Damaszek

Starożytne miasto Damaszek^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
	; Historyczne fortyfikacje w Damaszku
Państwo	Syria
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	I, II, III, IV, VI
Numer ref.	20
Region	Kraje arabskie
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1979; na 3. sesji
Dokonane zmiany	2011
Obiekt zagrożony	od 2013
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Damaszek
‏دمشق‎
	flaga
Państwo	Syria
Muhafaza	Miasto Damaszek
Data założenia	XV wiek p.n.e.
Burmistrz	Biszr as-Sabban
Powierzchnia	105 km²
Wysokość	680 m n.p.m.
Populacja (2019); • liczba ludności	; 2 079 000
Nr kierunkowy	+963 11
	Położenie na mapie Syrii Damaszek
	33°30′N 36°17′E/33,500000 36,283333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Damaszek (arab. ‏دمشق‎ [d i ˈ m a ʃ q ], trl. dmšq, transkr. Dimaszk; aram. ‏ܕܪܡܣܘܩ‎; hebr. ‏דַּמֶּשֶׂק‎) – stolica Syrii położona w południowo-zachodniej części kraju, drugie co do wielkości (po Aleppo) miasto Syrii – 2 079 000 mieszkańców (2019)^[2], cała aglomeracja – ponad 2,8 mln mieszkańców (2008)^[3]. Położony nad rzeką Barada u podnóża gór Antyliban, na skraju Pustyni Syryjskiej. Ważny ośrodek przemysłowy (przemysł włókienniczy, elektroniczny, maszynowy, spożywczy^[3]) i naukowy Syrii, od 1268 siedziba Prawosławnego Patriarchatu Antiochii, także ośrodek handlowy. Aglomeracja Damaszku stanowi wydzieloną jednostkę administracyjną Syrii.

Damaszek jest jednym z najstarszych ciągle zamieszkanych miast na świecie (pierwotnie zasiedlonym w III tysiącleciu p.n.e.), jak również kulturalnym i religijnym centrum orientu. W Syrii nazywany jest często Asz-Szam (‏الشام‎), w pozostałych państwach arabskich nazwa ta kojarzona jest bezpośrednio z Syrią, historycznie zaś odnosi się do większego regionu Lewantu.

Historia

Osobny artykuł: Królestwo Damaszku.

Damaszek to jedno z najstarszych miast Bliskiego Wschodu znane już od XV wieku p.n.e. z inskrypcji egipskich. Uważa się je także za jedne z najstarszych nieprzerwanie zamieszkałych miast na świecie (pierwsze ślady osadnictwa pochodzą z III tysiąclecia p.n.e.).

Na przełomie II i I tysiąclecia p.n.e. stolica niezależnego państwa aramejskiego. W 732 p.n.e. Damaszek został zdobyty przez Asyryjczyków^[1], potem krótko należał do Babilonii, a następnie dostał się we władanie perskich Achemenidów (był stolicą satrapii). W 330 p.n.e., jak i cała Persja, znalazł się w państwie Aleksandra Wielkiego, a w okresie hellenistycznym na zmianę należał najpierw do egipskich Ptolemeuszy, zaś następnie do Seleukidów. W 64 p.n.e. wszedł do rzymskiej prowincji Syrii. Po podziale imperium w 395 stał się częścią Bizancjum. W 635 Damaszek zajęli Arabowie. W latach 661–750 był stolicą Umajjadów^[3], a po przeniesieniu stolicy pozostał jednym z najważniejszych miast świata arabskiego.

W X wieku podbity na krótko przez egipską dynastię Fatymidów, zdobyty został następnie przez Turków seldżuckich w 1076. W czasie wypraw krzyżowych wielokrotnie oblegany, pozostał niezdobyty i przekształcił się w centrum oporu przeciw europejskim najeźdźcom; został stolicą Saladyna i dynastii Ajjubidów. W XIII wieku był ponownie pod wpływami władców Egiptu, tym razem dynastii mameluckiej. W 1401 miasto zdobyli i zniszczyli Mongołowie pod dowództwem Timura.

W XVI wieku zdobyty przez Turków osmańskich, pozostawał w ich rękach do I wojny światowej, podczas której został zajęty przez arabskich sojuszników Wielkiej Brytanii. W okresie francuskiego mandatu kolonialnego ośrodek działalności ruchu niepodległościowego^[1]. Od 1946 jest stolicą niepodległej Syrii^[3].

W swojej historii Damaszek zasłynął z produkcji:

Administracja

Administracyjnie Damaszek stanowi miasto wydzielone, jedną z 14 muhafaz Syrii, która obejmuje również przyległe miasto Al-Jarmuk, występującą pod arabską nazwą Madinat Dimaszk (‏مدينة دمشق‎) lub Muhafazat Madinat Dimaszk (‏محافظة مدينة دمشق‎)^[4]. 23 czerwca 2003 polska Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej wprowadziła dla tej jednostki egzonim Damaszek-Miasto^[5], a 23 lutego 2011 zmieniła go na Miasto Damaszek^[6].

Miasto stanowi też ośrodek administracyjny muhafazy Damaszek.

Transport

35 km na południowy wschód od Damaszku znajduje się Port lotniczy Damaszek, mający regularne połączenia lotnicze z Europą, z innymi krajami Bliskiego Wschodu, Bejrutem i Trypolisem w Libanie oraz Rijadem w Arabii Saudyjskiej. Linia kolejowa prowadzi ze Stambułu w Turcji do Aleppo i z Damaszku do Ammanu w Jordanii. Zbiorcze taksówki zwane “serwisem” oferują połączenia z Damaszku do większości sąsiednich krajów.

Główne linie kolejowe łączą Damaszek z Aleppo, Dajr az-Zaur, Al-Hasaką, Al-Kamiszli i z drugą linią biegnącą wzdłuż wybrzeża.

Architektura

Z tym tematem związana jest kategoria: Architektura Damaszku.

Wielki Meczet Umajjadów z 705 – najważniejsza świątynia w Syrii i czwarta co do ważności w świecie muzułmańskim; została przebudowana z bazyliki Św. Jana Chrzciciela. Do tej pory przechowywane są tam relikwie Jana Chrzciciela (czczonego przez muzułmanów jako jednego z proroków). Wyróżnia się trzynawowym korpusem głównym, na którym zachowały się resztki mozaiki z VIII w. Posiada rozległy dziedziniec otoczony arkadami i trzy minarety.
Cytadela z XIV wieku.
Mauzoleum Saladyna z 1193.
Bazar – Suk al-Hamidijja.
Medresa an-Nuri (XII wiek), na której terenie znajduje się grobowiec Nur ad-Dina, poprzednika Saladyna.
Dawna medresa al-Adilijja (druga połowa XII wieku) z grobem sułtana Al-Adila, obecnie mieści oddział Biblioteki Narodowej.
Dawna medresa az-Zahirijja (XIII wiek) mieszcząca mauzoleum sułtana Bajbarsa. Charakterystyczny jest portal wejściowy wykonany z czarnego i żółtego kamienia.
Pozostałości świątyni Jowisza z III wieku p.n.e.
Pałac Azima zbudowany w latach 1749–1752 przez namiestnika Damaszku, Asad Paszę al-Azima, obecnie mieści Muzeum Syryjskiej Sztuki i Tradycji.
Maristan Nur ad-Dina z XII wieku.
Muzeum Narodowe w Damaszku.
Katedra pw. Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny.
Kościół Świętego Krzyża.

Miasta partnerskie

Przypisy

↑ ^a ^b ^c А.И.А.И. Воропаев А.И.А.И. i inni, ДАМАСК [online], Большая российская энциклопедия, 2007 [dostęp 2022-01-10] (ros.).
↑ 2019 Statistical Abstract [online], Central Bureau of Statistics of Syria .
↑ ^a ^b ^c ^d Damaszek, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-01-10] .
↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata, KSNG [dostęp 2014-09-19] .
↑ Zmiany wprowadzone na XII posiedzeniu Komisji (23 czerwca 2003 roku), KSNG [dostęp 2014-09-19] .
↑ Zmiany wprowadzone na 58. posiedzeniu Komisji (23 lutego 2011 roku), KSNG [dostęp 2014-09-19] .

Bibliografia

Magdalena Dobrzańska-Bzowska, Krzysztof Bzowski: Praktyczny przewodnik – Bliski Wschód. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2008, s. 276–298. ISBN 978-83-7513-146-8.

Linki zewnętrzne

[2] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[3] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[:1-1] А.И.А.И. Воропаев А.И.А.И. i inni, ДАМАСК [online], Большая российская энциклопедия, 2007 [dostęp 2022-01-10] (ros.).

[4] 2019 Statistical Abstract [online], Central Bureau of Statistics of Syria .

[:0-5] Damaszek, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-01-10] .

[ksng-6] Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata, KSNG [dostęp 2014-09-19] .

[ksng2003-7] Zmiany wprowadzone na XII posiedzeniu Komisji (23 czerwca 2003 roku), KSNG [dostęp 2014-09-19] .

[ksng2011-8] Zmiany wprowadzone na 58. posiedzeniu Komisji (23 lutego 2011 roku), KSNG [dostęp 2014-09-19] .

[1]

[a]

[b]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Wg Pliniusza (I wiek)	Damaszek Dion Filadelfia Gadara Geraza Hippos (Susita) Kanata Pella Rafana Scytopolis
Wg Ptolemeusza (II wiek)	Abila Abila Lysanias Adra Damaszek Dion Filadelfia Gadara Gadora Geraza Heliopolis Hippos Ina Kanata Pella Rafana Saana Samulis Scytopolis

Dystrykt Markaz Rif Dimaszk	Aftris Ajn al-Bajda Ajn Tarma Akraba Al-Adilijja Al-Bahdalijja Al-Buwajda Al-Hirdżilla Al-Kiswa Al-Matalla Al-Mukajliba Al-Mulajha Arkis As-Sa’ada As-Sajjida Zajnab At-Tajjiba Az-Zurajkijja Babbila Bajt Saham Bajt Sawa Chan Dannun Chijarat Dannun Chirbat al-Ward Chirbat asz-Szijab Dajr Ali Dajr al-Asafir Dajr Chabijja Dżaramana Dżisrajn Dżubb as-Safa Hammurijja Hausz as-Sultan Hausz Sahja Hazza Hudżajra Hutajtat at-Turkuman Irbin Jalda Kafr Batna Kara Marrana Murdżana Nadżha Sakba Subajna Szaba Szakhab Umm al-Awamid Zabdin Zakijja Zamalka
Dystrykt Duma	Ad-Dumajr Adra Al-Abbada Al-Ahmadijja Al-Bahharijja Al-Bajtarijja Al-Bilalijja Al-Chamisijja Al-Dżarba Al-Ghizlanijja Al-Hajdżana Al-Karmaszijja Al-Kasimijja Al-Kufrajn Al-Mubaraka Al-Utajba An-Naszszabijja Ar-Rajhan As-Sab Bijar As-Salihijja Asz-Szaffunijja Az-Zamanijja Bajt Najim Batihat al-Wafidin Buzajna Dahijat al-Asad Dajr al-Hadżar Dajr Salman Dulba Duma Dumajr ar-Ramadan Dżudajdat al-Chas Ghasula Harasta Harasta al-Kantara Harran al-Awamid Hausz ad-Dawahira Hausz al-Fara Hausz Nasri Hufajr at-Tahta Kajsa Karahta Majda’a Mardż as-Sultan Misraba Mudajra Naula Sakka Tall as-Sawwan Tall Maskan Utaja Widjan ar-Rabi
Dystrykt Al-Kutajfa	Al-Atana Al-Kutajfa Ajn at-Tina Al-Mansura An-Nasirijja Ar-Ruhajba At-Tawani Dżabadin Dżajrud Hala Malula Mu’addamijjat al-Kalamun
Dystrykt At-Tall	Ad-Durajdż Ajn Durra Akubar Al-Dżurnijja Al-Fajjadijja Al-Mahabba At-Tall Badda Hafir al-Fauka Halbun Hausz Arab Ma’arrat Sajdnaja Maraba Maruna Manin Rankus Sabna Sajdnaja Talfita
Dystrykt Jabrud	Al-Dżubba As-Sarcha Assal al-Ward Jabrud Ras al-Ajn Ras al-Ma’arra Rima
Dystrykt An-Nabk	Al-Dżaradżir Al-Humajra Al-Kastal An-Nabk As-Sahil Dajr Atijja Falita Kaldun al-Marah Kara
Dystrykt Az-Zabadani	Ajn Haur Ar-Rauda Az-Zabadani Bukajn Buludan Burhulijja Hausz Badżd Hurajra Kafr al-Awamid Madaja Sirghaja Suk Wadi Barada
Dystrykt Katana	Abu Kawuk Ajn asz-Szara Al-Badżdża Al-Habarijja Al-Kulaja Al-Makrusa Al-Umrat Ambajja An-Nufur Arna Artuz As-Sabbura Asz-Szaukatlijja Bajt Dżinn Bajtima Bajt Sabir Bakasim Chan asz-Szih Chirbat as-Sauda Dajr Makir Danadżi Darbul Darusza Durin Dżudajdat Artuz Harfa Hausz an-Nufur Himrit Hina Jafur Kafr Hawar Kafr Kuk Kalat al-Dżandal Kanakir Katana Kaukab Ma’is Manszijjat Chan asz-Szih Mazra’at Bajt Dżinn Mughr al-Mir Rachla Ras al-Ajn Rima Sasa
Dystrykt Darajja	Al-Hadżar al-Aswad Aszrafijjat Sahnaja Darajja Mu’addamijjat asz-Szam Sahnaja
Dystrykt Kadsijja	Afra Ajn al-Fidża Al-Hama Al-Husajnijja Ad-Dimas Aszrafijjat al-Wadi Basima Dahijat Kadsijja as-Sakanijja al-Dżadida Dajr Kanun Dajr Mukarran Dżudajdat al-Wadi Dżudajdat Jabus Dżumraja Jabus Kadsijja Kufajr az-Zajt Kufajr Jabus Kura al-Asad Madar Mazra’at Dajr al-Asza’ir