Dwargstaot
Dwargstoat is un onofficiële benaming vor un stoat mit un arreg kleane oppervlakte. Dwargstoaten worren ok wel ministoaten eneumd.
Ontstoan van dwergstoaten
[bewark | bronkode bewarken]Dwargstoaten kuunen op verskillende manieren ontstoan.
Eilandstoaten eauwen un geografie die zich goed lient vor zelfbestuur.
Mit dwargstoaten in braggebieden got ut vaak over muulijk te berikken gebieden, die vaneut omringende laanden niet of nauweliks an te vallen wazzen, terwijl ut dwargstoatjen zichzelf goed kon verdeedigen.
Ok onstoan vuul dwargstoaten duurdat laanden ut niet iens kuunen worren oover de loop van de grìns in ur wordt un verdrag esluuten om ut betwiste gebied onger zelfbestuur of dubbelbestuur te zetten.
Ok istoriese anomalieën kuunen anleeing gieven tot de vurming van dwargstoaten, woarduur ze beuten groote stoaten kuunen bleeven.
Afhankelijkheid
[bewark | bronkode bewarken]Dwargstoaten eauwen net as eilandstoaten (vuul dwargstoaten binnen boovendien ok eilandstoaten) te maken mit un tekort an ekonomiese ullepbronnen die middelen van bestoan kuunen garanderen. Dit zurregde er vor dat vooral in de 19e ieuw een euttocht van jongen mínsen die eurluiers gelòk arreges angers zochten, woarduur de stoatjes te kaampen kriegen mit een braindrain in dreigden ontvollekt te raken. In de 20e ieuw wisten vuul van elui echter om naaie inkoemensbronnen te veenen, ehulpen duur de toeniemende mobiliteit. Sommige ministoaten leeven vooral van toerisme, angeren moeten ut eauwen van een bankgeheim, vuurdielige belastingfaciliteiten of van un goedkoop vlaggelaand wezen. Angeren zo-as Singapore in Hong Kong profitierden van eurluis goeie legging in ontwikkelden eurlui tot un angelshub.
An ut bankgeheim, fiscale faciliteiten in het wezen van een goedkoop vlaglaand klieven echter wel risicos. Ut kan arregernis veroorzaken bai grootere (OESO-)laanden, die zich bezurregd maken over ut weglekken van belastinggelden of misbruk duur e-organisierde misdoad. Dit kan zurgen tot ekonomiese sancties woar de ministoat vrai weinig tuugen kan beginnen. Vuul ministoaten eauwen dan ok een 'brood-eer' (vaak de vuurmalige kolonisator of ut buurlaand) die ut in internationaal verbaand ienigszins voor eurlui opnimt, onger de vuurwaarde dat ut ekonomies beleid de 'brood-eer' niet skaadt. Zo is Frankrijk de 'brood-eer' van Andorra in Monaco, Zwisterlaand van Liechtenstein, ut Verienigd Koninkrijk van Jersey, Guernsey, Man in van z'n vuurmalige koloniën in China sinds èènd joaren niegentig van Hong Kong in Macau. Ok wordt vaak de defensie duur de brood-eer edoan.
Un poar dwargstoaten binnen hierduur ekonomisch arreg succesvol eworren.
Europiese dwargstoaten
[bewark | bronkode bewarken]Europiese dwargstoaten binnen (erangskikt op ofniemende grootte):
| Andorra mit un oppervlakte van: | 468 km2 |
| Malta | 316 km2 |
| Liechtenstein | 160 km2 |
| San Marino | 61 km2 |
| Monaco | 2 km2 |
| Vaticaanstad | 0,44 km2 |
Luxemburg word mit 2586 km2 an laandoppervlak over ut algemien niet as un dwargstoat ezien, omdat ut qua bevolleking, oppervlakte in omvang van de ekonomie beduuiend grooter is dan de angere in dissere liést.
Wel stoatkundige ien-eeden, maar niet onafankelik binnen:
| Azoren | 2.333 km2 | Portugal |
| Åland | 1.580 km2 | Finlaand |
| Faeröer | 1.393 km2 | Deenemarken |
| Madeira | 801 km2 | Portugal |
| Athos | 350 km2 | Griekenlaand |
| Jersey | 116 km2 | Brits Kroanbezit |
| Guernsey | 78 km2 | Brits Kroanbezit |
| Gibraltar | 6,5 km2 | Verienigd Kooninkrijk |
| Man | 572 km2 | Brits Kroanbezit |
Istorisch
[bewark | bronkode bewarken]| Vraie Stad Danzig | 1966 km2 | |
| Neutraal Moresnet | 3,44 km2 | (Condominium tussen Nederland/België en Pruisen) |
| Abdijvorstendom Thorn | 1,5 km2 |
Noord-Amerikoanse dwargstoaten
[bewark | bronkode bewarken]| Dominica | 754 km2 |
| Saint Lucia | 620 km2 |
| Antigua in Barbuda | 442 km2 |
| Barbados | 420 km2 |
| Saint Vincent in de Grenadines | 389 km2 |
| Grenada | 344 km2 |
| Saint Kitts in Nevis | 261 km2 |
Wel stoatkundige ien-eeden, maar niet onafankelik binnen:
| Amerikoanse Maagdeneilanden | 347 km2 |  Verienigde Staoten
|
| Anguilla | 91 km2 | .svg){kind=small} Verienigd Keuninkriek
|
| Aruba | 180 km2 |  Nederlaand
|
| Bermuda | 53 km2 | Verienigd Keuninkriek
|
| Britse Maagdeneilanden | 151 km2 | Verienigd Keuninkriek
|
| Clipperton | 7 km2 |  Frankriek
|
| Kurasou | 444 km2 | Nederlaand
|
| Kaaimaneilanden | 264 km2 | Verienigd Keuninkriek
|
| Montserrat | 102 km2 | Verienigd Keuninkriek
|
| Saint-Barthélemy | 21 km2 | Frankriek
|
| Saint-Pierre in Miquelon | 242 km2 | Frankriek
|
| Sint-Maarten | 54 km2 | Frankriek
|
| Sint-Maarten | 34 km2 | Nederlaand
|
| Turks- in Caicoseilanden | 948 km2 | Verienigd Keuninkriek
|
Aziatiese dwargstoaten
[bewark | bronkode bewarken]| Singapore | 697,1 km2 |
| Bahrein | 665 km2 |
| Maldiven | 298 km2 |
Wel stoatkundige ien-eeden, maar niet onafankelik binnen: [[ Verienigde Arabiese Emiraten]]
| Sharjah | 2590 km2 | Verienigde Arabiese Emiraten |
| Ras al-Khaimah | 1684 km2 | Verienigde Arabiese Emiraten |
| Fujairah | 1165 km2 | Verienigde Arabiese Emiraten |
| Hongkong | 1092 km2 | China |
| Umm al-Qaiwain | 777 km2 | |
| Gazastrook | 360 km2 | Betwist tussen Israël in Palestina |
| Ajman | 259 km2 | Verienigde Arabiese Emiraten |
| Macau | 25 km2 | China |
Oceaniese dwargstoaten
[bewark | bronkode bewarken]| Tonga | 748 km2 |
| Kiribati | 717 km2 |
| Micronesia | 702 km2 |
| Palau | 459 km2 |
| Tuvalu | 26 km2 |
| Nauru | 21,1 km2 |
Wel stoatkundige ien-eeden, maar niet onafankelik binnen:
| Amerikoans-Samoa | 199 km2 | Verienigde Staoten
|
| Cookeilanden | 236 km2 |  Ni'j-Zeelaand
|
| Frans-Polynesië | 4000 km2 | Frankriek
|
| Guam | 549 km2 | Verienigde Staoten
|
| Niue | 260 km2 | Ni'j-Zeelaand
|
| Noordelikke Marianen | 264 km2 | Verienigde Staoten
|
| Norfolk | 36 km2 |  Australië
|
| Pitcairneilanden | 5 km2 | Verienigd Keuninkriek
|
| Tokelau | 12 km2 | Ni'j-Zeelaand
|
| Wallis in Futuna | 200 km2 | Frankriek
|
Afrikoanse dwargstoaten
[bewark | bronkode bewarken]| Comoren | 2.235 km2 |
| Mauritius | 2.040 km2 |
| Sao Tomé in Principe | 1.001 km2 |
| Seychellen | 455 km2 |
Wel stoatkundige ien-eeden, maar niet onafankelik binnen:
| Sint-Helena | 122 km2 | Verienigd Keuninkriek
|
(Ter vergelikking: ut eiland Texel et un oppervlak van 170 km2.)