Propeller

Een propeller van een ATR 72 tijdens de vlucht

Met een propeller of luchtschroef kan een door een motor opgewekte draaiende beweging worden omgezet in een voor- of achterwaartse beweging. Propellers worden gebruikt voor de voortstuwing van luchtvaartuigen en andere vaartuigen zoals moerasboten en hovercrafts.

Bij schepen wordt meestal de term schroef gebruikt. De propellers van een helikopter heten rotor.

Houten propellers zijn uit verschillende lagen samengesteld, elke laag van een andere houtsoort.

Werking

De propeller bestaat uit een aantal bladen die zijn gemonteerd op een as. De bladen van een propeller bij een vliegtuig hebben een soortgelijke doorsnede (profiel) als een vliegtuigvleugel. Doordat de propeller door de lucht beweegt ontstaat dan net zoals bij een vleugel een drukverschil aan twee zijden van het blad, waardoor er op het blad een kracht in voorwaartse richting ontstaat. Via deze kracht trekt (of duwt, in het geval van een duwpropeller) de propeller het vliegtuig vooruit door de lucht. Iets soortgelijks treedt op bij een scheepsschroef. De schroef van een schip heeft een veel sterker gekromde vorm dan een propeller aan een vliegtuig. Voor beide types propellers geldt dat de propeller slechts in één draairichting optimaal is. Vaak is de spoed van een propeller verstelbaar zodat men tijdens de vlucht de bladhoek kan verstellen.

Geluid

Een propeller is een belangrijke geluidsbron. Het geluid dat een propeller maakt neemt sterk toe met het toerental. Voor propellers aan vliegtuigen geldt dat het geluid vooral toeneemt als de tippen van de bladen een supersonische snelheid krijgen. De grondtoon van het geluid van de propeller is gelijk aan het toerental P vermenigvuldigd met het aantal bladen. Zo is de grondtoon van een vierbladige propeller 4P. De boventonen zijn dan 8P, 12P enz. De sterkte van de boventonen ten opzichte van de grondtoon is afhankelijk van de vorm van de propeller. Het zog van elk propellerblad veroorzaakt namelijk een drukpuls, die zich, als hij regelmatig langs komt, manifesteert als geluid. Ook de vorm van deze drukpuls hangt af van de vorm van het propellerblad. Een blad met een ronde tipvorm veroorzaakt een rondere drukpuls dan een blad met een afgeknotte vorm. Een ronde drukpuls bevat minder boventonen dan een rechthoekige drukpuls (van een afgeknot propellerblad).

Zie ook

Zie de categorie Aircraft propellers van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.