Ćwiklice
49°58′22″N 18°58′53″E/49,972778 18,981389| wieś | |
_ID_640858.jpg) Zabytkowy drewniany kościół w Ćwiklicach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2023) |
2905 |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
43-229[2] |
| Tablice rejestracyjne |
SPS |
| SIMC |
0942268 |
Położenie na mapie gminy Pszczyna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu pszczyńskiego  | |
| 49°58′22″N 18°58′53″E/49,972778 18,981389[1]
| |
| Strona internetowa | |
Ćwiklice (niem. Cwiklitz) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie pszczyńskim, w gminie Pszczyna.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Ćwiklice. W latach 1973–75 w gminie Goczałkowice-Zdrój[3][4]. W latach 1975–97 dzielnica Pszczyny[4][5]. Od 1 stycznia 1998 w gminie Pszczyna[5].
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]
Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa pochodzi od polskiej nazwy - ćwikły - von cwikla = Runkelrübe[6]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości Cwiklice podając jej znaczenie Runkelrübendorf czyli po polsku Wieś buraków, ćwikły[6]. Pierwotna nazwa została później przez Niemców zgermanizowana na Cwiklitz i utraciła swoje znaczenie[6]. Współcześni polscy badacze skłaniają się w kierunku stwierdzenia, że nazwa wywodzi się od imienia Ćwik lub przezwiska Ćwikła.[7] Założone w podobnym okresie sąsiednie miejscowości posiadają nazwy patronimiczne – jak na przykład Jankowice od imienia Jan.[7]
Ćwiklice pod staropolską nazwą Czwiklicze figurują na mapie autorstwa Abrahama Orteliusa z 1603 roku. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany pod koniec wieku XIX podaje polską nazwę miejscowości Ćwiklice oraz niemiecką Cwiklitz[8].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Miejscowość została po raz pierwszy wzmiankowana w spisie świętopietrza parafii dekanatu Oświęcim diecezji krakowskiej z 1326 pod nazwą Czviclicz[9][10].
Według spisu z 1869 roku w miejscowości mieszkało 1643 katolików, 10 ewangelików oraz 5 izraelitów[8].
W styczniu 1945 r. przez Ćwiklice przeszły marsze śmierci z obozów Auschwitz-Birkenau na stację kolejową do Wodzisławia Śląskiego[11].
Jesienią 2007 roku pasjonat historii Ludwik Wojciech zawiadomił Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach o kopcu, którego położenie i forma sugerują istnienie w tym miejscu średniowiecznego gródka rycerskiego. Badania archeologiczne na kopcu w Ćwiklicach rozpoczęto pod kierownictwem dra Pierzaka. Potwierdziła się teza, że w tym miejscu istotnie znajdował się XIV-wieczny gródek rycerski[12].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Główną atrakcją miejscowości jest zabytkowy drewniany kościół barokowy pw. św. Marcina z 1466 roku[7][13].
Do innych ciekawych miejsc w Ćwiklicach należą schronisko dla chorych zwierząt „Przystań Ocalenie”[14] na Podlesiu - północnej części wsi, „Organistówka” oraz figura archanioła Michała blisko granicy z Pszczyną. Na skraju lasu znajduje się grób nieznanych żołnierzy - pamiątka po walkach z września 1939, kiedy to w Ćwiklicach polscy żołnierze stawiali opór armii niemieckiej. W ćwiklickim lesie jest jeszcze kilka takich grobów.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 21170
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 205 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Uchwała Nr XX/99/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie katowickim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 20 grudnia 1972 r., Nr. 12, Poz. 103)
- ↑ a b Dz.U. 1975 nr 15 poz. 88
- ↑ a b Dz.U. 1997 nr 116 poz. 742
- ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 45, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ a b c Marian Małecki, Pod Płaszczem świętego Marcina. Z dziejów Ćwiklic ich mieszkańców, parafii i kościoła., 2016, ISBN 978-83-939658-6-1.
- ↑ a b Ćwiklice - Słownik geograficzny Królestwa Polskiego
- ↑ Franciszek Maroń. Rozwój sieci parafialnej w diecezji katowickiej aż do końca XV wieku. „Rozwój sieci parafialnej w diecezji katowickiej aż do końca XV wieku”, s. 101-167, 1969.
- ↑ Monumenta Poloniae Vaticana T.1 Acta Camerae Apostolicae. Vol. 1, 1207-1344. Jan Ptaśnik (redakcja). Cracoviae: Sumpt. Academiae Litterarum Cracoviensis, 1913, s. 147-150.
- ↑ P. Cywiński, Marsz Śmierci w pamięci ewakuowanych więźniów Auschwitz, Oświęcim 2016, s. 66.
- ↑ Wiadomości Pszczyna - NaszeMiasto.pl [online], pszczyna.naszemiasto.pl [dostęp 2017-11-28] (pol.).
- ↑ Ćwiklice, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-06-23].
- ↑ www.przystanocalenie.pl
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Ćwiklice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 716.
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osady | |
| Osada leśna | |
| Części miasta |
|
| Części wsi |
|
