Fridrich Ermler

Fridrich Ermler
Prawdziwe imię i nazwisko	Fridrich Markowicz Ermler
Data i miejsce urodzenia	13 maja 1898 ; Rzeżyca, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	12 lipca 1967 ; Leningrad, ZSRR
Zawód	aktor, producent, reżyser, scenarzysta
Lata aktywności	1924–1965
	Odznaczenia
	;

Fridrich Markowicz Ermler, znany również jako Frīdrihs Ermlers oraz Friedrich Ermler (ros. Фридрих Маркович Эрмлер, ur. 13 maja 1898 w Rzeżycy, zm. 12 lipca 1967 w Leningradzie) – radziecki reżyser, scenarzysta, aktor i producent filmowy. Ojciec dyrygenta Marka.

Życiorys

Urodził się w 1898 na Łotwie. Początkowo studiował farmację, po czym w roku 1917 wstąpił do rosyjskiej armii. Brał udział w rewolucji październikowej po stronie bolszewików. Podczas wojny domowej walczył w Armii Czerwonej na froncie północnym gdzie został schwytany i torturowany przez Białogwardzistów. Po zakończeniu wojny oficjalnie wstąpił do partii komunistycznej.

W 1923 rozpoczął naukę w Leningradzkim Instytucie Sztuki Ekranowej na wydziale aktorskim. W tym okresie poza edukacją z zakresu aktorstwa i scenopisarstwa gra w kilku filmach. W 1924 stworzył Filmową Pracownię Eksperymentalną (KEM), w ramach której został zrealizowany krótkometrażowy film pt. Szkarlatyna. Komedia nakręcona wraz z członkami KEM-u była reżyserskim debiutem Fridricha Ermlera. W 1926 realizuje wraz z Edwardem Johansonem Wykolejonych w których wyróżniającą się kreację aktorską stworzył Fiodor Nikitin.

W latach 1928 – 1929 wyreżyserował obrazy Paryski szewc, Dom wśród zasp, charakteryzujące się wyjątkowo skomplikowanymi postaciami, oraz Człowiek, który stracił pamięć (Szczątek imperium) (według scenariusza Katariny Winosgradskiej), w którym w nowatorski sposób operuje czasem filmowym, wyprzedzając w tym względzie osiągnięcia francuskiej nowej fali (Alain Resnais). Na szczególne wyróżnienie zasługuje ostatni z tych obrazów, w którym twórcy poprzez wykorzystali ciekawe zabiegi fabularne w celu ukazania porewolucyjnych zmian w Rosji. Poza działalnością reżyserską, popularyzuje radziecką kinematografię również poprzez podróż po Europie którą odbył w 1929.

W 1932 Fridrich Ermler wraz z Siergiejem Jutkiewiczem zrealizował swój pierwszy film dźwiękowy pt. Turbina 50 000 również utrzymany w socrealistycznym stylu. W tym obrazie ukazującym zmiany w postawie robotników, wystąpili m.in. Władimir Gardin i Zoja Fiodorowa.

Fridrich Ermler współpracował również z kompozytorem Dmitrijem Szostakowiczem przy filmie Piosenka o przechodniu przyczyniając się do popularyzacji jego twórczości. W 1935 wyjeżdża do Hollywood jako ambasador radzieckiej kinematografii oraz reżyseruje Chłopów w którym to obrazie występuje m.in. Nikołaj Bogolubow. Obaj artyści kontynuowali współpracę przy dwuczęściowym filmie Wielki obywatel z roku 1939 zrealizowanym na podstawie scenariusza Michaiła Blejmana i Manuela Bolszyncowa. Główną rolę, wzorowaną na Siergieju Kirowie, zagrał Nikołaj Bogolubow. W 1939 został dyrektorem artystycznym Lenfilmu którą to funkcję pełnił do 1943.

Podczas II wojny światowej reżyseruje Ona broni Ojczyzny o wydźwięku patriotycznym. Motyw wojny powraca w twórczości Ermlera jeszcze wielokrotnie. W 1945 reżyseruje na podstawie scenariusza Borysa Czirskowa Wielki przełom. Obraz w który łączył grę aktorską (m.in. Andrieja Abrikosowa, Michaiła Dierżawina) z dokumentalnymi zdjęciami z bitwy o Stalingrad wychwalał posunięcia taktyczne radzieckiego dowództwa. Kunszt tego filmu został doceniony na 1. MFF w Cannes w 1946, gdzie otrzymał Złotą Palmę.

Po wojnie realizował współczesne dramaty Wielka siła z 1951 oraz Niedokończona opowieść (z rolami Eliny Bystrickiej i Siergieja Bondarczuka). W 1958 nakręcił Salwę o świcie o tematyce rewolucyjnej, zaś w 1965 – eksperymentalny film Przed sądem historii, w którym połączył grę aktorską z dokumentalnymi zdjęciami uczestników rewolucji październikowej.

Zmarł 12 lipca 1967 w Leningradzie. W 2003 na MFF w Moskwie odbyła się retrospektywa jego dzieł.

Wybrana filmografia

1924: Szkarlatyna
1926: Dzieci burzy
1926: Wykolejeni
1928: Dom wśród zasp
1928: Paryski szewc
1929: Szczątek imperium
1932: Turbina 50 000
1935: Chłopi
1937: Wielki obywatel
1943: Ona broni ojczyzny
1945: Wielki przełom
1949: Wielka siła
1956: Niedokończona opowieść
1958: Salwa o świcie
1965: Przed sądem historii

Nagrody i odznaczenia

Ludowy Artysta ZSRR
Nagroda Stalinowska
Order Lenina
Order Czerwonego Sztandaru Pracy
Medal „Za ofiarną pracę w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
1946: Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Cannes, Grand Prix dla filmu „Wielki przełom”

Bibliografia

Jelena Bauman, Rostisław Jurieniew, Mała Encyklopedia Kina Radzieckiego, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1987 ISBN 83-221-0446-4.
Sandra Brennan – Friedrich Ermler
Fridrich Ermler (ros.)

Linki zewnętrzne

Fridrich Ermler w bazie IMDb (ang.)
Fridrich Ermler w bazie Filmweb