Aleksander Kraushar

Aleksander Kraushar
Alkar
Data i miejsce urodzenia	17 stycznia 1843 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	11 grudnia 1931 ; Warszawa
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach
	Cytaty w Wikicytatach

Aleksander Kraushar, pseud. Alkar (ur. 17 stycznia 1843 w Warszawie, zm. 11 grudnia 1931 tamże) – polski adwokat, historyk, publicysta, poeta, działacz kulturalno-oświatowy, członek Towarzystwa Historycznego we Lwowie^[1].

Życiorys

Urodził się w zasymilowanej rodzinie żydowskiej, jako syn Hermana Kraushara (zm. 1902)^[2] i Idalii z domu Apt (zm. 1845)^[3]. Studiował prawo w Szkole Głównej. Studia skończył w 1867. Po wybuchu powstania styczniowego działał w prasie tajnej. Redagował dział Wiadomości z pola bitwy w półurzędowym organie Rządu Narodowego Niepodległość^[4]^[5] oraz redagował tajne czasopismo Prawda. Po ukończeniu studiów podjął praktykę adwokacką. Jednocześnie przeglądał zasoby archiwów krajowych i zagranicznych, publikując wiele prac źródłowych z historii Polski zawierających liczne cytaty, w tym historię Żydów w Polsce, o życiu i twórczości licznych postaci historycznych oraz o Warszawie. Łącznie opublikował kilkaset prac naukowych, w tym ponad sto poświęconych Warszawie. Był współzałożycielem Towarzystwa Miłośników Historii.

W 1881 był jednym z czterdziestu pięciu członków założycieli Kasy im. Józefa Mianowskiego – Fundacji Popierania Nauki w Warszawie.

W 1885 poślubił Jadwigę Bersohn (1853-1912), córkę Mathiasa Bersohna. Ich dom był ważnym ośrodkiem życia umysłowego Warszawy. Ich córką była Zuzanna Rabska, żona Władysława Rabskiego.

Opowiadał się za asymilacją ludności żydowskiej. Był członkiem komitetu budowy synagogi na Tłomackiem. W 1903 wraz z żoną przeszedł na katolicyzm.

5 sierpnia 1921 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski^[6].

Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 51-1-28)^[7].

Twórczość

W swych pierwszych wierszach pisał o niedoli żydowskiej. W 1862 wydał tomik Listki^[8], w którym umieścił wiersz Handel! Handel!^[9]:

Z kijem w ręku, w progach domu,
Stał Żyd siwy, przygarbiony
...
Na pierś siwa spadła głowa,
I wciąż słychać te dwa słowa:
Handel! Handel!
...
Ludzie ze mną postępują
Podług uczuć swych odmiany:
Jedni żyda psami szczują,
Drugich przyłóż choć do rany.
Dla mnie więc to rzecz nie nowa,
Życie moje to dwa słowa:
Handel! Handel!

W swej twórczości historyczno-publicystycznej zajmował się przede wszystkim okresem 1800–1830, obejmując jednak również okresy wcześniejsze i czasy mu współczesne. Za najbardziej znaczące jego dzieło jest uznawana monografia Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk 1800–1832, wydana w 8 tomach ze skorowidzem w latach 1900–1911^[10].

Niektóre prace

Czary na dworze Batorego^[11]
Książę Repnin i Polska w pierwszem czteroleciu panowania Stanisawa Augusta, 1764-1768^[12]
Neo-cyganerya warszawska : wspomnienia o ludziach i rzeczach literackich z niedawnej przeszłości, 1780-1880^[13]
Strofy (Kraków 1890)^[14],
Drobiazgi historyczne (t. 1-2 1891-92)
Frank i frankiści polscy 1726-1816. Monografia historyczna osnuta na źródłach archiwalnych i rękopiśmiennych, 1895
Bourboni na wygnaniu w Mitawie i Warszawie. Szkic historyczny 1798-1805, 1899
Obrazy i wizerunki historyczne (1906)^[15],
Okruchy przeszłości (1913)^[16],
Miscellanea Historyczne (1-73 1903-20),
Kartki z pamiętnika Alkara (t. 1-2 1910-13)^[17]^[18],
Salony i zebrania literackie warszawskie na schyłku w. XVIII i w ubiegłym stuleciu (1916),
tzw. drugi pamiętnik J. Kilińskiego^[19],
pamiętnik Niemcewicza z lat Księstwa Warszawskiego,
dziennik podróży F. K. Bohusza (przypisując go mylnie St. Staszicowi)^[20].
Sprawy krzyżackie w Polsce, według dyplomatów archiwalnych: 1226-1421, Wyd. Gebethner i Wolff, Warszawa 1911^[21].

Przypisy

↑ Fryderyk Papée, Towarzystwo historyczne 1886-1900, w: Kwartalnik Historyczny, rocznik LI, zeszyt 1-2, Lwów 1937, s. 7.
↑ Grób Hermana Kraushara w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie
↑ Grób Idalii Kraushar w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie
↑ Jerzy Maternicki, Aleksander Kraushar, w: Polski Słownik Biograficzny, 1970 r., t. XV, s. 241.
↑ Antony Polonsky: Kraushar Aleksander (1843–1931). [w:] YIVO Institute for Jewish Research (według PSB vol. 15, pp. 241–244 i in.) [on-line]. www.yivoencyclopedia.org. [dostęp 2013-01-16]. (ang.).
↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 25.
↑ Cmentarz Stare Powązki: KRAUSHAROWIE I RABSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-10] .
↑ AleksnderA. Kraushar AleksnderA., Listki [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .
↑ AleksanderA. Kraushar AleksanderA., Handel! Handel! w: Listki, Aleksander Kraushar, s. 49-52 [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .
↑ Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk 1800-1832. Monografia historyczna osnuta na źródłach archiwalnych t. 1 – 9, Kraków-Warszawa 1902-1906
↑ AleksanderA. Kraushar AleksanderA., Czary na dworze Batorego : kartka z dziejów mistycyzmu w XVI wieku, jako przyczynek do charakterystyki króla Stefana [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .
↑ AleksanderA. Kraushar AleksanderA., Książę Repnin i Polska w pierwszem czteroleciu panowania Stanisława Augusta (1764-1768) t. 1-2 [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .
↑ AleksanderA. Kraushar AleksanderA., Neo-cyganerya warszawska : wspomnienia o ludziach i rzeczach literackich z niedawnej przeszłości : (1780-1880) [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .
↑ AleksanderA. Kraushar AleksanderA., Strofy [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .
↑ AleksanderA. Kraushar AleksanderA., Obrazy i wizerunki historyczne [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .
↑ AleksanderA. Kraushar AleksanderA., Okruchy przeszłości [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .
↑ AleksanderA. Kraushar AleksanderA., Kartki z pamiętnika Alkara. [T. 1] [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .
↑ AleksanderA. Kraushar AleksanderA., Kartki z pamiętnika Alkara [T. 2] [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .
↑ AleksanderA. Kraushar AleksanderA., Jana Kilińskiego szewca warszawskiego, pułkownika XX. regimentu piechoty, drugi pamiętnik o czasach Stanisława Augusta [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .
↑ Ksawery MichałK.M. Bohusz Ksawery MichałK.M., Dziennik podróży ks. Stanisława Staszica : (1777-1791) : Austrya – Niemcy – Hollandya – Anglia – Francya – Szwajcaryja – Włochy t. 1 i 2 [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .
↑ AleksanderA. Kraushar AleksanderA., Sprawy krzyżackie w Polsce, według dyplomatów archiwalnych : 1226-1421 [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .

Bibliografia

Jan Jagielski, Przewodnik po cmentarzu żydowskim w Warszawie przy ul. Okopowej 49/51, Zesz. 1, Kwatery przy Alei Głównej, Wyd. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Społeczny Komitet Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce, Warszawa 1996, s. 40-41.

Linki zewnętrzne

[1] Fryderyk Papée, Towarzystwo historyczne 1886-1900, w: Kwartalnik Historyczny, rocznik LI, zeszyt 1-2, Lwów 1937, s. 7.

[2] Grób Hermana Kraushara w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie

[3] Grób Idalii Kraushar w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie

[4] Jerzy Maternicki, Aleksander Kraushar, w: Polski Słownik Biograficzny, 1970 r., t. XV, s. 241.

[Kraushar-5] Antony Polonsky: Kraushar Aleksander (1843–1931). [w:] YIVO Institute for Jewish Research (według PSB vol. 15, pp. 241–244 i in.) [on-line]. www.yivoencyclopedia.org. [dostęp 2013-01-16]. (ang.).

[6] Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 25.

[7] Cmentarz Stare Powązki: KRAUSHAROWIE I RABSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-10] .

[8] AleksnderA. Kraushar AleksnderA., Listki [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .

[9] AleksanderA. Kraushar AleksanderA., Handel! Handel! w: Listki, Aleksander Kraushar, s. 49-52 [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .

[10] Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk 1800-1832. Monografia historyczna osnuta na źródłach archiwalnych t. 1 – 9, Kraków-Warszawa 1902-1906

[11] AleksanderA. Kraushar AleksanderA., Czary na dworze Batorego : kartka z dziejów mistycyzmu w XVI wieku, jako przyczynek do charakterystyki króla Stefana [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .

[12] AleksanderA. Kraushar AleksanderA., Książę Repnin i Polska w pierwszem czteroleciu panowania Stanisława Augusta (1764-1768) t. 1-2 [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .

[13] AleksanderA. Kraushar AleksanderA., Neo-cyganerya warszawska : wspomnienia o ludziach i rzeczach literackich z niedawnej przeszłości : (1780-1880) [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .

[14] AleksanderA. Kraushar AleksanderA., Strofy [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .

[15] AleksanderA. Kraushar AleksanderA., Obrazy i wizerunki historyczne [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .

[16] AleksanderA. Kraushar AleksanderA., Okruchy przeszłości [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .

[17] AleksanderA. Kraushar AleksanderA., Kartki z pamiętnika Alkara. [T. 1] [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .

[18] AleksanderA. Kraushar AleksanderA., Kartki z pamiętnika Alkara [T. 2] [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .

[19] AleksanderA. Kraushar AleksanderA., Jana Kilińskiego szewca warszawskiego, pułkownika XX. regimentu piechoty, drugi pamiętnik o czasach Stanisława Augusta [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .

[20] Ksawery MichałK.M. Bohusz Ksawery MichałK.M., Dziennik podróży ks. Stanisława Staszica : (1777-1791) : Austrya – Niemcy – Hollandya – Anglia – Francya – Szwajcaryja – Włochy t. 1 i 2 [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .

[21] AleksanderA. Kraushar AleksanderA., Sprawy krzyżackie w Polsce, według dyplomatów archiwalnych : 1226-1421 [online], polona.pl [dostęp 2018-03-02] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]