Czarny Bór (Litwa)
54°34′50″N 25°16′00″E/54,580556 25,266667
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Okręg | |
| Rejon | |
| Gmina | |
| Populacja (2011) • liczba ludności |
|
| Kod pocztowy |
LT-14001 |
Położenie na mapie rejonu wileńskiego  | |
Położenie na mapie Litwy  | |
Położenie na mapie Polski w 1939  | |
| 54°34′50″N 25°16′00″E/54,580556 25,266667
| |
Czarny Bór (lit. Juodšiliai) – wieś na Litwie, w okręgu wileńskim, w rejonie wileński, siedziba gminy Czarny Bór. Leży na południe od Wilna, przy linii kolejowej Wilno – Lida. Siedziba gminy. W 2011 roku liczył 1744 mieszkańców.
Znajduje tu się przystanek kolejowy Czarny Bór.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Swą nazwę osiedle zawdzięcza gęstym, otaczającym go ze wszystkich stron lasom. W 1914 roku, gdy żołnierze wojsk kajzerowskich prowadzili tu wyręby lasów, ułożono tory kolejowe i zbudowano stację kolejową Reslerowo. Nazwa upamiętniała inicjatora budowy Reislera, dyrektora „Poleskich Żelaznych Dróg”. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, po 1920 roku, przywrócono starą nazwę „Czarny Bór”[1].
W dwudziestoleciu międzywojennym leżał w Polsce, w województwie wileńskim[a], w powiecie wileńsko-trockim, w gminie Rudomino[2].
Malowniczą miejscowość nad rzeką Waką upodobała ówczesna wileńska twórcza inteligencja. Założono tu letnisko. W latach 1924–1946 był w Czarnym Borze klasztor sióstr urszulanek. Zakonnice prowadziły szkołę początkową i sierociniec. W 1934 roku otwarto gimnazjum[3]. W czasie II wojny światowej, korzystając z pomocy sióstr urszulanek w Czarnym Borze[4], przez 2 lata ukrywał się ks. Michał Sopoćko[5]. Gestapo ścigało go za pomaganie Żydom. Mieszkańcy znali go jako Wacława Rodziewicza, stolarza i cieślę[6]. Po kryjomu u sióstr urszulanek odprawiał msze święte i spowiadał.
W 1948 roku władze Litwy sowieckiej umieściły w Czarnym Borze zgromadzenia zakonne z Litwy, w tym wileńskie wizytki. Każdemu zgromadzeniu przydzielono dom po „repatriowanych” Polakach. Stąd sporo z nich udało się potem wprost do Polski.
Akcja powieści Józefa Mackiewicza Droga donikąd zawiera jego przeżycia z Czarnego Boru[7] po czerwcu 1940, gdzie pracował jako drwal i woźnica[8][9], a dziś w jego domu działa „Mackiewiczówka” – Ośrodek Pracy Twórczej im. Józefa Mackiewicza.[10]
W miejscowości znajduje się szpital.
Demografia
[edytuj | edytuj kod]
Oświata
[edytuj | edytuj kod]W 1919 roku w Czarnym Borze została założona szkoła powszechna. Od połowy lat 50. do początku lat 90. przez 34 lata nauczała w niej chemii oraz biologii Idalia Żyłowska, córka Mackiewicza[11]. W 1992 roku szkoła została zreorganizowana na rosyjską (Nr 1) i polską (Nr 2). Powstała samodzielna polska Szkoła Średnia w Czarnym Borze. W 2002 roku szkoła otrzymała imię Urszuli Ledóchowskiej. W 2014 roku szkoła otrzymała status gimnazjum[12]. Gimnazjum ma filię nauczania początkowego w Wołczunach[13].
Kościół katolicki
[edytuj | edytuj kod]Fundamenty pod budowę kościoła na terenie klasztoru urszulanek zostały założone jeszcze przed II wojną światową. Po wojnie w miejscu, gdzie miał stanąć kościół, działał dom dziecka, następnie szpital i przychodnia. Po pożarze w 1991 roku, który zniszczył budynek, mieszkańcy postanowili dokończyć dzieło zainicjowane przez urszulanki – zebrali środki i w 2003 roku rozpoczęli budowę kościoła. Jesienią 2012 roku sprowadzone zostały relikwie bł. Sopoćki, a przy domu, w którym podczas wojny się ukrywał, umieszczono tablicę pamiątkową[14]. 15 lutego 2016 roku kościół został konsekrowany pod wezwaniem bł. ks. Michała Sopoćki przez abpa Gintarasa Grušasa[15]. Kościół leży w parafii Najświętszej Maryi Panny Matki Dobrej Rady w Rudaminie[16].
Znane osoby
[edytuj | edytuj kod]W Czarnym Borze urodził się litewski polityk Petras Auštrevičius.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Przynależność wojewódzka zmieniała się. Miejscowość leżała w Ziemi Wileńskiej (1922 - 1926), następnie w województwie wileńskim (1926 - 1945).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Czarny Bór na skrzyżowaniu ludzkich losów [online], Wierzę Ufam Miłuję [dostęp 2016-02-16].
- ↑ Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej.. T. I. Województwo wileńskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1938.
- ↑ Nasza Gazeta [online], archiwum2000.tripod.com [dostęp 2016-02-16].
- ↑ NIEZWYKŁE LISTY Z CZARNEGO BORU bl. ks. Michała Sopoćki w recenzji Leonarda Drożdżewicza, 2015
- ↑ Leonard Drożdżewicz, Czarny Bór, ŚLADAMI MICHAŁA SOPOĆKI I JÓZEFA MACKIEWICZA, „Znad Wilii”, nr 2 (58), 2014, s. 66–77.
- ↑ Zgromadzenie Siostr Jezusa Milosiernego, Biografia – Ksiądz Sopoćko – Profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie [online], www.faustyna.eu [dostęp 2016-02-16].
- ↑ Leonard Drożdżewicz, Śladami ks. Michała Sopoćki i Józefa Mackiewicza – Czarny Bór, „Znad Wilii”, nr 2 (58), 2014, s. 66–77.
- ↑ Zbigniew S. Siemaszko. Józef Mackiewicz na tle Rzeczypospolitej wielu narodów.
- ↑ Antoni Radczenko, W Czarnym Borze powstanie plac imienia Józefa Mackiewicza [online], Delfi [dostęp 2016-02-16].
- ↑ Ilona Lewandowska, „Mackiewiczówka” – w 9 lat od ruiny do Centrum Pracy Twórczej – Kurier Wileński [online], kurierwilenski.lt, 9 lutego 2022 [dostęp 2023-06-02] (pol.).
- ↑ Krystyna Adamowicz, Wspomnienia Idalii - świadectwo losów Wilna i ludzi, [w:] Tygodnik Wileńszczyzny [online] 2019
- ↑ Juodšilių šv. Uršulės Leduchovskos vidurinė mokykla [online], www.leduchovskos.vilniausr.lm.lt [dostęp 2016-02-16] [zarchiwizowane z adresu 2016-02-24].
- ↑ „Żyć dla szczęścia innych…” w Czarnym Borze | Wilnoteka [online], www.wilnoteka.lt [dostęp 2016-02-16].
- ↑ Litwa upamiętnia księdza Michała Sopoćko [online], PolskieRadio.pl [dostęp 2016-02-16].
- ↑ Konsekracja kościoła pw. bł. Michała Sopoćki w Czarnym Borze | Wilnoteka [online], www.wilnoteka.lt [dostęp 2016-02-16].
- ↑ Vilniaus arkivyskupija | Parafia [online], www.vilnensis.lt [dostęp 2016-02-16] [zarchiwizowane z adresu 2016-02-24].