Help:TeX in Wikipedia

Overzicht hulppagina's
	Alfabetische index; Portaal:Hulp en beheer; Helpdesk; Toch een paar regels; Veelgestelde vragen (FAQ) Veelgestelde verwijderingsvragen; Veelgestelde vragen over donaties; ; Hoe je mee kunt doen; Waarom zou ik meedoen?; Uitleg; Terminologie op Wikipedia; Nieuwe pagina aanmaken Titel kiezen; Titel wijzigen; Redirectpagina aanmaken; ; Pagina's samenvoegen; Tips voor het schrijven van een goed artikel; Tips voor het vertalen van een artikel; Tekstopmaak Spelling; Tabellen; Formules; Tijdbalken; ; Afbeeldingen en bestanden; Geluid; Links; Interwiki-links; Sjablonen; Navigatie; Categorieën; Kleine wijziging; Bots; Coördinaten & externe kaarten; Hulpmiddelen; Donkere modus; Toegankelijkheid; Privacy;
	Zie ook Regels en richtlijnen; Zie ook Artikelen bewerken

Voor stukken wiskundige uitdrukkingen, formules en chemische reactievergelijkingen op een aparte tekstregel kan het beste gebruik gemaakt worden van AMSTeX^en, een uitbreiding van LaTeX. De sjabloon {{Math}} wordt soms gebruikt om de leesbaarheid en uitlijning van wiskundige en natuurwetenschappelijke symbolen en formules in lopende tekst (binnen een tekstregel) te verbeteren.

TeX is een zetsysteem voor op de computer. LaTeX is een verzameling TeX-macro's die meer gericht is op logische opmaak en structuur van het document. AMSTeX is een uitbreiding hiervan met allerlei wiskundige symbolen. Dit laatste wordt ondersteund in Wikipedia-software. De rest van dit artikel gaat over het gebruik van AMSTeX binnen Wikipedia.

De wiskunde-context

De wiskunde-context in Wikipedia is alles wat op een pagina tussen <math> en </math> staat. Binnen de wiskunde-context werken de Wiki-codes niet; men moet gebruik maken van LaTeX-codering.

LaTeX-codering bestaat uit twee gedeelten:

"Gewone" tekst (bijvoorbeeld voor variabelen): deze tekst kan men gewoon typen. Maar men moet er wel op verdacht zijn dat spaties en ander "wit" wordt verwijderd of in bepaalde gevallen juist wordt ingevoegd. Men kan echter spatiegebruik afdwingen door er een "\" voor te zetten. Zo wordt "2 m^3" weergegeven als $2m^{3}$ , maar "2\ m^3" wordt weergegeven als $2\ m^{3}$ . Zie Spaties in gewone tekst afdwingen voor meer voorbeelden.
LaTeX-functies: deze bestaan uit het symbool \ en een woord, bijvoorbeeld \nabla. Deze functies worden meestal door het systeem zelf goed uitgewerkt qua spatiëring. Sommige functies hebben argumenten; deze argumenten volgen na de functienaam, omgeven door accolades (bijvoorbeeld \frac{a}{b}).

Daarnaast is er nog een speciaal soort tekst, die als argument meegegeven wordt aan de functie \mbox, en "gewoon" weergegeven wordt, zonder TeX-formattering.

Hoe het werkt

Het systeem genereert vanuit een wiskunde-context een weergave op het scherm. Dit kan in tekst zijn, of als een plaatje (SVG- of PNG-formaat). Welk hangt af van de instellingen (Voorkeuren → Uiterlijk → Formules) en hoe geavanceerd de browser is.

	LaTeX-codering	Resultaat
Eenvoudige formule	<math>a/b</math>	$a/b$
Ingewikkelder formule	<math>\frac{a}{b}</math>	${\frac {a}{b}}$

Simpele uitdrukkingen

Normale, rekenkundige uitdrukkingen kunnen in de wiskunde-context direct ingetikt worden. Bijvoorbeeld:

<math>a + b = c</math>	$a+b=c$
<math>c - a * b + d / (e + f)</math>	$c-a*b+d/(e+f)$

Een sterretje wordt echter voor vermenigvuldiging niet aanbevolen - het is typisch een teken dat alleen in programmeertalen wordt gebruikt.

Vermenigvuldigen, delen en worteltrekken

Voor vermenigvuldiging en deling zijn verschillende symbolen beschikbaar.
<math> 3 \cdot b</math>	$3\cdot b$	<math> a \times b </math>	$a\times b$	<math> ab </math>	$ab$
<math>a / b</math>	$a/b$	<math> a \div b</math>	$a\div b$	<math> \frac ab </math>	${\frac {a}{b}}$
Voorbeeld van een deling:
<math>\frac{a+1}{b+1}</math>	${\frac {a+1}{b+1}}$	<math>\tfrac{1}{2}</math>	${\tfrac {1}{2}}$	<math>\tfrac 12</math>	${\tfrac {1}{2}}$
Kettingbreuk:
<math>\cfrac{2}{1+\cfrac{2}{1+\cfrac{2}{1}}} </math>	${\cfrac {2}{1+{\cfrac {2}{1+{\cfrac {2}{1}}}}}}$
Het juiste gebruik van accolades is cruciaal. Wat ingewikkelder:
<math>y = \frac{1+x}{x-\frac{1}{x+1}+2}</math>		$y={\frac {1+x}{x-{\frac {1}{x+1}}+2}}$
Worteltrekken:
<math>\sqrt 2</math>	${\sqrt {2}}$	<math>\sqrt { x + 2 }</math>	${\sqrt {x+2}}$	<math> \sqrt x + 2</math>	${\sqrt {x}}+2$
sqrt is de afkorting van square root, vierkantswortel, maar sqrt wordt ook gebruikt voor andere wortels. Hierbij worden vierkante haken gebruikt:
<math>\sqrt[3]{2}</math>	${\sqrt[{3}]{2}}$	<math>\sqrt[\frac{1}{2}]{2}</math>	${\sqrt[{\frac {1}{2}}]{2}}$	<math>\sqrt[1/2]{2}</math>	${\sqrt[{1/2}]{2}}$
De constructie met een hogere macht wortel werkt niet onder <chem> (24 april 2023): <chem>\sqrt[3]{2}</chem> geeft: ${\ce {\sqrt[{3}]{2}}}$ (24 april 2023).
Met gewoon wortelteken:
<math>\surd 2 + \surd 3</math>	$\surd 2+\surd 3$

Superscript en subscript

In wiskundige formules wordt veel gebruikgemaakt van superscripten en subscripten, bijvoorbeeld bij machtsverheffen en indexering. Hiervoor dienen de symbolen ^ (voor superscript) en _ (voor subscript). Datgene wat in super- of subscript moet staan, wordt, als het meer dan een enkel teken betreft, na deze symbolen tussen accolades {} gezet.

Enkele voorbeelden:

Bij kwantoren worden de super- en subscripten niet achter, maar boven en onder het kwantorteken geplaatst.
<math>a_2</math>	$a_{2}$
<math>a^2</math>	$a^{2}$
<math>a_2b</math>	$a_{2}b$
<math>a^{2b}</math>	$a^{2b}$
<math>a_{x+1}+b</math>	$a_{x+1}+b$
<math>a^{1 \over x}</math>	$a^{1 \over x}$
<math>a_i^2</math>	$a_{i}^{2}$
<math>\sum_{i=1}^{N-1} (N-i) = \frac 12 (N-1)N</math>	$\sum _{i=1}^{N-1}(N-i)={\frac {1}{2}}(N-1)N$

Spaties afdwingen

In wiskundemodus verwijdert TeX eventuele spaties. Men kan echter spaties afdwingen met "\," (backslash komma) voor een kleine spatie, "\ " (backslash spatie) voor een normale spatie en "\quad" voor een grote spatie.

<math>2 \mathrm{m}^3</math>	$2\mathrm {m} ^{3}$
<math>2\,\mathrm{m}^3</math>	$2\,\mathrm {m} ^{3}$
<math>2\ \mathrm{m}^3</math>	$2\ \mathrm {m} ^{3}$
<math>2\quad \mathrm{m}^3</math>	$2\quad \mathrm {m} ^{3}$

Ongewenste spaties (o.a. na decimale komma)

Na een komma plaatst TeX normaliter automatisch een spatie. Na een decimale komma hoort echter geen spatie te staan. Deze spatie wordt onderdrukt door de komma tussen accolades te plaatsen:

Fout:	Decimale komma met ongewenste spatie:	<math>3,14</math>	$3,14\,$
Goed:	Correcte weergave zonder spatie:	<math>3{,}14</math>	$3{,}14\,$

Iets dergelijks treedt ook op rond binaire operatoren. Standaard worden deze voorafgegaan en gevolgd door extra witruimte. In het volgende voorbeeld kan de extra witruimte met accolades onderdrukt worden:

Normaal gebruik:	A is een subset van B:	<math>A \subset B</math>	$A\subset B$
Zonder extra witruimte:	gecomprimeerd:	<math>A {\subset} B</math>	$A{\subset }B$

Formules in lopende tekst

De sjabloon {{Math}} ondersteunt alleen eenvoudige formules, dus in andere gevallen is het noodzakelijk om TeX te gebruiken in lopende tekst. De standaard lettergrootte die TeX gebruikt, is wat groot in verhouding. Ze kunnen echter kleiner afgebeeld worden door achter <math> \scriptstyle in te voegen:

TeX-code: <math>\scriptstyle \sqrt {2}\ \approx\ 1{,}4142;\ \frac {1}{\sqrt{2}}\ \approx\ 0{,}7071</math>

Lopende zin met bovenstaande code erin:

\scriptstyle {\sqrt {2}}\ \approx \ 1{,}4142;\ {\frac {1}{\sqrt {2}}}\ \approx \ 0{,}7071

waarbij het resultaat kleiner wordt weergegeven.

NB: In dit geval wordt het automatisch invoegen van spaties voor en achter een binaire operator of na een komma e.d., onderdrukt. Deze zult u dus zelf moeten invoegen (zie onder Spaties in gewone tekst afdwingen). Overigens moet dit een volle spatie zijn, dus "\ ", want een halve spatie ("\,") wordt hier niet altijd juist weergegeven.

NB 2: De code \scriptstyle is eigenlijk nooit bedoeld geweest voor deze truc.

NB 3: Hoewel de code de indruk maakt van een functie, hebben accolades niet het effect dat het verkleind weergeven zich tot de tekst binnen de accolades beperkt. Het verkleind weergeven geldt vanaf de plek waar de code staat tot \displaystyle. De constructie

<math> y \ = \ 3x \Longrightarrow \ y \ = \ 3 \times 2 \scriptstyle{\frac{2}{3}} \displaystyle \ = \ 6 \scriptstyle \frac{6}{3}\displaystyle \ = \ 8</math>

is nodig om onderstaand resultaat te genereren:

y\ =\ 3x\Longrightarrow \ y\ =\ 3\times 2\scriptstyle {\frac {2}{3}}\displaystyle \ =\ 6\scriptstyle {\frac {6}{3}}\displaystyle \ =\ 8

Symbolen

Binnen de wiskunde-context kan men gebruikmaken van speciale symbolen. Deze symbolen worden gegenereerd door LaTeX- en AMSTeX-functies, meestal zonder argumenten. Er zijn grote lijsten van dergelijke symbolen:

Speciale tekensets

AMSTeX heeft de beschikking over een aantal speciale tekensets: vet, vet voor Griekse letters, Fraktur, kalligrafie, schoolbordletters ('blackboard bold'):

<math>\mathrm{Romein\ (niet\ cursief)}</math>	$\mathrm {Romein\ (niet\ cursief)}$
<math>\mathbf{Vet\ romein}</math>	$\mathbf {Vet\ romein}$
<math>\boldsymbol{Vet}</math>	${\boldsymbol {Vet}}$
<math>\mathfrak{Fraktur}</math>	${\mathfrak {Fraktur}}$
<math>\mathcal{Kalligrafie}</math>	${\mathcal {Kalligrafie}}$
<math>\mathbb{Schoolbord }</math>	$\mathbb {Schoolbord}$

Grieks

Wat zou wiskunde zijn zonder een compleet arsenaal aan Griekse letters?

\alpha $\alpha$	\Alpha $\mathrm {A}$
\beta $\beta$	\Beta $\mathrm {B}$
\gamma $\gamma$	\Gamma $\Gamma$
\delta $\delta$	\Delta $\Delta$	\partial (partiële afgeleide) $\partial$
\epsilon $\epsilon$	\Epsilon $\mathrm {E}$	\varepsilon $\varepsilon$
\zeta $\zeta$	\Zeta $\mathrm {Z}$
\eta $\eta$	\Eta $\mathrm {H}$
\theta $\theta$	\Theta $\Theta$	\vartheta $\vartheta$
\iota $\iota$	\Iota $\mathrm {I}$
\kappa $\kappa$	\Kappa $\mathrm {K}$
\lambda $\lambda$	\Lambda $\Lambda$
\mu $\mu$	\Mu $\mathrm {M}$
\nu $\nu$	\Nu $\mathrm {N}$
\xi $\xi$	\Xi $\Xi$
o $o$	O $O$	hier wordt geen TeX-code gebruikt maar de Romeinse letter
\pi $\pi$	\Pi $\Pi$	\varpi $\varpi$
\rho $\rho$	\Rho $\mathrm {P}$	\varrho $\varrho$
\sigma $\sigma$	\Sigma $\Sigma$	\varsigma $\varsigma$
\tau $\tau$	\Tau $\mathrm {T}$
\upsilon $\upsilon$	\Upsilon $\Upsilon$
\phi $\phi$	\Phi $\Phi$	\varphi $\varphi$
\chi $\chi$	\Chi $\mathrm {X}$
\psi $\psi$	\Psi $\Psi$
\omega $\omega$	\Omega $\Omega$

Hebreeuws

Alleen de eerste vier letters zijn beschikbaar:

\aleph $\aleph$	\beth $\beth$	\gimel $\gimel$	\daleth $\daleth$
aleph nul (oneindigheid): \aleph_0 $\aleph _{0}$

Operatoren

\pm $\pm$	\mp $\mp$
\triangleright $\triangleright$	\triangleleft $\triangleleft$
\setminus $\setminus$	\smallsetminus $\smallsetminus$
\circ $\circ$	\bullet $\bullet$	\cdot $\cdot$	\star $\star$
\times $\times$
\vee $\vee$ \lor $\lor$	\wedge $\wedge$ \land $\land$	\wr $\wr$
\dagger $\dagger$	\ddagger $\ddagger$
\oplus $\oplus$	\otimes $\otimes$	\ominus $\ominus$
\cup $\cup$	\cap $\cap$
\bmod ${}{\bmod {}}$	(binaire operator, zie ook \pmod verderop)

Tekstuele operatoren worden weergegeven met \operatorname{ }, bijvoorbeeld $\operatorname {d} t$ .

Relaties

Soms zijn er twee of meer codes voor hetzelfde teken.

\le $\leq$ \leq $\leq$	\ge $\geq$ \geq $\geq$	\ne $\neq$ \neq $\neq$ \not= $\not =$	\equiv $\equiv$
\ll $\ll$	\gg $\gg$
\approx $\approx$	\cong $\cong$	\sim $\sim$	\simeq $\simeq$
\mid $\mid$	\vdash $\vdash$	\models $\models$	\perp $\perp$
\in $\in$	\ni $\ni$
\supset $\supset$	\supseteq $\supseteq$	\subset $\subset$	\subseteq $\subseteq$
\smile $\smile$	\frown $\frown$

Over \mid: dit ziet er hetzelfde uit als | (sluisteken), maar met meer witruimte eromheen.

Verder geldt dat van iedere relationele operator de tegenovergestelde gemaakt kan worden door er \not voor te zetten; zo zijn er bijvoorbeeld \not\leq ( $\not \leq$ ), \not\sim ( $\not \sim$ ) en \not\models ( $\not \models$ ). Deze truc werkt ook voor relaties die geen LaTeX- of AMSTeX-functies zijn: \not= ( $\not =$ ), \not< ( $\not <$ ) enzovoorts.

Pijlen

Zie ook #Reactievergelijkingen

	Links	rechts	omhoog	omlaag
Enkele schacht	\leftarrow $\leftarrow$ \gets $\gets$	\rightarrow $\rightarrow$ \to $\to$	\uparrow $\uparrow$	\downarrow $\downarrow$
Enkele schacht	\longleftarrow $\longleftarrow$	\longrightarrow $\longrightarrow$
Dubbele schacht (begin met hoofdletter)	\Leftarrow $\Leftarrow$	\Rightarrow $\Rightarrow$	\Uparrow $\Uparrow$	\Downarrow $\Downarrow$
Dubbele schacht (begin met hoofdletter)	\Longleftarrow $\Longleftarrow$	\Longrightarrow $\Longrightarrow$
Dubbele pijl, enkele schacht	\leftrightarrow $\leftrightarrow$		\updownarrow $\updownarrow$
Dubbele pijl, enkele schacht	\longleftrightarrow $\longleftrightarrow$
Dubbele pijl, dubbele schacht	\Leftrightarrow $\Leftrightarrow$		\Updownarrow $\Updownarrow$
Dubbele pijl, dubbele schacht	\Longleftrightarrow $\Longleftrightarrow$
Met halve weerhaak
	\leftharpoonup $\leftharpoonup$	\rightharpoonup $\rightharpoonup$
	\leftharpoondown $\leftharpoondown$	\rightharpoondown $\rightharpoondown$
	\leftrightharpoons $\leftrightharpoons$
	\rightleftharpoons $\rightleftharpoons$
Vanaf balkje		\mapsto $\mapsto$
Vanaf balkje		\longmapsto $\longmapsto$
Vanaf haakje	\hookleftarrow $\hookleftarrow$	\hookrightarrow $\hookrightarrow$
Diagonaal	\nwarrow $\nwarrow$	\searrow $\searrow$	\nearrow $\nearrow$	\swarrow $\swarrow$

Standaardfuncties

Voor bepaalde standaardfuncties zijn codes ingebouwd die automatisch de juiste opmaak en spatiëring gebruiken:

\sin $\sin$	\arcsin $\arcsin$	\sinh $\sinh$
\cos $\cos$	\arccos $\arccos$	\cosh $\cosh$
\tan $\tan$	\arctan $\arctan$	\tanh $\tanh$
\cot $\cot$	\arccot $\operatorname {arccot}$	\coth $\coth$
\sec $\sec$	\arcsec $\operatorname {arcsec}$
\csc $\csc$	\arccsc $\operatorname {arccsc}$
\log $\log$	\ln $\ln$	\lg $\lg$
\exp $\exp$	\ker $\ker$
\deg $\deg$	\gcd $\gcd$	\Pr $\Pr$
\det $\det$	\hom $\hom$
\arg $\arg$	\dim $\dim$
	\inf $\inf$	\sup $\sup$
\lim $\lim$	\liminf $\liminf$	\limsup $\limsup$
\max $\max$	\min $\min$

Kwantoren

De kwantoren zijn variabel in grootte en passen zich aan aan het predicaat dat zij meekrijgen.

\sum $\sum$	\coprod $\coprod$	\biguplus $\biguplus$
\bigcap $\bigcap$	\bigsqcup $\bigsqcup$	\oint $\oint$
\bigodot $\bigodot$	\bigoplus $\bigoplus$	\bigwedge $\bigwedge$
\prod $\prod$	\int $\int$	\bigotimes $\bigotimes$
\bigcup $\bigcup$	\bigvee $\bigvee$

Wanneer men bij deze kwantoren boven- en of ondergrenzen definieert, worden deze netjes gepositioneerd. Dat werkt ook bij in de vorige tabel genoemde functies gcd, Pr, det, inf sub, lim, liminf, limsup, max en min.

Andere tekens

Verdere functies die bruikbaar zijn:

\dots $\dots$	\ldots $\ldots$	\cdots $\cdots$	\vdots $\vdots$	\ddots $\ddots$
\forall $\forall$	\exists $\exists$
\infty $\infty$	\imath $\imath$	\ell $\ell$	\wp $\wp$	\hbar $\hbar$
\empty $\emptyset$	\varnothing $\varnothing$	\neg $\neg$	\top $\top$	\bot $\bot$
\angle $\angle$	\sphericalangle $\sphericalangle$	\# $\#$
\partial $\partial$	\nabla $\nabla$	\triangle $\triangle$
\flat $\flat$	\natural $\natural$	\sharp $\sharp$
\clubsuit $\clubsuit$	\diamondsuit $\diamondsuit$	\heartsuit $\heartsuit$	\spadesuit $\spadesuit$
\N $\mathbb {N}$	\Z $\mathbb {Z}$	\Q $\mathbb {Q}$	\R $\mathbb {R}$	\C $\mathbb {C}$
\pmod ${\pmod {}}$	(als kwalificatie van een equivalentierelatie)

Simpele formatteringen

Veel formattering is niet mogelijk in de Wikipedia-implementatie van AMSTeX. Maar met weinig kom je gelukkig ook een heel eind.

Accenten

Naast super- en subscriptie kan men in de wiskunde-context ook accenten aanbrengen. Dit gebeurt met behulp van functies die een karakter als argument meekrijgen.

\hat{a} ${\hat {a}}$	\check{a} ${\check {a}}$
\acute{a} ${\acute {a}}$	\grave{a} ${\grave {a}}$
\bar{a} ${\bar {a}}$	\vec{a} ${\vec {a}}$
\dot{a} ${\dot {a}}$	\ddot{a} ${\ddot {a}}$
\breve{a} ${\breve {a}}$	\tilde{a} ${\tilde {a}}$
\not{a} $\not {a}$	a^{\circ} $a^{\circ }$

Afgeleiden en andere constructies

LaTeX kent ook een aantal zogeheten constructie-functies. Deze functies verzorgen weergave van speciale notatie rondom stukken tekst. De tekst waar het om gaat, wordt als argument meegegeven.

\overleftarrow{abc} ${\overleftarrow {abc}}$	\overrightarrow{abc} ${\overrightarrow {abc}}$
\overline{abc} ${\overline {abc}}$	\underline{abc} ${\underline {abc}}$
\overbrace{abc}^k $\overbrace {abc} ^{k}$	\underbrace{abc}_k $\underbrace {abc} _{k}$
\sqrt{abc} ${\sqrt {abc}}$	\sqrt[n]{abc} ${\sqrt[{n}]{abc}}$
f' (f accent) $f'$	\frac{abc}{xyz} ${\frac {abc}{xyz}}$
\widehat{abc} ${\widehat {abc}}$	\text{Wikipedia} ${\text{Wikipedia}}\,$

Bepaalde integralen

Integratiegrenzen kunnen op twee manieren worden opgegeven:

`\int_a^b f(x) \mathrm{d}x`	levert:	$\int _{a}^{b}f(x)\mathrm {d} x$
`\int\limits_a^b f(x) \mathrm{d}x`	levert:	$\int \limits _{a}^{b}f(x)\mathrm {d} x$

Voor a en b kunnen uiteraard ook constructies met accolades worden gebruikt. In dat geval verdient de tweede versie hierboven veelal de voorkeur vanwege de omvang van de formules in de integratiegrenzen. Verder zorgt de constructie \mathrm{} ervoor dat de "d" niet cursief wordt weergegeven.

Haakjes

NB.: De constructties met big en large werken niet (21 maart 2023) onder <chem>. Ontsnappen via <math>\mathrm{....}</math> is een optie.

Ronde en rechte haken -- "()", "[]" -- zijn direct te gebruiken in de wiskunde-context. Accolades worden normaal gebruikt voor argumenten, daarom moet er een backslash voor bij gebruik als tekst: "\{", "\}".

Daarnaast kent het systeem nog de volgende haken (en wat daarop lijkt):

\lfloor	$\lfloor$	\rfloor	$\rfloor$
\lceil	$\lceil$	\rceil	$\rceil$
\langle	$\langle$	\rangle	$\rangle$
\|	$\|$	\\|	$\\|$

Bij het gebruik van haken kan het bij sommige functies beter zijn wanneer de haken groter zijn dan het standaardformaat en zich aanpassen aan wat erbinnen staat. Dit kan worden bereikt door het gebruik van \left en \right. Vergelijk:

2+3\cdot (\frac{(x+a)^{230}}{D}-1)	$2+3\cdot ({\frac {(x+a)^{230}}{D}}-1)$

met

2+3\cdot \left (\frac{(x+a)^{230}}{D}-1 \right)	$2+3\cdot \left({\frac {(x+a)^{230}}{D}}-1\right)$

ook kunnen soms iets grotere haken gewenst zijn, met behulp van \big:

\big ((x+a)^{2/3} \big)	${\big (}(x+a)^{2/3}{\big )}$

Grotere constructies

Matrices

NB.: Matrixconstructies werken niet (29 maart 2023) onder <chem>.

Matrices zijn de basis van alle grotere constructies in Wikipedia-AMSTeX. Een matrix is een blok van M rijen en N kolommen (dus M×N elementen) waarin ieder element een formule of constructie mag zijn.

Een matrix heeft zijn eigen context binnen de wiskunde-context; deze wordt afgeschermd door \begin{matrix} en \end{matrix}.

Een matrix wordt rij voor rij, kolom voor kolom opgebouwd. Als scheidingsteken tussen kolommen wordt een &-teken gebruikt; als scheiding tussen rijen een dubbele backslash (\\). Een helder voorbeeld is de volgende eenheidsmatrix van 5×5:

\begin{matrix}

1 & 0 & 0 & 0 & 0 \\

0 & 1 & 0 & 0 & 0 \\

0 & 0 & 1 & 0 & 0 \\

0 & 0 & 0 & 1 & 0 \\

0 & 0 & 0 & 0 & 1

\end{matrix}

{\begin{matrix}1&0&0&0&0\\0&1&0&0&0\\0&0&1&0&0\\0&0&0&1&0\\0&0&0&0&1\end{matrix}}

Een iets uitgebreider voorbeeld:

\begin{matrix}

x^2 + 3x - 9 & \int_{-\infty}^\infty f(g(x))\,\mathrm{d}x\\

\frac{7x}{19y} & \begin{vmatrix} 1 & 2 \\ 3 & 4 \end{vmatrix}

\end{matrix}

{\begin{matrix}x^{2}+3x-9&\int _{-\infty }^{\infty }f(g(x))\,\mathrm {d} x\\{\frac {7x}{19y}}&{\begin{vmatrix}1&2\\3&4\end{vmatrix}}\end{matrix}}

Daarin zorgt de code \,\mathrm{d} ervoor dat de d iets gespatieerd van het voorgaande komt en niet cursief afgebeeld wordt.

Er zijn enkele varianten op matrices die allemaal te maken hebben met de afscheidingen rondom de matrix. In de bovenstaande gevallen was er bijvoorbeeld geen afscheiding. Er zijn echter rechtomlijnde matrices, dubbel rechtomlijnde matrices, blokmatrices, matrices in accolades en matrices in haken:

Stijl	Voorbeeld	resultaat
"Gewoon"	\begin{matrix} x & y \\ v & w \end{matrix}	${\begin{matrix}x&y\\v&w\end{matrix}}$
Haken	\begin{pmatrix} x & y \\ v & w \end{pmatrix}	${\begin{pmatrix}x&y\\v&w\end{pmatrix}}$
Blokhaken	\begin{bmatrix} x & y \\ v & w \end{bmatrix}	${\begin{bmatrix}x&y\\v&w\end{bmatrix}}$
Rechtomlijnd	\begin{vmatrix} x & y \\ v & w \end{vmatrix}	${\begin{vmatrix}x&y\\v&w\end{vmatrix}}$
Dubbel rechtomlijnd	\begin{Vmatrix} x & y \\ v & w \end{Vmatrix}	${\begin{Vmatrix}x&y\\v&w\end{Vmatrix}}$
Accolades	\begin{Bmatrix} x & y \\ v & w \end{Bmatrix}	${\begin{Bmatrix}x&y\\v&w\end{Bmatrix}}$

Een zeer veel voorkomende matrix met haken is de 2×1-matrix; deze wordt namelijk gebruikt voor het noteren van een binomiaalcoëfficiënt. Dit komt zo vaak voor, dat hiervoor een kortere constructie bedacht is:

\binom{a}{b}

wordt

{\binom {a}{b}}

NB: Dit kan klein genoteerd worden met behulp van \tbinom{a}{b}

{\tbinom {a}{b}}

.

Gevalsonderscheid

NB.: Matrixconstructies werken niet (29 maart 2023) onder <chem>.

Constructies van gevalsonderscheid worden gemaakt met "cases"; bijvoorbeeld:

:<math> \sgn(x) = \begin{cases} -1 & \mbox{als } x < 0 \\ 0 & \mbox{als } x = 0 \\ 1 & \mbox{als } x > 0 \end{cases} </math>

geeft:

\operatorname {sgn}(x)={\begin{cases}-1&{\mbox{als  }}x<0\\0&{\mbox{als  }}x=0\\1&{\mbox{als  }}x>0\end{cases}}

Een dergelijke constructie kan ook gemaakt worden met behulp van matrices. Beschouw bijvoorbeeld de volgende definitie van de notatie van Knuth:

[\mathcal{B}] = \left\{ \begin{matrix}\mbox{Als } \mathcal{B} & 1 \\ \mbox{Anders } & 0 \end{matrix}\right.

[{\mathcal {B}}]=\left\{{\begin{matrix}{\mbox{Als }}{\mathcal {B}}&1\\{\mbox{Anders }}&0\end{matrix}}\right.

Meerregelige vergelijkingen

NB.: Matrixconstructies werken niet (29 maart 2023) onder <chem>.

Ook vergelijkingen over meerdere regels kunnen met matrices makkelijk opgesteld worden:

\begin{matrix}

& ax^{2} + bx + c = 0 \\

\equiv & \{q(r+s) = qr + qs; \frac{p}{q} \cdot \frac{r}{s} = \frac{pr}{qs}; \frac{p}{1} = p; \ldots \} \\

& a(x^{2} + \frac{b}{a} x + \frac{c}{a} ) = 0 \\

\equiv & \{p + 0 = p; q - q = 0\} \\

& a(x^{2} + 2 \frac{b}{2a} x + (\frac{b}{2a})^{2} - (\frac{b}{2a})^{2} + \frac{c}{a}) = 0 \\

\equiv & \{(p+q)^{2} = p^{2} + 2pq + q^{2}\} \\

& a((x + \frac{b}{2a})^{2} + \frac{4ac-b^{2}}{4a^{2}}) = 0 \\

\equiv & \\

& x = \frac{-b \pm \sqrt{b^{2} - 4ac}}{2a}

\end{matrix}

{\begin{matrix}&ax^{2}+bx+c=0\\\equiv &\{q(r+s)=qr+qs;{\frac {p}{q}}\cdot {\frac {r}{s}}={\frac {pr}{qs}};{\frac {p}{1}}=p;\ldots \}\\&a(x^{2}+{\frac {b}{a}}x+{\frac {c}{a}})=0\\\equiv &\{p+0=p;q-q=0\}\\&a(x^{2}+2{\frac {b}{2a}}x+({\frac {b}{2a}})-({\frac {b}{2a}})+{\frac {c}{a}})=0\\\equiv &\{(p+q)^{2}=p^{2}+2pq+q^{2}\}\\&a((x+{\frac {b}{2a}})^{2}+{\frac {4ac-b^{2}}{4a^{2}}})=0\\\equiv &\\&x={\frac {-b\pm {\sqrt {b^{2}-4ac}}}{2a}}\end{matrix}}

Reactievergelijkingen

Reactievergelijkingen worden bij voorkeur in mhchem-code geschreven, met <chem> in plaats van <math> en een iets eenvoudigere syntaxis. Subscripts gaan meestal automatisch en pijlen worden eenvoudiger genoteerd. Bijvoorbeeld: Onderstaand een voorbeeld:

{\ce {Cu(OH)2 + H2SO4 -> CuSO4 + 2H2O}}

De gebruikte code hiervoor is:

<chem>Cu(OH)2 + H2SO4 -> CuSO4 + 2H2O</chem>

NB:
Soms wordt het plusteken tussen twee reactanten verkeerd als lading gelezen (vervalreactie van ¹⁴C):

<chem>^{14}_6C -> ^{14}_7N + e^{-} + \overline{ \nu }_{e}</chem>

resulteert in:

{\ce {^{14}_{6}C->_{7}^{14}N+e^{-}+{\overline {\nu }}_{e}}}

Een oplossing is dan de termen vóór een plusteken tussen accolades te zetten:

<chem>^{14}_6C -> {^{14}_7N} + {e^{-}} + \overline{ \nu }_{e}</chem>

wat nu resulteert in:

{\ce {^{14}_{6}C->{^{14}_{7}N}+{e^{-}}+{\overline {\nu }}_{e}}}

Richtlijnen

Het is mogelijk om gewone TeX en chemische codering samen te gebruiken, bv.:

\mathrm {X} {\ce {X}}

<math chem>\mathrm{X}\ce{X}</math>

Reactiepijlen

Er zijn verschillende pijlen die gebruikt kunnen worden, onder andere:

Pijl	Code	Gebruik
${\ce {->}}$	`->`	Gewone reacties
${\ce {<-}}$	`<-`
${\ce {<->}}$	`<->`
${\ce {A\ <=>\ B}}$	`<=>`	Evenwichtsreacties
${\ce {A\ _{\longleftarrow }^{\longrightarrow }\ B}}$	`_{ \longleftarrow }^{\longrightarrow}`	Evenwichtsreacties (alternatief 1)
${\ce {A\ ->[{\ce {<-[{\ce {}}]}}]\ B}}$	`->[\ce{<-[\ce{}]}]`	Evenwichtsreacties (alternatief 2)
${\ce {->[{\ce {boven}}][{\ce {onder}}]}}$	`->[\ce{boven}][\ce{onder}]`	Specificatie van de reactieomstandigheden: oplosmiddel, katalysator, temperatuur. Werkt niet onder <math>.

Bijzondere tekens

Neerslag- en gasvorming

Componenten die neerslaan tijdens een reactie kunnen in <chem> worden aangegeven door een pijl naar beneden (v). De letter v mag direct na een cijfer uit een formule staan, maar niet achter een letter. In dat geval dient de v tussen ronde haken gezet te worden: (v).
Evenzo kan een ontsnappend gas met een pijl naar boven (^) worden aangeduid. Een spatie tussen de formule en het ^-teken is essentieel. Dit wordt niet door ronde haken gecorrigeerd. Ook tekens direct achter ^ zijn niet toegestaan. Direct afsluiten kan wel.

Neerslag
<chem>PbSO4v</chem>	${\ce {PbSO4v}}$
<chem>PbSOv</chem>	${\ce {PbSOv}}$
<chem>PbSO(v)</chem>	${\ce {PbSO(v)}}$
<chem>PbSO4vr</chem>	${\ce {PbSO4vr}}$

Gasontwikkeling
<chem>CO2 ^</chem>	${\ce {CO2 ^}}$
<chem>CO2^</chem> (bewuste syntax-fout)	Parsen mislukt (Syntactische fout in formule): {\displaystyle \ce{CO2^}}
<chem>CO2(^)</chem>	${\ce {CO2(^{)}}}$
<chem>CO2 ^r</chem>	${\ce {CO2 ^r}}$
<chem>CO2 \uparrow </chem>	${\ce {CO2{\uparrow }}}$ Een alternatief voor de gasvorming. De accentcirconflex geeft niet altijd het verwachte resultaat. De accolades voorkomen extra witruimte voor de pijl. (juni 2023)

De code

geeft als resultaat:

{\ce {3 CuCO3 + 2 H3PO4 ->[{\ce {70 ^{o}C}}] Cu3(PO4)2v + 3 H2O + 3 CO2 ^}}

Radicalen

Radicalen kunnen aangegeven worden door na de betreffende component ^* te noteren:

{\ce {RX->{R^{*}}+{X^{*}}}}

Een alternatief is:

{\ce {RX->R^{\bullet }\ +X^{\bullet }}}

<chem>RX -> R^{\bullet} \ + X^{\bullet}</chem>

Bindingen

Onder andere:

Enkelvoudige binding: -
Dubbele binding: =
Drievoudige binding: #

Voorbeeld:

{\ce {HC#CH + H-H -> H2C=CH2}}

Groeperen

Bij <chem> is het gebruik van accolades niet cruciaal. Wanneer er plus- of mintekens gebruikt moeten worden, bepaalt de spatiëring de betekenis:

{\ce {C10H20 + H2 -> C10H22}}

Idem voor ladingen van ionen:

{\ce {3 Cu^2+ + 2 PO4^3- -> Cu3(PO4)2}}

Inspringen

In een lopende artikeltekst worden chemische reactievergelijkingen eenmaal ingesprongen door helemaal vooraan de regel een dubbele punt te plaatsen. Indien er gebruik wordt gemaakt van opsommingen (bijvoorbeeld wanneer meerdere synthesemethoden van een bepaalde stof voorhanden zijn, zoals op het artikel over nitrosylchloride), dient tweemaal ingesprongen te worden (door 2 dubbele punten te plaatsen).

Verouderde syntaxis

De volgende texvc-commando's zijn nu verouderd en dienen te worden gemeden. Dit is onderdeel van het moderniseren van de TeX-software, zie mw:Extension:Math/Roadmap voor details.

Huidige syntaxis	Voorgestelde vervanging	Opmerking
$	\$
%	\%
\or	\lor
\and	\land
\pagecolor	weglaten	niet nodig en werkt niet meer
\part	\partial
\ang	\angle
\C	\Complex
\H	\mathbb{H}	conflict met \H{0} voor ő
\bold	\mathbf
\Bbb	\mathbb