Antychreza
Antychreza (zastaw antychretyczny, zastaw użytkowy czysty) - rodzaj zastawu stosowanego w dawnej Polsce, klauzuli dodawanej do zastawu. Nazwa pochodzi od gr. ἀντίχρῆσις "zamiana korzyści"[1].
Zastaw nieruchomy z dzierżeniem
[edytuj | edytuj kod]Zastawiona nieruchomość przechodziła we władanie zastawnika z prawem do jej użytkowania, w tym też do pobierania pożytków, które nie były zaliczane na poczet długu (w przypadku ekstenuacji były zaliczane na poczet długu)[2].
Zastaw antychretyczny mógł być stosowany jako ukryta forma alienacji nieruchomości, w szczególności sprzedaży, dla obejścia prawa bliższości. Instytucja ta służyła Jagiellonom do nadań królewszczyzn osobom zasłużonym, co ostatecznie prowadziło do uszczuplenia mienia publicznego.
Sejm piotrkowski w 1504 r. ustanowił zakaz zastawów antychretycznych królewszczyzn, które to w późniejszym czasie mogły być zastawiane jedynie na sejmie za zgodą senatu i tylko do wydzierżenia[3].
Obecny Kodeks cywilny w art. 319 głosi: Jeżeli rzecz obciążona zastawem przynosi pożytki, zastawnik powinien, w braku odmiennej umowy, pobierać je i zaliczać na poczet wierzytelności i związanych z nią roszczeń. Po wygaśnięciu zastawu obowiązany jest złożyć zastawcy rachunek.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Prawo rzymskie omawiało ten zastaw w Digestach 20,1,11,1 : Si άντίχρησίς facta sit et in fundum aut in aedes aliquis inducalur, eo usque retinet possessionem pignoris loco, donee illi pecunia solvatur, cum is usuras fructus percipiat aut locando aut ipse percipiendo habitandoque : itaque si amiserit possessionem, solet in factumactione uti. Kazimierz Kolańczyk Prawo rzymskie § 121. 5c).
- ↑ Prawo sądowe Rzeczypospolitej szlacheckiej (XVI–XVIII w.) s. 36.
- ↑ Odbudowa domeny królewskiej w Polsce 1504 - 1548 s. 67 - 69.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wacław Uruszczak, Historia państwa i prawa polskiego, Tom I (966-1795), 3. wydanie, Warszawa, Wolters Kluwer SA, 2015, ISBN 978-83-264-8323-3