Seriemoordenaar

Een seriemoordenaar is de dader van een reeks moorden. Volgens een definitie aangenomen op een symposium van de FBI uit 2005 is het een moordenaar die twee of meer slachtoffers maakt in verschillende, verder niet-gerelateerde misdrijven.^[1] Een seriemoordenaar onderscheidt zich hierin van de massamoordenaar (wiens misdrijven wel gerelateerd zijn) en van de spree killer (waarbij vanwege het ontbreken van tijd tussen de verschillende moorden vaak niet van verschillende misdrijven gesproken wordt).

Meestal pleegt een seriemoordenaar zijn moorden op vergelijkbare wijze.

Het woord seriemoordenaar werd voor het eerst zo benoemd door de Berlijnse politiechef Ernst Gennat in de jaren 30. Hij gebruikte het woord serienmörder om de seriemoordenaar Peter Kürten mee te beschrijven.^[2]

Kenmerken

Henri-Désiré Landru, Franse seriemoordenaar die weleens voor Blauwbaard wordt uitgemaakt

Doorgaans hebben seriemoordenaars een seksuele stoornis en een negatief zelfbeeld. Daarnaast hebben seriemoordenaars veelal sadistische karaktertrekken. De daadwerkelijke moord is vaak de climax van een heel proces dat zij met elke moord opnieuw doormaken. Sommige seriemoordenaars keren terug naar de plaats delict, of de plek waar zij de stoffelijke resten van hun slachtoffer hebben achtergelaten. Meer dan eens eigenen seriemoordenaars zich persoonlijke bezittingen van het slachtoffer toe; het terugkeren naar de plaats delict of het in de nabijheid houden van het slachtoffer anderszins, alsmede het zich toe-eigenen van persoonlijke bezittingen zijn alle middelen om 'ultieme macht' over het slachtoffer te hebben, iets wat vaak het hogere doel van seriemoordenaars is gebleken. De meest verregaande vorm van deze ultieme macht uitoefenen uit zich in kannibalisme, waar bijvoorbeeld Jeffrey Dahmer zich schuldig aan maakte. Naarmate seriemoordenaars meer slachtoffers maken worden zij vaak onvoorzichtiger, de moorden volgen elkaar sneller op en de seriemoordenaar getroost zich minder moeite het stoffelijk overschot te verbergen.

Modus operandi

Veel seriemoordenaars hebben, evenals andere misdadigers, hun eigen "handtekening" of "signatuur". De MO (modus operandi) wordt vaak gezien als het "handschrift" van de dader, of de signatuur. Dit zijn echter twee onafhankelijke begrippen. De MO is wat de dader doet om zijn daad te plegen en kan veranderen. De signatuur is wat de dader moet doen om aan zijn lustgevoelens te voldoen. De MO kan veranderen omdat een dader met elke moord leert hoe hij het beter kan doen. Ook is het mogelijk dat op de plaats van de misdaad geïmproviseerd moet worden.

Hoe subtiel het verschil kan zijn tussen MO en signatuur blijkt uit de volgende voorbeelden:

Een bankrover die gijzelaars dwingt zich uit te kleden en te poseren in obscene houdingen terwijl hij foto's neemt, laat duidelijk zijn signatuur achter. Voor de overval is het niet nodig om de foto's te nemen. Het verlengt alleen zijn verblijf in de bank. Het laten uitkleden van gijzelaars is iets wat hij moet doen om voldoening uit het misdrijf te halen.
Een bankrover die gijzelaars dwingt zich uit te kleden in de hoop dat zij zich zo schamen en op elkaar letten dat identificatie van de dader bemoeilijkt wordt, is bezig met MO. Het laten uitkleden van gijzelaars hoort bij zijn plan om het misdrijf te laten slagen.

Er bestaat het gevaar van stereotypering van seriemoordenaars. Zo worden Jeffrey Dahmer en Ted Bundy vaak als stereotiepe seriemoordenaars aangemerkt. Hoewel bij beiden waarschijnlijk 'afwijzing' heeft geleid tot hun daden, verschillen zij echter wezenlijk van elkaar. Seriemoordenaars zijn doorgaans van het mannelijke geslacht, maar er is ook een aantal vrouwelijke seriemoordenaars, veelal zogenaamde 'black widows' die systematisch hun partners/echtgenoten vermoordden.

Bekende seriemoordenaars

De grootst nog in levende zijnde seriemoordenaar zou de Colombiaan Pedro Alonso López zijn. Hij zou naar schatting 350 vrouwen en kinderen hebben verkracht en vermoord.^[3] De grootste seriemoordenaar aller tijden zou volgens het Guinness Book of Records de Indiër Thug Buhram (of Behram) zijn. Hij behoorde tot het genootschap der thugs, die ritueel mensen wurgden als eerbetoon aan de doodsgodin Kali. De bronnen zijn vaag, maar hij vermoordde naar het schijnt 931 mensen tussen 1790 en 1830, allemaal door wurging met zijn wurgdoek. Een andere kandidaat is de Hongaarse gravin Erzsébet Báthory die na de dood van haar man in haar kasteel vrouwen en jonge meisjes martelde en vermoordde met behulp van vier medeplichtigen. Ook hier zijn de bronnen onduidelijk: conservatieve schattingen gaan uit van 36 bewezen moorden.