Herkules Poirot
| Postać z serii o Herkulesie Poirocie | |
 Rzeźba w Ellezelles przedstawiająca Herkulesa Poirota | |
| Pierwsze wystąpienie | |
|---|---|
| Ostatnie wystąpienie | |
| Twórca | |
| Grany przez |
Charles Laughton, Albert Finney, Peter Ustinov, Ian Holm, David Suchet, Kenneth Branagh i inni |
| Dane biograficzne | |
| Pochodzenie | |
| Miejsce urodzenia | |
| Miejsce śmierci | |
Herkules Poirot, fr. Hercule Poirot [ɛʁkyl pwaʁo] – fikcyjna postać detektywa stworzona przez Agathę Christie. Pojawia się w ponad 30 jej książkach.
Poirot urodził się w Belgii, gdzie pracował jako oficer policji. Konkretna data urodzin nie jest znana. Po I wojnie światowej przeprowadził się do Anglii i rozpoczął drugą karierę, tym razem prywatnego detektywa. Charakterystyczne dla niego rysy postaci to niski wzrost, jajowata głowa, starannie pielęgnowane wąsy, ubiór dandysa, obsesja na punkcie porządku i symetrii, a także pogarda wobec klasycznych metod detektywistycznych. Poirot stawia raczej na psychologię zbrodni. Raz nawet założył się ze swoim przyjacielem Inspektorem Jappem, że może rozwiązać zagadkę, nie ruszając się z krzesła, a używając jedynie swoich „małych szarych komórek”. Podobnie jak wielu innych detektywów ze „złotego wieku” powieści kryminalnych jest stanu wolnego (jak np. panna Marple czy Sherlock Holmes).
W jednej z powieści okazuje się, że Herkules Poirot jest jedną z najbardziej wpływowych osób w Anglii (zna rodzinę panującą, premiera i arystokratów). Wiadomo również, że jest bardzo bogaty.
Śmierć bohatera opisana została w ostatniej książce z serii, Kurtyna, która, choć napisana znacznie wcześniej, wydana została dopiero na krótko przed śmiercią autorki. W gazecie New York Times w dniu 6 sierpnia 1975 ukazał się symboliczny nekrolog popularnego detektywa[1].
Ważniejsze powieści
[edytuj | edytuj kod]Po raz pierwszy pojawił się w powieści Tajemnicza historia w Styles w 1920, ale sławę zyskał dopiero po wydaniu Zabójstwa Rogera Ackroyda w 1926. Powieść ta, a zwłaszcza jej zakończenie, stanowi przełomowy moment w historii powieści kryminalnych. W ostatniej książce z Poirotem pt. Kurtyna, wydanej w 1975, Christie uśmierca stworzoną przez siebie postać. Sama przyznała, że miała go po prostu dość. Powieść ta została wydana rok przed śmiercią autorki, ale powstała wiele lat wcześniej. Christie już w czasie II wojny światowej pracowała nad ostatnią powieścią z Poirotem, która miała być efektownym pożegnaniem detektywa ze światem. Autorka nie podejrzewała, że będzie żyła jeszcze tak długo i napisze jeszcze wiele książek o belgijskim detektywie.
Akcja większości powieści z Poirotem toczy się w Anglii. Od czasu do czasu wybiera się on na kontynent, by pomóc zaprzyjaźnionym policjantom lub przypadkiem pojawia się w miejscu, gdzie dokonano zbrodni.
Po sukcesie z 1926, najważniejsze powieści z udziałem Poirota ukazały się w latach 1932-1942. Takie tytuły jak Morderstwo w Orient Expressie (1934), A.B.C. (1936), Karty na stół (1936), Śmierć na Nilu (1937) czy Pięć małych świnek (1942) stały się popularne wśród czytelników oraz zyskały pochwały krytyków.
Postacie towarzyszące
[edytuj | edytuj kod]O ile większość postaci pojawiających się w powieściach z Poirotem zmienia się, to istnieje kilka, które często mu towarzyszą:
- Arthur Hastings, którego spotyka wkrótce po przybyciu do Anglii, zostaje jego bliskim przyjacielem i współpracownikiem; ten swoisty dr Watson dla Herkulesa Poirota pojawia się w większości opowiadań i ośmiu powieściach,
- Ariadne Oliver, autorka powieści kryminalnych, humorystyczna karykatura samej Agaty Christie,
- panna Felicity Lemon, sekretarka Poirota,
- inspektor Japp ze Scotland Yardu,
- Vera Rossakoff, jedyna kobieta, w której Poirot się naprawdę zakochał,
- pułkownik Race, bliski przyjaciel Poirota, występuje z nim w 3 książkach,
- George – służący Poirota.
Powieści z Herkulesem Poirotem
[edytuj | edytuj kod]- 1920 Tajemnicza historia w Styles (The Mysterious Affair at Styles)
- 1923 Morderstwo na polu golfowym (Murder on the Links)
- 1926 Zabójstwo Rogera Ackroyda (The Murder of Roger Ackroyd)
- 1927 Wielka czwórka (The Big Four)
- 1928 Tajemnica Błękitnego Expressu (The Mystery of the Blue Train)[a]
- 1932 Samotny Dom (Peril at End House)
- 1933 Śmierć lorda Edgware’a (Lord Edgware dies)
- 1934 Morderstwo w Orient Expressie (Murder on the Orient Express)
- 1934 Czarna kawa (Black coffee) (pierwotnie sztuka teatralna)
- 1935 Tragedia w trzech aktach (Three Act Tragedy)
- 1935 Śmierć w chmurach (Death in the Clouds)
- 1936 A.B.C. (The ABC Murders)
- 1936 Morderstwo w Mezopotamii (Murder in Mesopotamia)
- 1936 Karty na stół (Cards on the Table)
- 1937 Śmierć na Nilu (Death on the Nile)
- 1937 Niemy świadek (Dumb Witness)
- 1938 Rendez-vous ze śmiercią (Appointment with Death)
- 1939 Boże Narodzenie Herkulesa Poirota (Hercule Poirot's Christmas)
- 1941 Pierwsze, drugie... zapnij mi obuwie (One, Two, Buckle my Shoe)
- 1940 Zerwane zaręczyny (Sad Cypress)
- 1941 Zło, które żyje pod słońcem (Evil under the Sun)
- 1942 Pięć małych świnek (Five little pigs)
- 1946 Niedziela na wsi (The Hollow)
- 1948 Pora przypływu (There is a Tide) (także znana jako Taken at the Flood)
- 1952 Pani McGinty nie żyje (Mrs McGinty's dead)
- 1953 Po pogrzebie (After the Funeral)
- 1955 Entliczek pentliczek (Hickory Dickory Dock)
- 1956 Zbrodnia na festynie (Dead Man’s Folly)
- 1959 Kot wśród gołębi (Cat Among the Pigeons)
- 1963 Przyjdź i zgiń (The Clocks)
- 1966 Trzecia lokatorka (Third Girl)
- 1969 Wigilia Wszystkich Świętych (Hallowe'en Party)
- 1972 Słonie mają dobrą pamięć (Elephants can remember)
- 1976 Kurtyna (Curtain)
Powieści autorstwa Sophie Hannah, autoryzowane przez rodzinę i wydawców Agathy Christie
- 2014 Inicjały zbrodni (The Monogram Murders)
- 2016 Zamknięta trumna (Closed Casket)
- 2018 Zagadka Trzech Czwartych (The Mystery of Three Quarters)
- 2020 Morderstwa w Kingfisher Hill (The Killings at Kingfisher Hill)
- 2023 Cicha noc Herkulesa Poirota (Hercule Poirot’s Silent Night)
Opowiadania z Herkulesem Poirotem
[edytuj | edytuj kod]- 1924 Poirot prowadzi śledztwo (Poirot Investigates)
- Gwiazda Zachodu (The Adventure of the Western Star)
- Tragedia w Marsdon Manor (The Tragedy at Marsdon Manor)
- Perypetie z tanim mieszkaniem (The Adventure of the Cheap Flat)
- Tajemnica Hunter's Lodge (The Mystery of Hunter's Lodge)
- Kradzież obligacji za milion dolarów (The Million Dollar Bond Robbery)
- Tajemnica egipskiego grobowca (The Adventure of the Egyptian Tomb)
- Kradzież w hotelu Grand Metropolitan (The Jewel Robbery at the Grand Metropolitan)
- Porwanie premiera (The Kidnapped Prime Minister)
- Zniknięcie pana Davenheima (The Disappearance of Mr Davenheim)
- Sprawa włoskiego arystokraty (The Adventure of the Italian Nobleman)
- Zaginiony testament (The Case of the Missing Will)
- 1936 Poirot and the Regatta Mystery[b]
- 1937 Morderstwo w zaułku (Murder in the Mews)
- 1947 Dwanaście prac Herkulesa (The Labours of Hercules)
- Lew z Nemei (The Nemean Lion)
- Hydra lernejska (The Lernaean Hydra)
- Łania ceryntyjska (The Arcadian Deer)
- Dzik z Erymantu (The Erymanthian Boar)
- Stajnie Augiasza (The Augean Stables)
- Ptaki stymfalijskie (The Stymphalean Birds)
- Byk kreteński (The Cretan Bull)
- Klacze Diomedesa (The Horses of Diomedes)
- Pas Hipolity (The Girdle of Hyppolita)
- Stado Gerionesa (The Flock of Geryon)
- Jabłka Hesperyd (The Apples of Hesperides)
- Pojmanie Cerbera (The Capture of Cerberus)
- 1960 Tajemnica gwiazdkowego puddingu (The Adventure of the Christmas Pudding)
- 1974 Wczesne sprawy Poirota (Poirot's Early Cases)
- Wypadki na Balu Zwycięstwa (The Affair at the Victory Ball)
- Przygoda kucharki z Clapham (The Adventure of the Clapham Cook)
- Zagadka z Kornwalii (The Cornish Mystery)
- Przygoda Johnniego Waverly (The Adventure of Johnnie Waverly)
- Podwójny trop (The Double Clue)
- Król Trefl (The King of Clubs)
- Dziedzictwo Lemesurierów (The Lemesurier Inheritance)
- Zaginiona kopalnia (The Lost Mine)
- Ekspres do Plymouth (The Plymouth Express)[a]
- Bombonierka (The Chocolate Box)
- Projekt okrętu podwodnego (The Submarine Plans)[d]
- Mieszkanie na trzecim piętrze (The Third Floor Flat)
- Podwójna wina (Double Sin)
- Tajemnica Market Basing (The Market Basing Mystery)[c]
- Gniazdo os (Wasps' Nest)
- Dama z woalką (The Veiled Lady)
- Na pełnym morzu (Problem at Sea)
- Jak rosną kwiaty w pani ogródku? (How Does Your Garden Grow?)
- 1991 Detektywi w służbie miłości (Problem at Pollensa Bay and Other Stories)
- 1997 Dopóki starczy światła (While the Lights Last and Other Stories)
- 2009 Pojmanie Cerbera (The Capture of Cerberus)[i]
- 2009 The Incident of the Dog's Ball
- 2014 Hercule Poirot and the Greenshore Folly
Filmy z Herkulesem Poirotem
[edytuj | edytuj kod]Wiele powieści z Poirotem zostało przeniesionych na ekran. W postać detektywa wcielili się m.in. Tony Randall (A.B.C., 1965), Albert Finney (Morderstwo w Orient Expressie), Alfred Molina (w późniejszej ekranizacji tej samej noweli) Peter Ustinov (Śmierć na Nilu i inne), Kenneth Branagh (Morderstwo w Orient Expressie, Śmierć na Nilu, Duchy w Wenecji) i John Malkovich (miniserial A. B. C.). Na podstawie zagadek z różnych powieści i opowiadań powstał w latach 90. serial telewizyjny Poirot z Davidem Suchetem w roli głównej. Niektórzy uważają, że Suchet wykreował w tym serialu postać najbliższą stworzonej przez Agatę Christie.
Filmy z Peterem Ustinovem
[edytuj | edytuj kod]- Śmierć na Nilu / Death on the Nile (1978)
- Zło czai się wszędzie / Evil Under the Sun (1982)
- Śmierć lorda Edgware’a / Thirteen at Dinner (1985) (wystąpił tutaj także David Suchet)
- Altanka nieboszczyka / Dead Man’s Folly (1986)
- Tragedia w trzech aktach / Murder in Three Acts (1986)
- Rendez-vous ze śmiercią / Appointment with Death (1988)
Serial Poirot z Davidem Suchetem
[edytuj | edytuj kod]|
Sezon 1:
Sezon 2:
Sezon 3:
Sezon 4:
Sezon 5:
|
Sezon 6:
Sezon 7:
Sezon 8:
Sezon 9:
Sezon 10:
Sezon 11:
Sezon 12:
Sezon 13:
|
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Opowiadanie „Ekspres do Plymouth” (opublikowane w 1923 roku) stanowiło podstawę powieści „Tajemnica Błękitnego Expressu” wydanej w 1928 roku.
- ↑ Oryginalne opowiadanie z Poirotem opublikowane 3 maja 1936 roku w Chicago Tribune. W książkowej wersji opowiadania z 1939 roku (The Regatta Mystery and Other Stories) bohaterem jest Parker Pyne.
- ↑ a b „Morderstwo w zaułku” jest rozszerzoną wersją opowiadania „Tajemnica Market Basing” z 1923 roku, opublikowanego w zbiorze „Wczesne sprawy Poirota”.
- ↑ a b „Niewiarygodna kradzież” jest rozszerzoną wersją opowiadania „Projekt okrętu podwodnego” z 1923 roku, opublikowanego w zbiorze „Wczesne sprawy Poirota”.
- ↑ a b „Lustro nieboszczyka” jest rozszerzoną wersją opowiadania „Drugi gong” z 1932 roku, opublikowanego w zbiorze „Detektywi w służbie miłości”.
- ↑ a b „Tajemnica gwiazdkowego puddingu” jest rozszerzoną wersją opowiadania „Bożonarodzeniowa przygoda” z 1923 roku, opublikowanego w zbiorze „Dopóki starczy światła”.
- ↑ a b „Zagadka hiszpańskiej skrzyni” jest rozszerzoną wersją opowiadania „Tajemnica bagdadzkiego kufra” z 1932 roku, opublikowanego w zbiorze „Dopóki starczy światła”.
- ↑ Opowiadanie „Żółty irys” (opublikowane w 1937 roku) stanowiło podstawę powieści „Rosemary znaczy pamięć” (Sparkling Cyanide) wydanej w 1945 roku, w której Poirot nie występuje.
- ↑ Oryginalne opowiadanie z 1940 roku, niedopuszczone do druku z powodu zawartych w tekście aluzji do Adolfa Hitlera. Utwór o zupełnie zmienionej treści został wydany w 1947 roku pod tym samym tytułem w zbiorze „Dwanaście prac Herkulesa”.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Hercule Poirot is dead. Famed Belgian Detective.. The New York Times. [dostęp 2015-06-18]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Anne Hart: Herkules Poirot – życie i czasy – biografia według Agathy Christie. Prószyński i S-ka, 1998.
- Herkules Poirot. Prywatna strona o Agacie Christie. [dostęp 2012-09-03]. (pol.).
- Hercule Poirot (Character). Internet Movie Database. [dostęp 2012-09-03]. (ang.).
- Hercule Poirot – amateur detective. Famous-Detectives. [dostęp 2012-09-03]. (ang.).