Blöte
De Blöte is de Deel vun en Plant, wo all Organe in bi’nanner staht, de se för ehr Vermehren bruken deit. Lang nich all Planten hefft Blöten. Blöten gifft dat bi Planten, de to den Stamm vun de Todecktsadigen (Angiospermae) oder Blötendregers (Magnoliophyta) tohöört. Düsse Plantengrupp faat Planten tohopen, de sik duchtig verscheelt, vun dat korte Stratengras bit hen to den hogen Kastanjenboom. Blöten hefft ganz verscheden Formen un Farven un Minschen freit sik över jem as Dekoratschoon för Huus un Goorn. Blöten sünd ok en wichtige Hölp, um Plantenaarden to bestimmen.
Allgemeen Upbo
[ännern | Bornkood ännern]In düsse Teeknung kann een sehn, wie de Blöte ut verscheden Deele upboot is.
 |
|
Nich alle Deele vun de Blöte gifft dat bi alle Planten. Dat gifft Blöten sunner Kelkblöer oder sunner Kroonblöer (Norweegsch Esdoorn) oder dor fehlt sogor beide an (to'n Bispeel Wilgen). Ok könnt de Kroonblöer fehlen, man dat gifft denn bunte Kelkblöer, as bi de Kiewittbloom un de Witten Ööschen.
Towielen gifft dat en Bikelk, en Kranz vun kelkhaftige Blöer, de averst nich to den Kelk mit tohöörn doot. So is dat unner annern bi dat Moschusmalven, de en Bikelk mit dree lüttje Blöer hett.
En Blöte, de of Stoffblöer of Fruchtblöer hett, man nich beide tosamen, hett man blot een Geslecht. Ene Blöte, de blot een oder mehr Fruchtblöer hett, is vun't Geslecht her en Wief; hett se blot man Stoffblöer, denn is se en Mann vun Geslecht. Planten, de vun'n Wind bestuuvt weert, hefft faken Blöten mit man bloß een Geslecht.
Blöten mit twee Geslechter hefft Fruchtblöer un Stoffblöer.
De Kroon
[ännern | Bornkood ännern]De Kroonblöer hefft ehrn Naam dor vun weg, datt se ganz boven an de Blöte sitt. Se seht ut, as wenn se de Blöte ehre Kroon weern. En Kroonblatt oder Blötenblatt besteiht ut den Nagel (de smalle unnerste Deel), de Plate (de breede, platte, upperste Deel) un towielen ok ut en Spoor (en zylinderhaftige Utlucht vun dat Kroonblatt, meist mit Nektaar). Blöten könnt eenfach, tweefach un füllt ween. Wenn dat bloß man en Kranz vun Kroonblöer gifft, denn so is de Blöte eenfach. Gifft dat twee Kränze vun Kroonblöer, denn so is se tweefach. Un wenn dat mehr as twee Kränze vun Kroonblöer gifft, denn heet dat en füllte Blöte. De Bugönnje is en Bispeel för en bannig füllte Blöte. Ok de Rosen, as Snittblomen, sünd en düütlich Bispeel för füllte Blöten. Man dat gifft ok Tuchtformen vun Rosen mit eenfache Blöte, de in Goorns anplant weert. De Hunnenrose is en wille Rose mit eenfache Blöte.
Stoffblöer
[ännern | Bornkood ännern]- För mehr Informatschoon över Stoffblöer kiek unner Stoffblatt
De Stoffblöer könnt up verscheden Aarden upstellt stahn:
- epipetaal (Stoffblöer gegen de Kelkblöer över)
- episepaal (Stoffblöer gegen de Kroonblöer över)
- obdiplostemoon (binnersten Kranz vun Stoffblöer gegen de Kroonblöer över un butersten Kranz gegen de Kelkblöer över)
- diplostemoon (binnersten Kranz vun Stoffblöer gegen de Kelkblöer över un butersten Kranz gegen de Kroonblöer över).
Riepen könnt de Stoffblöer in düsse Reeg:
- zentripetaal (vun buten na binnen) oder
- zentrifugaal (vun binnen na buten).
Fruchtblöer
[ännern | Bornkood ännern]De binnerste Kranz hett een oder mehr Fruchtblöer upboot. Bi Blötenplanten sund se tohopenwussen to een Fruchtblatt. So kümmt de Fruchtknutten (gynoecium) mit Greep un Stempel tostanne. Dor könnt ok een oder mehr Honnigdrüsen (Nectarium) mit bi ween.
Bestüven un Befruchten
[ännern | Bornkood ännern]
Bestüven un Befruchten kriegt de Lüde faken dör’nanner. Bestüven kann en Befruchten na sik bringen, mutt avers nich. Na de Bestüven mütt de Saatzellen ut de Stoffblöer na de Eizell brocht weern un dor mütt se tohopensmölten. In de Luft sünd unbannig veel verscheden Stoffköörn oder Pollen unnerwegens un en Befruchten kummt blot tostanne bi en bestimmte Kombinatschoon vun Pollen un Stempel. So könnt sik Krüüzbefruchters nich overkrüüz befruchten mit verwandte Planten oder mit annere Aarden un blievt sortenrein.
Dat gifft verscheden Barrieren gegen en Krüüzbefruchten twuschen de Aarden. Een kann de Bo vun de Blöte ween, man dat gifft ok Grenzen vun de Genetik her. De könnt vun de Aart her sporophyytsch oder gametophyytsch ween. Sporophyytsch bedutt, dat de Befruchten dör de Pollen nich afhangen deit vun den Genotyp vun de haploiden Karns vun de Pollen, man vun den Genotyp vun Vadder un Mudder. Eengeslechtige Blöten an aparte Wiefs- oder Mannsplanten geevt jummers en bannig goden Schutz. Gametophyytsch bedutt, dat de Befruchten vun de Pollen afhangen deit vun den Genotyp vun de haploiden Karns un vun den Genotyp vun de Mudder, wodöör de Pollengööl wassen kann oder ok nich.
Ok tweegeslechtige Blomen könnt gegen en Krüüzbefruchten gegenan. Dat maakt se so, dat Pollen un Stempel nich to desülvige Tied riep sünd. So is dat unner annern bi Geranium macrorhizum . Towielen sünd ok de Helmecken vun de Stofffadens bannig wiet weg vun den Stempel. Planten, de afhängig sünd vun en Bestüven dör Insekten oder annere Deerter, hefft ehre Blöten dor faken up anpasst dör dannige Farven, Nektarproduktschoon un/oder straken Röök. Bi Bestüven dör Insekten gifft dat faken en sunnerliche Form vun de Blöten, dormit de Insekten, de to Besöök kaamt, kommodig mit de Pollen tohopen raakt. Ok hefft Blöten towielen en afsunnerlichen Bo, so dat blot ganz besunnere Insekten overhoop de Blöten bestuven könnt. As Bispeel for Bestüven dör Deerter is de Kolibri bannig bekannt.
Up dat Foto is de Mannsblöte vun en Hasselnööt to sehn. Dör de lange, opene Form vun de Blöte warrt de Pollen kommodig vun’n Wind mitnahmen.