demonstratie

Nederlands

[4] demonstratie van de stelling van Pythagoras

Uitspraak

Geluid: demonstratie (hulp, bestand)
IPA: / demɔnˈstra(t)si / (4 lettergrepen)

Woordafbreking

de·mon·stra·tie

Woordherkomst en -opbouw

Naamwoord van handeling van demonstreren met het achtervoegsel -atie
- [1], [4] via Frans démonstration of direct van Latijn dēmōnstrātiō , in de wetenschappelijke betekenis van ‘betoging, bewijsvoering’ voor het eerst zo gedefinieerd in 1553 ^[1]. De algemene betekenis van 'aantonen' is voor het eerst aangetroffen in 1596 ^[2].
- [2] van Engels, in de betekenis 'machtsvertoon' aangetroffen vanaf 1826 (zie vindplaats hieronder)
- [3] van Engels, in de betekenis 'betoging, protest mars' aangetroffen vanaf 1843 (zie vindplaats hieronder)

Zelfstandig naamwoord

de demonstratie v

het tonen en uitleggen van iets
- Ze gaven een demonstratie van de nieuwste auto op elektriciteit.
▸ Deze indrukwekkende demonstratie van betrokkenheid van de kant van de majordomus had een onverwachte uitwerking op de gevleide dichteres. Ze begon te schateren, waarbij zichtbaar werd hoe haar tanden verankerd waren in de met roze tandvlees overtrokken mandibula van haar schedel. Het was bijna angstaanjagend hoe grappig zij de goedbedoelde declamatie van haar eigen meesterwerk achtte.^[3]
(militair) machtsvertoon om de vijand te intimideren
▸ ⧖ (…) zoo verhaalde men, dat Oostenrijk eene groote 5 pCts. geldleening wilde aangaan , dat de Servische kwestie gevaarlijke verwikkelingen onder de groote mogendheden begon te weeg te brengen , dat het Russische kabinet eerlang eene militaire demonstratie aan de Turksche grenzen zoude maken, dat prins Metternich plotseling ziek was geworden , enz. Al deze geruchten missen echter den stempel der echtheid, met uitzondering misschien van de mogelijkheid eener militaire demonstratie van Rusland tegen de Porte.^[4]

▸ ⧖ Reeds gedurende het verblijf van den hertog van Wellington te Petersburg werd in de conferentien tusschen hem en den graaf van Nesselrode gehandeld over de genoegdoening, die Rusland van de Porte te eischen heeft, en vervolgens kwamen de kabinetten van Londen en Petersburg overeen, dat in het uiterste geval eener militaire demonstratie geen dezer hoven aanspraak zou maken op eene vergrooting van grondgebied, en later traden de kabinetten van Weenen, Berlijn en Parijs tot deze overeenkomst toe.^[5]
(politiek) betoging, protestmars
- De medewerkers hielden een demonstratie tegen de verruimde openingstijden.
▸ ⧖ De berigten uit lerland luiden niet ongunstiger, en men begint hier meer hoop te voeden op het dempen van de woeling. — De in Dungannon plaats gehad hebbende onlusten schijnen het vervolg te zijn van eene zoogenaamde demonstratie der Oranje- of protestantsche partij tegen de voorstanders van de verbreking der Unie. De eerstgenoemden hebben zich ten getale van eenige duizenden vereenigd, ten einde eene volksvergadering der tegenpartij te verstoren, en daarbij is het tot eene" vechtpartij gekomen, en zijn de woningen van eenige Repealers beschadigd.^[6]
(wetenschap) (wiskunde) rechtstreekse bewijsvoering
▸ ⧖ Wat eene demonstratie is, heb ik al lang geweten, en reeds op de latijnsche school geleerd. Dit bastaardwoord stamt af van denonstratio, demonstrare, dat, getrouwelijk overgezet zijnde, beteekent: een bewijs of betoog, gelijk demonstreren bewijzen , betoogen beteekent, Er zijn verschillende soorten van bewijzen, als regtsgeleerde, godgeleerde, wijsgeerige, historische, wiskundige en meer andere. Zij verschillen mede grootelijks in kracht en volledigheid. Er zijn sterke, minder sterke en zwakke bewijzen. Weinigen zijn van eene zoo voldingend betoogende kracht, dat er geenerhande twijfeling omtrent de waarheid der zaak kan overblijven. Dit heeft alleen plaats bij rekenkundige of wiskundige voorstellen. Daarom kunnen ook de wiskunstenaars met regt, zoo als zij gewoon zijn, onder hunne voleindigde demonstratie van eene mathematische propositie met regt zetten Q. E. D, quod erat demonstrandum, dat te bewijzen was.^[7]