Pałaneczka gruboogonowa

Pałaneczka gruboogonowa
	Cercartetus nana
	(Desmarest, 1818)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	torbacze
Rząd	dwuprzodozębowce
Rodzina	drzewnicowate
Rodzaj	pałaneczka
Gatunek	pałaneczka gruboogonowa
Synonimy
	Phalangista nana Desmarest, 1818; Phalangista gliriformis Bell, 1829; Dromicia unicolor Krefft, 1863; Dromicia britta Wood Jones, 1925;
	Phalangista nana Desmarest, 1818; Phalangista gliriformis Bell, 1829; Dromicia unicolor Krefft, 1863; Dromicia britta Wood Jones, 1925;
Podgatunki
	C. n. nana (Desmarest, 1818); C. n. unicolor (Krefft, 1863);
	C. n. nana (Desmarest, 1818); C. n. unicolor (Krefft, 1863);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pałaneczka gruboogonowa^[8] (Cercartetus nana) – gatunek ssaka z rodziny drzewnicowatych (Burramyidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1818 roku francuski zoolog Anselme Gaëtan Desmarest nadając mu nazwę Phalangista nana^[1]. Miejsce typowe to Îles Maria, Tasmania, Australia^[6]^[9]^[10]. Holotyp to skóra i czaszka młodocianego samca o sygnaturze MNHN-ZM-MO-1990-413 z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu; odłowiony w między 18 a 27 marca 1802 roku przez francuskiego przyrodnika Charlesa Alexandre’a Lesueura^[11]^[12]. Podgatunek unicolor opisał formalnie w 1863 roku niemiecko-australijski zoolog i paleontolog Johann Ludwig Gerard Krefft jako odrębny gatunek i nadając mu nazwę Dromicia unicolor^[3]. Miejsce typowe to St. Leonards, North Shore, Sydney, Nowa Południowa Walia, Australia^[3]^[13]. Holotyp obecnie jest zaginiony, pierwotnie znajdował się w zbiorach Muzeum Australijskiego, i został opisany jako dorosła samica, pierwotnie w alkoholu, odłowiona przez A. Butta^[13].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunków^[9].

Etymologia

Cercartetus: gr. κερκος kerkos ‘ogon’; αερταω aertaō ‘podnosić’^[14].
nana: łac. nanus ‘karzeł’, od gr. νανος nanos ‘karzeł’^[15].
unicolor: łac. unicolor, unicoloris ‘zwykły, jednolity, jednego koloru’, od uni- ‘jedno-’, od unus ‘jeden’; color, coloris ‘kolor’^[16].

Zasięg występowania

Pałaneczka gruboogonowa występuje w zależności od podgatunku^[5]^[9]:

C. nanus nanus – Tasmania i Cieśnina Bassa (King i Wyspa Flindersa).
C. nanus unicolor – kontynentalna Australia, od granicy Queenslandu i Nowej Południowej Walii wzdłuż wschodniego wybrzeża, przez południową Wiktorię do południowo-wschodniej Australii Południowej.

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 7-11 cm, długość ogona 7,5-10,5 cm; masa ciała 15-43 g^[5]^[17]. Wierzch ciała płowobrązowy, spód biały.

Środowisko życia

Od lasów deszczowych, poprzez lasy twardolistne do obszarów półpustynnych.

Tryb życia

Jest zwierzęciem nocnym. Dzień spędza w kulistym gnieździe, czasami zajmuje również opuszczone gniazda ptaków. Jeden osobnik może używać kilku gniazd. Zwinnie wspina się nawet na najcieńsze gałązki dzięki chwytnemu ogonkowi. Z końcem lata zwierzęta bardzo przybierają na wadze, grubieje również nasada ogona, gdzie gromadzone są rezerwy tłuszczu potrzebne na przetrwanie zimy. Zimą i w ciągu dnia aktywność zwierząt spada i zapadają w odrętwienie, które nie trwa jednak dłużej niż dwa tygodnie. Pokarm składa się głównie z pyłku i nektaru, np. kwiatów eukaliptusa czy banksji, który zbierany jest pędzelkowatym językiem. Prawdopodobnie zwierzęta te mogą odgrywać pewna rolę przy zapylaniu tych roślin. Gdy nie ma kwiatów, żywią się owocami, pająkami, owadami i ich larwami. Narodziny młodych odbywają się na kontynencie od wiosny do jesieni, na Tasmanii od końca zimy do wiosny. Jeden miot składa się przeważnie z czterech młodych, które przez około 6 tygodni pozostają w torbie.

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)^[7].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d A.G. Desmarest: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc. Wyd. 2. Cz. 25. Paris: Chez Deterville, 1817, s. 477. (fr.).
↑ T. Bell. Description of a new Species of Phalangista. „Transactions of the Linnean Society of London”. 16, s. 121, 1833. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d J.L.G. Krefft. Description of a new species of the genus Dromicia discovered in the neighbourhood of Sydney. „Proceedings of the Zoological Society of London”. For the year 1863, s. 49, 1863. (ang.).
↑ F. Wood Jones. A new South Australian Dormouse Opossum. „Transactions and proceedings of the Royal Society of South Australia”. 49, s. 97, 1925. (ang.).
↑ ^a ^b ^c S. Jackson: Family Burramyidae (Pygmy Possums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 454–455. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Cercartetus nanus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-08-08].
↑ ^a ^b C.C. Dickman C.C., D.D. Lunney D.D., P.P. Menkhorst P.P., Cercartetus nanus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-08-08] (ang.).
↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 11. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 76. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Cercartetus nana (Desmarest, 1818). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-02]. (ang.).
↑ D. Julien-Laferrière. Catalogue des types de marsupiaux (Marsupialia) du Muséum National d’Histoire Naturelle, Paris. „Mammalia”. 58 (1), s. 18, 1994. DOI: 10.1515/mamm.1994.58.1.1. (fr.).
↑ S.M. Jackson, J.J. Jansen, G. Baglione & C. Callou. Mammals collected and illustrated by the Baudin Expedition to Australia and Timor (1800-1804): A review of the current taxonomy of specimens in the Muséum national d’Histoire naturelle de Paris and the illustrations in the Muséum d’Histoire naturelle du Havre. „Zoosystema”. 43 (21), s. 406, 2021. DOI: 10.5252/zoosystema2021v43a21. (ang.).
↑ ^a ^b H.E. Parnaby, S. Ingleby & A. Divljan. Type specimens of non-fossil mammals in the Australian Museum, Sydney. „Records of the Australian Museum”. 69 (5), s. 402, 2017. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 171, 1904. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, nana [dostęp 2023-08-02] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, unicolor [dostęp 2023-08-02] .
↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 53. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia

C. Sides: Cercartetus nanus. (on-line), Animal Diversity Web, 2003. [dostęp 2008-04-10]. (ang.).
The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Desmarest-1] A.G. Desmarest: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc. Wyd. 2. Cz. 25. Paris: Chez Deterville, 1817, s. 477. (fr.).

[Bell-2] T. Bell. Description of a new Species of Phalangista. „Transactions of the Linnean Society of London”. 16, s. 121, 1833. (ang.).

[Krefft-3] J.L.G. Krefft. Description of a new species of the genus Dromicia discovered in the neighbourhood of Sydney. „Proceedings of the Zoological Society of London”. For the year 1863, s. 49, 1863. (ang.).

[Jones-4] F. Wood Jones. A new South Australian Dormouse Opossum. „Transactions and proceedings of the Royal Society of South Australia”. 49, s. 97, 1925. (ang.).

[Jackson-5] S. Jackson: Family Burramyidae (Pygmy Possums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 454–455. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Cercartetus nanus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-08-08].

[iucn-7] C.C. Dickman C.C., D.D. Lunney D.D., P.P. Menkhorst P.P., Cercartetus nanus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-08-08] (ang.).

[Cichocki&inni-8] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 11. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[icmw-9] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 76. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[mdd-10] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Cercartetus nana (Desmarest, 1818). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-02]. (ang.).

[laf-11] D. Julien-Laferrière. Catalogue des types de marsupiaux (Marsupialia) du Muséum National d’Histoire Naturelle, Paris. „Mammalia”. 58 (1), s. 18, 1994. DOI: 10.1515/mamm.1994.58.1.1. (fr.).

[jac&inni-12] S.M. Jackson, J.J. Jansen, G. Baglione & C. Callou. Mammals collected and illustrated by the Baudin Expedition to Australia and Timor (1800-1804): A review of the current taxonomy of specimens in the Muséum national d’Histoire naturelle de Paris and the illustrations in the Muséum d’Histoire naturelle du Havre. „Zoosystema”. 43 (21), s. 406, 2021. DOI: 10.5252/zoosystema2021v43a21. (ang.).

[par&inni-13] H.E. Parnaby, S. Ingleby & A. Divljan. Type specimens of non-fossil mammals in the Australian Museum, Sydney. „Records of the Australian Museum”. 69 (5), s. 402, 2017. (ang.).

[pal-14] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 171, 1904. (ang.).

[15] The Key to Scientific Names ↓, nana [dostęp 2023-08-02] .

[16] The Key to Scientific Names ↓, unicolor [dostęp 2023-08-02] .

[amw-17] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 53. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]