Harry Atkinson
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1 listopada 1831 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
28 czerwca 1892 |
| Premier Nowej Zelandii | |
| Okres |
od 1 września 1876 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Premier Nowej Zelandii | |
| Okres |
od 25 września 1883 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Premier Nowej Zelandii | |
| Okres |
od 28 sierpnia 1884 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Premier Nowej Zelandii | |
| Okres |
od 8 października 1887 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
Henry Albert Atkinson (znany jako Harry Atkinson; ur. 1 listopada 1831 w Broxton – zm. 28 czerwca 1892 w Wellington) – nowozelandzki polityk, czterokrotny premier Nowej Zelandii.
Urodził się i wychował w Anglii, ale jako 22-latek postanowił iść w ślady swego starszego brata i wyemigrować do Nowej Zelandii, gdzie kupił ziemię w regionie Taranaki. Po jakimś czasie zaangażował się w życie publiczne i trafił do legislatury prowincji. W bardzo ważnym dla wczesnej nowozelandzkiej polityki sporze o stosunek do Maorysów, opowiadał się zdecydowanie po stronie zwolenników ich twardego traktowania, podkreślając konieczność przejmowania przez białych osadników ziem należących dotąd do ludności rdzennej.
W 1861 został wybrany do parlamentu kolonii, a w 1864 po raz pierwszy znalazł się w rządzie, obejmując resort obrony w gabinecie Fredericka Welda. Dał się tam poznać jako orędownik budowania przez Nową Zelandię własnej armii - tak, aby w toczonych wciąż walkach z Maorysami uniezależnić się od wsparcia brytyjskiego. W 1866 wycofał się z polityki ze względu na tragedię w życiu prywatnym - śmierć swojej żony Amelii.
Rok później ożenił się ponownie, a w latach 1867–1869 znów zasiadał w parlamencie, ale do głównego nurtu walki politycznej wrócił dopiero w 1872. Stał się najważniejszym krytykiem Juliusa Vogela, wtedy ministra finansów. Atkinson twierdził, że lansowany przez Vogela plan ogromnych inwestycji za publiczne pieniądze stanowi przejaw zbyt swobodnego i nieostrożnego szastania groszem podatników. Z drugiej strony obaj panowie zgadzali się, iż władze prowincjonalne posunęły się zdecydowanie za daleko w pożyczaniu pieniędzy. Ta płaszczyzna porozumienia pozwoliła Atkinsonowi zasiadać w gabinecie Vogela, gdy ten został premierem, jednak w innych kwestiach ich spory trwały.
Po dymysji Vogela w 1876, Atkinson zdołał zająć jego miejsce. Natychmiast zlikwidował władze prowincjonalne, dokonał też zasadniczych zmian w polityce ekonomicznej, starając się ograniczyć dług publiczny. Mimo tych reform sytuacja gospodarcza kolonii wciąż się pogarszała, co sprawiło, że po 13 miesiącach rządów utracił władzę i przeszedł do opozycji.
W latach 1882–1883 miała miejsce niezwykle dramatyczna walka o władzę między nim a Robertem Stoutem. Najpierw Atkinson sformował gabinet, który przetrwał 11 miesięcy. Następnie Stout przeforsował wotum nieufności dla niego i zajął jego miejsce. W odpowiedzi Atkinson obalił rząd Stouta po zaledwie 12 dniach. Trzeci gabinet Atkinsona przetrwał jeszcze krócej - Stout pozbawił go władzy już po tygodniu. Kryzys ostatecznie zakończył się klęską Atkinsona - drugi rząd Stouta przetrwał trzy lata - jak na ówczesne nowozelandzkie warunki, bardzo długo.
Po wyborach z 1887 w nowozelandzkim parlamencie zapanowała dezorientacja, bowiem czołowi politycy z poprzednich kadencji bardzo źle wypadli w oczach wyborców (wielu w ogóle straciło mandaty) i nie było widać nikogo, kto mógłby sformować gabinet. Po dwóch tygodniach negocjacji, udało się uzgodnić skład tymczasowego w założeniu rządu, na którego czele stanął Atkinson. Był to czas potężnej recesji, którą premier próbował zwalczać takimi posunięciami jak cięcia wydatków budżetowych, podnoszenie ceł i zwiększanie deficytu.
Czwarty gabinet Atkinsona przetrwał ponad trzy lata, aż do stycznia 1891. Premier był już wówczas tak schorowany, że nie był w stanie przemawiać przed parlamentem. Na czele rządu zastąpił go John Ballance, zaś on sam w uznaniu swych zasług został powołany na stanowisko Speakera Rady Legislacyjnej. 28 czerwca 1892 po zakończeniu posiedzenia Rady Atkinson wrócił do swego gabinetu, gdzie nagle zmarł. Miał wówczas 60 lat.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Biografia na stronie Premiera Nowej Zelandii. primeminister.govt.nz. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-20)].
