Pòrre

Allium porrum

Descripcion d'aqueste imatge, tanben comentat çaiaprèp

Pòrres

Classificacion
Règne	Plantae
Sosrègne	Tracheobionta
Division	Magnoliophyta
Classa	Liliopsida
Sosclassa	Liliidae
Òrdre	Liliales
Familha	Alliaceae
Genre	Allium

Nom binominal

Allium porrum
L., 1753

Classificacion APG III (2009)

Classificacion APG III (2009)
Òrdre	Asparagales
Familha	Amaryllidaceae
Sosfamilha	Allioideae

Lo pòrre (Allium porrum) es una espècia de planta erbacèa vivaça fòrça cultivada coma planta d'òrt per sas fuèlhas (pseudo-tijas) consomadas coma legums.

Aparten a la familha de las Amarillidacèas (precedentament familha de la Liliacèas pèi de las Alliacèas).

Descripcion

Lo pòrre a de longas fuèlhas en gaina, opausada, planas, verd escur o verd jaunenc, mai o mens largas. La basa de las fuèlhas empeutadas forma una pseudo-tija que la partida enterrada es blanca e la mai apreciada. Las flors, blanc verdencas, apareisson gropadas en ombèla al suc d'una tija florala quilhada, la segonda annada.

Origina e distribucion

Aquesta espècia es originària d'Euròpa^[1]. Es largament cultivada dins totas las zonas temperadas.

Es un legum fòrça ancianament conegut. L'emperaire roman Neron èra chafrat lo « porrofag » que ne consomava de grandas quantitats per melhorar la votz^[2]^,^[3]^,^[4].

Cultura

Aquesta planta preferís un sòl fresc, prigond e ric en umús. Es plan rufa e tolèra plan lo freg de l'ivèrn.

La multiplicacion se fa en dos temps:

semenadas en plantolièra en febrièr-març o en plaça en abril-mai.
transplantacion de joves plants quand las tijas an la talha d'un gradon. Una transplantacion prigondas favoriza la longor de la camba.

La culhuda se fa de 5 a 7 meses après la plantacion. Se realiza lo cauçatge per aumentar la longor de la partida blanca. Los pòrres pòdon se conservar en tèrra, o en vivièr aparat per poder las culhir per grands fregs. Pels ortalans especializats, la culhida es mecanizada. S'establís a partir de setembre.

Enemics del pòrre

Los parasits mai corrents son:

Acrolepiopsis assectella. Per l'evitar, abans la transplantacion e après l'abilhatge, far banhar los plants de pòrre 15 minutas dons une solucion d'aiga de Jav_l (un tap per litre d'aiga)^[5].
Delia antiqua.
Napomyza gymnoostoma, qu'es una espècia invasiva apareguda en Euròpa, benlèu favorizada per las culturas intensivas e los escambis comercials. Signalada dempuèi 2003 en Alsàcia puèi en Borgonha e en Illa-de-França, a vegada nomenada Phytomyza gymnostoma^[6].
una autra minosa s'espandís, en França dempuèi 2006 dempuèi la Marga; es Liriomyza nietkei, generatritz de mens de damatge que la Phytomyza.
Thysanoptera provòca de damatges d'òrdre estetics fasent la mèrça invendabla (tacas negras sus las fuèlhas)^[7]

Utilizacion

Los pòrres, que lo gost es intermediari entre aqueste de la ceba e de l'asperga, se consoman cuèchs. Se las pòt manjar fregs en vinagreta, mas son utilizats sovent dins la preparacion de plats cauds: tartas, quichas, gratinadas; sopas, olada...

Aspèctes economics

La produccion mondiala de pòrre èra à 2 236 771 tonas en 2014, lo primièr productor es l'Indonesia amb près de 520 000 tonas per ans, seguit de la Turquia (223 000 t) e la Belgica (190 000 t)^[8].

Synonims

Allium ampeloprasum var. porrum (L.) J.Gay
Allium laetum Salisb.
Porrum commune Rchb.
Porrum sativum Mill.

Simbolica

Lo pòrre es una de las doas plantas emblèmas del País de Galas (l'autre es lo narcís).

Vejatz tanben

Nòtas e referéncias

↑ {{{títol}}}. ISBN 978-2-7592-0892-0. .
↑ Hélène Fouré et Robert Fouré, « Les Légumes Dans la Littérature », The French Review, American Association of Teachers of French, vol. 4, n^o 6,‎ 1931, p. 451-460 (ISSN 0016-111X).
↑ {{{títol}}}. ISBN 978-2738010667. .
↑ .
↑ L'eau de Javel contre le ver du poireau.
↑ Véronique Bargain, Le Poireau prend les mouches, dans Réussir fruits et légumes, septembre 2008
↑
↑ Source FAO - https://www.fao.org/faostat/en/#data/QC

Ligams extèrnes

Referéncia Flora of China : Allium porrum (en)Referéncia Modèl:EFloras/labèl : Allium porrum (en)
Referéncia Flora of Pakistan : Allium porrum (en)Referéncia Modèl:EFloras/labèl : Allium porrum (en)
Référence FloraBase (Australie-Occidentale) : classification Allium porrum (en)Allium porrum dins Florabase (Austràlia Oèst) (en)
(Vejatz descripcion Allium porrum)
Referéncia Tela Botanica (France métro) : Allium porrum L., 1753 (fr)Referéncia Tela Botanica (França metropolitana) : Allium porrum L., 1753 (fr)
Referéncia Tela Botanica (Antilles) : Allium porrum L. (fr)Referéncia Tela Botanica (Antilhas) : Allium porrum L. (fr)
Referéncia INPN : Allium porrum L., 1753 (+ statut + description) (fr) (consulté le 1^er août 2014)Referéncia INPN : Allium porrum L., 1753 (+ estatut + descripcion) (fr)
Referéncia ITIS : Allium porrum L. (fr) (+ version anglaise (en))
Referéncia NCBI : Allium porrum (en)Referéncia NCBI : Allium porrum (en)
Referéncia GRIN : espèce Allium porrum L. (en)Referéncia GRIN : espècia Allium porrum L. (en)

[1] {{{títol}}}. ISBN 978-2-7592-0892-0. .

[2] Hélène Fouré et Robert Fouré, « Les Légumes Dans la Littérature », The French Review, American Association of Teachers of French, vol. 4, n^o 6,‎ 1931, p. 451-460 (ISSN 0016-111X).

[3] {{{títol}}}. ISBN 978-2738010667. .

[4] .

[5] L'eau de Javel contre le ver du poireau.

[bargain-6] Véronique Bargain, Le Poireau prend les mouches, dans Réussir fruits et légumes, septembre 2008

[7] ↑

[8] Source FAO - https://www.fao.org/faostat/en/#data/QC

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]