu przeprowadzenia nowych wyborów przejął przewodniczący Senatu Nigʻmatilla Yoʻldoshev^[17]. W związku z jego śmiercią w kraju wprowadzono trzydniową żałobę narodową^[18]^[19]. Władze Kuby ogłosiły 5 września dniem żałoby narodowej^[20]^[21]. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 3 września 2016 w Samarkandzie w południowo-wschodniej części Uzbekistanu^[22].

Wyniki w wyborach prezydenckich

Data	Wynik	Poparcie polityczne
29 grudnia 1991	87,10%	OXDP
9 stycznia 2000	95,70%	OXDP
23 grudnia 2007	90,77%	Oʻzlidep
29 marca 2015	90,39%	Oʻzlidep

Oskarżenia

Oskarżony przez Craiga Murraya(inne języki), brytyjskiego ambasadora w latach 2002–2004, o łamanie praw człowieka: porwania, morderstwa, gwałty, tortury, korupcję, prześladowania religijne; w tym o odpowiedzialność za zabicie lidera radykalnych islamistów Muzaffara Avazova, który zginął śmiercią przez ugotowanie^[23].

Nagrody i odznaczenia

Bohater Uzbekistanu
Order „Za wybitne zasługi” (1992)
Order Przyjaźni
Order Czerwonego Sztandaru Pracy
Order Przyjaźni Narodów
Krzyż Wielki z Wielką Wstęgą Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (1997)
Order Złotego Orła (1997)
Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy (1998)
Order Stara Płanina
Krzyż Wielki Orderu Witolda Wielkiego (2002)^[24]
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (2003)^[25]
Order Złotego Runa (2003)
Łańcuch Orderu Zasługi Cywilnej (2003)
Wielki Order Mugunghwa
Krzyż Wielki Orderu Trzech Gwiazd (2008)
Order Republiki Serbii (2013)^[26]

Zobacz też

Wybory parlamentarne w Uzbekistanie w latach 2009–2010

Przypisy

↑ Zmarł prezydent Uzbekistanu. Rządził autorytarnie krajem od ponad 25 lat. gazeta.pl, PAP, 2016-09-02. [dostęp 2016-09-02].
↑ Prezydent Uzbekistanu nie żyje. Reuters: nie wskazał następcy (www.tvn24.pl). tvn24.pl, 2016-09-02. [dostęp 2016-09-04].
↑ Islam Abduganiyevich Karimov | 2022 [online], 21 grudnia 2022 [dostęp 2023-02-03] (ang.).
↑ Inside Al Qaeda: global network of terror, by Rohan Gunaratna, s. 169.
↑ Lena Jonson Tajikistan in the New Central Asia: Geopolitics, Great Power Rivalry and s. 96. 2006. 978-1845112936.
↑ https://web.archive.org/web/20180715094412/https://www.understandingwar.org/tajikistan-and-afghanistan „hile the IMU still seeks to topple the Uzbek government, it now also wants to establish an Islamic Caliphate that spans Central Asia.”.
↑ Tydzień 14: Uzbekistan. pkwp.org. [dostęp 2016-09-04].
↑ Tydzień 14: Uzbekistan, www.pkwp.pl.
↑ Uzbekistan/ Zakończyły się wybory prezydenckie, www.psz.pl.
↑ Wybory prezydenckie w Uzbekistanie. OSW. [dostęp 2016-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-04)].
↑ Оглашены предварительные результаты выборов. elections.uz. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-04)]. The Central Electoral Commission of the Republic of Uzbekistan.
↑ Uzbek President Islam Karimov Sworn In, Radio Liberty, 2015-04-10.
↑ Rządzi od 25 lat, trafił do szpitala. „Na razie jest zbyt wcześnie, by przewidywać”, tvn24.pl, 2016-08-29.
↑ Uzbekistan opens up on president’s health, BBC News, 2016-08-29.
↑ Islam Karimov: Uzbekistan strongman’s death confirmed, BBC News, 2016-09-02.
↑ Islam Karimov: Mystery over fate of Uzbek president, BBC News, 2016-09-02.
↑ Соболезнования в связи с кончиной Президента Узбекистана Ислама Каримова, kremlin.ru, 2016-09-02.
↑ Uzbekistan to declare 3-day mourning for President Karimov’s death [online], am/eng/news/344520.html [dostęp 2024-04-23] (ang.).
↑ Farewell ceremony for First President of the Republic of Uzbekistan Islam Karimov [online], uza.uz [dostęp 2024-04-23] (uzb.).
↑ Cuba declares mourning over death of Islam Karimov [online], uzdaily.uz [dostęp 2024-04-23] (ros.).
↑ Cuba declares State Mourning for death of Uzbekistan President | Cuba Headlines – Cuba News, Breaking News, Articles and Daily Information [online], cubaheadlines.com [dostęp 2024-04-23] (ang.).
↑ W Samarkandzie odbył się pogrzeb prezydenta Uzbekistanu. [dostęp 2016-09-04].
↑ Our Presidents New Best Friend Boils People Alive. informationclearinghouse.info. [dostęp 2016-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-27)].
↑ Apdovanotų asmenų duomenų bazė [online] (lit.).
↑ M.P. z 2003 r. nr 52, poz. 830.
↑ Укази о одликовањима. 2013-02-25. [dostęp 2016-05-28].

[1] Zmarł prezydent Uzbekistanu. Rządził autorytarnie krajem od ponad 25 lat. gazeta.pl, PAP, 2016-09-02. [dostęp 2016-09-02].

[2] Prezydent Uzbekistanu nie żyje. Reuters: nie wskazał następcy (www.tvn24.pl). tvn24.pl, 2016-09-02. [dostęp 2016-09-04].

[3] Islam Abduganiyevich Karimov | 2022 [online], 21 grudnia 2022 [dostęp 2023-02-03] (ang.).

[4] Inside Al Qaeda: global network of terror, by Rohan Gunaratna, s. 169.

[5] Lena Jonson Tajikistan in the New Central Asia: Geopolitics, Great Power Rivalry and s. 96. 2006. 978-1845112936.

[6] ttps://web.archive.org/web/20180715094412/https://www.understandingwar.org/tajikistan-and-afghanistan „hile the IMU still seeks to topple the Uzbek government, it now also wants to establish an Islamic Caliphate that spans Central Asia.”.

[7] Tydzień 14: Uzbekistan. pkwp.org. [dostęp 2016-09-04].

[8] Tydzień 14: Uzbekistan, www.pkwp.pl.

[9] Uzbekistan/ Zakończyły się wybory prezydenckie, www.psz.pl.

[10] Wybory prezydenckie w Uzbekistanie. OSW. [dostęp 2016-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-04)].

[11] Оглашены предварительные результаты выборов. elections.uz. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-04)]. The Central Electoral Commission of the Republic of Uzbekistan.

[12] Uzbek President Islam Karimov Sworn In, Radio Liberty, 2015-04-10.

[13] Rządzi od 25 lat, trafił do szpitala. „Na razie jest zbyt wcześnie, by przewidywać”, tvn24.pl, 2016-08-29.

[14] Uzbekistan opens up on president’s health, BBC News, 2016-08-29.

[15] Islam Karimov: Uzbekistan strongman’s death confirmed, BBC News, 2016-09-02.

[16] Islam Karimov: Mystery over fate of Uzbek president, BBC News, 2016-09-02.

[17] Соболезнования в связи с кончиной Президента Узбекистана Ислама Каримова, kremlin.ru, 2016-09-02.

[18] Uzbekistan to declare 3-day mourning for President Karimov’s death [online], am/eng/news/344520.html [dostęp 2024-04-23] (ang.).

[19] Farewell ceremony for First President of the Republic of Uzbekistan Islam Karimov [online], uza.uz [dostęp 2024-04-23] (uzb.).

[20] Cuba declares mourning over death of Islam Karimov [online], uzdaily.uz [dostęp 2024-04-23] (ros.).

[21] Cuba declares State Mourning for death of Uzbekistan President | Cuba Headlines – Cuba News, Breaking News, Articles and Daily Information [online], cubaheadlines.com [dostęp 2024-04-23] (ang.).

[autonom.pl-22] W Samarkandzie odbył się pogrzeb prezydenta Uzbekistanu. [dostęp 2016-09-04].

[23] Our Presidents New Best Friend Boils People Alive. informationclearinghouse.info. [dostęp 2016-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-27)].

[24] Apdovanotų asmenų duomenų bazė [online] (lit.).

[25] M.P. z 2003 r. nr 52, poz. 830.

[26] Укази о одликовањима. 2013-02-25. [dostęp 2016-05-28].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

Uzbecka SRR	Islom Karimov (1990–1991)
Republika Uzbekistanu	Islom Karimov (1991–2016) Nigʻmatilla Yoʻldoshev (2016) Shavkat Mirziyoyev (od 2016)