lei

Niet te verwarren met: -lei, Lei

Nederlands

Leien (2) en schoolkrijtjes uit de 19e eeuw

Leien (3) van een dak

Uitspraak

• Geluid:  [A], [B] lei    (hulp, bestand)
  • IPA: / lɛi / (1 lettergreep)
• Geluid:  [C] lei    (hulp, bestand)
  • IPA: / ˈleji / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• lei

Woordherkomst en -opbouw

• [A] Middelnederlands leye ‘leisteen’, eerst geattesteerd in 1377 en ontwikkeld uit Oergermaans *lajō-, ontleend aan het Gallisch, vgl. Oudiers líe, lía ‘steen’. Evenals Nederduits Lai, Luxemburgs Lee, Duits verouderd Lei(e) en Fries laai.
• [B] Middelnederlands leie, leide, nevenvorm van lede ‘gegraven of vergraven waterloop’ (in lieverlede), afleiding van leiden.
• [C] van Roemeens lei

[A]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	lei	leien
verkleinwoord	leitje	leitjes

Zelfstandig naamwoord

[A] de lei v / m

1. een plat stuk van leisteen
2. (teken- en schrijfmateriaal) een schrijfplank van leisteen; schrijflei
3. een dakpan van leisteen; daklei

Synoniemen

• (2) schrijflei
• (3) daklei

Hyponiemen

• achterlei, daklei, scharlei, wolverlei

Afgeleide begrippen

   

leiblok leidam leidekken leidekker leidekkerij leigrijs leigroef leigroeve leikleurig leisteen leiwerk leizeil

Uitdrukkingen en gezegden

• met schone lei beginnen.

een geheel nieuw begin met iets maken.

• het liep van een leien dakje

Vertalingen

    2. schrijflei   

Duits: Schiefertafel (de) v Engels: slate (en) Frans: ardoise (fr) v Indonesisch: batu tulis (id) Italiaans: lavagnetta (it) v

Nederduits: Schevertafel (nds) v Papiaments: lei Portugees: ardósia (pt) v, lousa (pt) v Spaans: pizarrón (es) m Zweeds: griffeltavla (sv) g

    3. daklei   

Duits: Dachschiefer (de) m Engels: roof slate (en) Frans: ardoise (fr) v Grieks: πλακίδιο (el) o (plakídio) Italiaans: tegola d'ardesia (it) v

Portugees: ardósia (pt) v Roemeens: placă de ardezie (ro) v Russisch: ши́ферная плита́ (ru) v (šífernaja plitá)

[B]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	lei	leien
verkleinwoord	leitje	leitjes

Zelfstandig naamwoord

[B] de lei v

1. sloot, waterleiding
2. (België) doorgang, laan
3. teugel

Afgeleide begrippen

   

leiband leiboom leidraad leihond leioog leiplaat leiplant leiriem leistang leivleugel leiwagen leizeel lenig

Zelfstandig naamwoord

[C] de lei mv

1. meervoud van het zelfstandig naamwoord leu (numismatiek) (naam munteenheden van Roemenië en Moldavië)

   ▸ In december 1989, toen het communistische regime ten val werd gebracht, was de officiële wisselkoers van de Roemeense leu (meervoud lei) ongeveer 9 lei per dollar, al kreeg je op de zwarte markt vier tot vijf keer zoveel voor de zeer gewilde dollars.

Werkwoord

vervoeging van
leggen

[D] lei

1. enkelvoud verleden tijd van leggen
   

   • Ik lei. 
     
   • Jij lei. 
     
   • Hij, zij, het lei. 
   • Vol zorg vloog de dokter naar het bed, reikte Henriette de medicijnen en lei zacht de hand op haar voorhoofd. 

Synoniemen

• legde

Opmerkingen

• In de betekenis ‘legde’ is lei (verouderd) of vooral nog (spreektaal).

Anagrammen

• Eli, iel

Gangbaarheid

• Het woord lei staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "lei" herkend door:

96 %	van de Nederlanders;
98 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Afrikaans

stamtijd
infinitief	voltooid deelwoord
lei	gelei
	volledig

Werkwoord

lei

1. leiden

Aragonees

Woordherkomst en -opbouw

• Van het Latijnse lac (genitief: lactis).

enkelvoud	meervoud
lei	leis

Zelfstandig naamwoord

lei v

1. melk

Galicisch

Woordherkomst en -opbouw

• Van het Latijnse lex (genitief: legis).

enkelvoud	meervoud
lei	leis

Zelfstandig naamwoord

lei v

1. wet

Hawaïaans

Zelfstandig naamwoord

lei

1. een bloemenslinger die ter begroeting om de hals gelegd wordt

Occitaans

Woordherkomst en -opbouw

• Van het Latijnse lex (genitief: legis).

enkelvoud	meervoud
lei	leis

Zelfstandig naamwoord

lei v

1. wet

Portugees

Woordherkomst en -opbouw

• Van het Latijnse lex (genitief: legis).

enkelvoud	meervoud
lei	leis

Zelfstandig naamwoord

lei v

1. wet

Roemeens

Zelfstandig naamwoord

lei mv

1. meervoud van het zelfstandig naamwoord leu

Surinaams

Werkwoord

lei

1. liggen