André Previn

André Previn
	; André Previn (1973)
Imię i nazwisko	Andreas Ludwig Priwin
Data i miejsce urodzenia	6 kwietnia 1929 ; Berlin
Data i miejsce śmierci	28 lutego 2019 ; Nowy Jork
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka poważna, jazz, pop
Zawód	muzyk (dyrygent, pianista, kompozytor)
Wydawnictwo	RCA, Columbia, Decca, EMI, Deutsche Grammophon, Telarc
Powiązania	Houston Symphony,; London Symphony Orchestra,; Pittsburgh Symphony Orchestra,; Royal Philharmonic Orchestra,; Los Angeles Philharmonic
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

André Previn, właśc. Andreas Ludwig Priwin (ur. 6 kwietnia 1929 w Berlinie^[1], zm. 28 lutego 2019 w Nowym Jorku^[2]) – amerykański dyrygent, pianista i kompozytor pochodzenia niemiecko-żydowskiego.

Życiorys

Studiował w konserwatoriach w Berlinie i Paryżu. W 1939 wyjechał do Stanów Zjednoczonych. W 1948 został zaangażowany przez wytwórnię Metro-Goldwyn-Mayer na stanowisko kompozytora i kierownika orkiestr nagrywających muzykę do filmów.

Karierę rozpoczął jako pianista jazzowy oraz kompozytor muzyki filmowej. Do 1962 wydał ponad dziesięć jazzowych albumów (w tym np. King Size!). Od 1960 skoncentrował się na dyrygenturze i pianistyce, sięgając po repertuar klasyczny. Dyrygował najlepszymi orkiestrami symfonicznymi świata, m.in. Boston Symphony Orchestra, New York Philharmonic, Wiener Philharmoniker, Houston Symphony, Pittsburgh Symphony Orchestra, Los Angeles Philharmonic, London Symphony Orchestra.

Komponował utwory orkiestrowe, pieśni, musicale. Stworzył muzykę do kilkudziesięciu filmów. Otrzymał 4 Oscary za ścieżki dźwiękowe do obrazów: Gigi (1958), Porgy i Bess (1959), Słodka Irma (1963) i My Fair Lady (1964). Na początku lat 80. wrócił na krótki czas do muzyki jazzowej, komponując utwory i nagrywając dwie płyty wraz ze skrzypkiem Itzhakiem Perlmanem i jazzową sekcją rytmiczną. Były to albumy: A Different Kind of Blues (1980) i It’s a Breeze (1981).

W 1998 zdobył Grand Prix du Disque za nagranie swojej opery, Tramwaj zwany pożądaniem, na podstawie sztuki Tennessee Williamsa.

W 1966 królowa Elżbieta II nadała mu godność Honorowego Rycerza Komandora Orderu Imperium Brytyjskiego.

Życie prywatne

Małżeństwa Previna

z Betty Bennet – wokalistką jazzową (1952–1957)
z Dory Langan Previn – poetką, autorką tekstów, piosenkarką (1959–1970)
z Mią Farrow – aktorką (1970–1979; mieli sześcioro dzieci, w tym troje adoptowanych)
z Heather Hales (1982–2002)^[3]
z Anne-Sophie Mutter – skrzypaczką (2002–2006)

Przypisy

↑ allmusic – André Previn Biography
↑ James Barron: André Previn, Whose Music Knew No Boundaries, Dies at 89. nytimes.com, 28 lutego 2019. [dostęp 2019-02-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-28)]. (ang.).
↑ „New York Times” - André Previn Weds (ang.) [dostęp 2010-04-18]

Bibliografia

Dionizy Piątkowski, Jazz, Poznań: Atena, 2005, ISBN 83-85414-90-8
Roman Waschko, Przewodnik Iskier: Muzyka jazzowa i rozrywkowa, Warszawa 1970

Linki zewnętrzne

André Previn – Dyskografia

[allmusic--1] usic – André Previn Biography

[James_Barron2019-2] James Barron: André Previn, Whose Music Knew No Boundaries, Dies at 89. nytimes.com, 28 lutego 2019. [dostęp 2019-02-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-28)]. (ang.).

[NYT-3] „New York Times” - André Previn Weds (ang.) [dostęp 2010-04-18]

[1]

[2]

[3]

1978	Marian Anderson Fred Astaire George Balanchine Richard Rodgers Artur Rubinstein
1979	Aaron Copland Ella Fitzgerald Henry Fonda Martha Graham Tennessee Williams

1980	Leonard Bernstein James Cagney Agnes de Mille Lynn Fontanne Leontyne Price
1981	Count Basie Cary Grant Helen Hayes Jerome Robbins Rudolf Serkin
1982	George Francis Abbott Lillian Gish Benny Goodman Gene Kelly Eugene Ormandy
1983	Katherine Dunham Elia Kazan Frank Sinatra James Stewart Virgil Thomson
1984	Lena Horne Danny Kaye Gian Carlo Menotti Arthur Miller Isaac Stern
1985	Merce Cunningham Irene Dunne Bob Hope Alan Jay Lerner i Frederick Loewe Beverly Sills
1986	Lucille Ball Hume Cronyn i Jessica Tandy Yehudi Menuhin Antony Tudor Ray Charles
1987	Perry Como Bette Davis Sammy Davis Jr. Nathan Milstein Alwin Nikolais
1988	Alvin Ailey George Burns Myrna Loy Aleksander Schneider Roger L. Stevens
1989	Harry Belafonte Claudette Colbert Alexandra Danilova Mary Martin William Schuman

1990	Dizzy Gillespie Katharine Hepburn Risë Stevens Jule Styne Billy Wilder
1991	Roy Acuff Betty Comden i Adolph Green Fayard Nicholas i Harold Nicholas Gregory Peck Robert Shaw
1992	Lionel Hampton Paul Newman i Joanne Woodward Ginger Rogers Mstisław Rostropowicz Paul Taylor
1993	Johnny Carson Arthur Mitchell Georg Solti Stephen Sondheim Marion Williams
1994	Kirk Douglas Aretha Franklin Morton Gould Harold Prince Pete Seeger
1995	Jacques d’Amboise Marilyn Horne B.B. King Sidney Poitier Neil Simon
1996	Edward Albee Benny Carter Johnny Cash Jack Lemmon Maria Tallchief
1997	Lauren Bacall Bob Dylan Charlton Heston Jessye Norman Edward Villella
1998	~~Bill Cosby~~ (anulowane) Fred Ebb i John Kander Willie Nelson André Previn Shirley Temple
1999	Victor Borge Sean Connery Judith Jamison Jason Robards Stevie Wonder

2000	Michaił Barysznikow Chuck Berry Plácido Domingo Clint Eastwood Angela Lansbury
2001	Julie Andrews Van Cliburn Quincy Jones Jack Nicholson Luciano Pavarotti
2002	James Earl Jones James Levine Chita Rivera Paul Simon Elizabeth Taylor
2003	James Brown Carol Burnett Loretta Lynn Mike Nichols Itzhak Perlman
2004	Warren Beatty Ossie Davis i Ruby Dee Elton John Joan Sutherland John Williams
2005	Tony Bennett Suzanne Farrell Julie Harris Robert Redford Tina Turner
2006	Zubin Mehta Dolly Parton Smokey Robinson Steven Spielberg Andrew Lloyd Webber
2007	Leon Fleisher Steve Martin Diana Ross Martin Scorsese Brian Wilson
2008	Morgan Freeman George Jones Barbra Streisand Twyla Tharp Pete Townshend i Roger Daltrey
2009	Mel Brooks Dave Brubeck Grace Bumbry Robert De Niro Bruce Springsteen

2010	Merle Haggard Jerry Herman Bill T. Jones Paul McCartney Oprah Winfrey
2011	Barbara Cook Neil Diamond Yo-Yo Ma Sonny Rollins Meryl Streep
2012	Buddy Guy Dustin Hoffman David Letterman Led Zeppelin Natalia Makarowa
2013	Martina Arroyo Herbie Hancock Billy Joel Shirley MacLaine Carlos Santana
2014	Al Green Tom Hanks Patricia McBride Sting Lily Tomlin
2015	Carole King George Lucas Rita Moreno Seiji Ozawa Cicely Tyson
2016	Martha Argerich Eagles Al Pacino Mavis Staples James Taylor
2017	Carmen de Lavallade Gloria Estefan LL Cool J Norman Lear Lionel Richie
2018	Cher Philip Glass Reba McEntire Wayne Shorter Hamilton (Lin-Manuel Miranda, Thomas Kail, Alex Lacamoire i Andy Blankenbuehler)
2019	Earth, Wind & Fire Sally Field Linda Ronstadt Ulica Sezamkowa Michael Tilson Thomas

1960–1969	Bing Crosby (1963) Frank Sinatra (1965) Duke Ellington (1966) Ella Fitzgerald (1967) Irving Berlin (1968)
1970–1979	Elvis Presley (1971) Louis Armstrong (1972) Mahalia Jackson (1972)
1980–1989	Fred Astaire (1981) Chuck Berry (1984) Charlie Parker (1984) Leonard Bernstein (1985) Benny Goodman (1986) The Rolling Stones (1986) Andrés Segovia (1986) Roy Acuff (1987) Benny Carter (1987) Enrico Caruso (1987) Ray Charles (1987) Fats Domino (1987) Woody Herman (1987) Billie Holiday (1987) B.B. King (1987) Isaac Stern (1987) Igor Strawinski (1987) Arturo Toscanini (1987) Hank Williams Sr. (1987) Fred Astaire (1989) Pablo Casals (1989) Dizzy Gillespie (1989) Jascha Heifetz (1989) Lena Horne (1989) Leontyne Price (1989) Bessie Smith (1989) Art Tatum (1989) Sarah Vaughan (1989)
1990–1999	Nat King Cole (1990) Miles Davis (1990) Vladimir Horowitz (1990) Paul McCartney (1990) John Lennon (1991) Marian Anderson (1991) Bob Dylan (1991) Kitty Wells (1991) Jimi Hendrix (1992) James Brown (1992) John Coltrane (1992) Muddy Waters (1992) Chet Atkins (1993) Little Richard (1993) Thelonious Monk (1993) Bill Monroe (1993) Pete Seeger (1993) Fats Waller (1993) Bill Evans (1994) Aretha Franklin (1994) Artur Rubinstein (1994) Patsy Cline (1995) Peggy Lee (1995) Henry Mancini (1995) Curtis Mayfield (1995) Barbra Streisand (1995) Dave Brubeck (1996) Marvin Gaye (1996) Georg Solti (1996) Stevie Wonder (1996) Bobby Blue Bland (1997) The Everly Brothers (1997) Judy Garland (1997) Stéphane Grappelli (1997) Buddy Holly (1997) Charles Mingus (1997) Oscar Peterson (1997) Frank Zappa (1997) Bo Diddley (1998) The Mills Brothers (1998) Roy Orbison (1998) Paul Robeson (1998) Johnny Cash (1999) Sam Cooke (1999) Otis Redding (1999) Smokey Robinson (1999) Mel Tormé (1999)
2000–2009	Harry Belafonte (2000) Woody Guthrie (2000) John Lee Hooker (2000) Mitch Miller (2000) Willie Nelson (2000) The Beach Boys (2001) Tony Bennett (2001) Sammy Davis Jr. (2001) Bob Marley (2001) The Who (2001) Count Basie (2002) Rosemary Clooney (2002) Perry Como (2002) Al Green (2002) Joni Mitchell (2002) Etta James (2003) Johnny Mathis (2003) Glenn Miller (2003) Tito Puente (2003) Simon & Garfunkel (2003) Van Cliburn (2004) The Funk Brothers (2004) Ella Jenkins (2004) Sonny Rollins (2004) Artie Shaw (2004) Doc Watson (2004) Eddy Arnold (2005) Art Blakey (2005) The Carter Family (2005) Morton Gould (2005) Janis Joplin (2005) Led Zeppelin (2005) Jerry Lee Lewis (2005) Jelly Roll Morton (2005) Joe Willie „Pinetop” Perkins (2005) The Staple Singers (2005) David Bowie (2006) Cream (2006) Merle Haggard (2006) Robert Johnson (2006) Jessye Norman (2006) Richard Pryor (2006) The Weavers (2006) Joan Baez (2007) Booker T. and the M.G.’s (2007) Maria Callas (2007) Ornette Coleman (2007) The Doors (2007) The Grateful Dead (2007) Bob Wills (2007) Burt Bacharach (2008) The Band (2008) Cab Calloway (2008) Doris Day (2008) Itzhak Perlman (2008) Max Roach (2008) Earl Scruggs (2008) Gene Autry (2009) The Blind Boys of Alabama (2009) The Four Tops (2009) Hank Jones (2009) Brenda Lee (2009) Dean Martin (2009) Tom Paxton (2009)
2010–2019	Leonard Cohen (2010) Bobby Darin (2010) David „Honeyboy” Edwards (2010) Michael Jackson (2010) Loretta Lynn (2010) André Previn (2010) Clark Terry (2010) Julie Andrews (2011) Roy Haynes (2011) Dolly Parton (2011) The Ramones (2011) George Beverly Shea (2011) Juilliard String Quartet (2011) The Kingston Trio (2011) George Jones (2012) Diana Ross (2012) Antônio Carlos Jobim (2012) Ravi Shankar (2013) Charlie Haden (2013) Lightnin' Hopkins (2013) Carole King (2013) The Beatles (2014) Armando Manzanero (2014) Kris Kristofferson (2014) The Isley Brothers (2014) Clifton Chenier (2014) Bee Gees (2015) Buddy Guy (2015) George Harrison (2015) Pierre Boulez (2015) Ruth Brown (2016) Celia Cruz (2016) Earth, Wind & Fire (2016) Herbie Hancock (2016) Jefferson Airplane (2016) Linda Ronstadt (2016) Run-D.M.C. (2016) Shirley Caesar (2017) Ahmad Jamal (2017) Charley Pride (2017) Jimmie Rodgers (2017) Nina Simone (2017) Sly Stone (2017) The Velvet Underground (2017) Hal Blaine (2018) Neil Diamond (2018) Emmylou Harris (2018) Louis Jordan (2018) The Meters (2018) Queen (2018) Tina Turner (2018) Black Sabbath (2019) George Clinton i Parliament (2019) Billy Eckstine (2019) Donny Hathaway (2019) Julio Iglesias (2019) Sam & Dave (2019) Dionne Warwick (2019)
2020–2029	Chicago (2020) Roberta Flack (2020) Isaac Hayes (2020) Iggy Pop (2020) John Prine (2020) Public Enemy (2020) Sister Rosetta Tharpe (2020) Grandmaster Flash and the Furious Five (2021) Lionel Hampton (2021) Marilyn Horne (2021) Salt-n-Pepa (2021) Selena (2021) Talking Heads (2021) Bonnie Raitt (2022) Bobby McFerrin (2023) Nirvana (2023) Ma Rainey (2023) Slick Rick (2023) Nile Rodgers (2023) The Supremes (2023) Ann Wilson (2023) Nancy Wilson (2023) Laurie Anderson (2024) The Clark Sisters (2024) Gladys Knight (2024) N.W.A (2024) Donna Summer (2024) Tammy Wynette (2024)