Qatar
 |
Dan l-artiklu dwar il-ġeografija huwa nebbieta. Jekk trid, tista' tikkontribwixxi issa biex ittejjeb dan l-artiklu, dejjem skont il-konvenzjonijiet tal-Wikipedija. |
| Istat tal-Qatar (ar) دولة قطر / Dawlat Qaṭar |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Innu nazzjonali: لسلام الأميري Paċi lill-Emir |
||||||
 |
||||||
| Belt kapitali | Doha 586 km²) 25°18′N 51°31′E / 25.3°N 51.517°E
| |||||
| Lingwi uffiċjali | Għarb | |||||
| Gvern | Monarkija assoluta | |||||
| - | Emir | Tamim ben Hamad Al Thani | ||||
| - | Prim ministru | Mohammed ben Abderrahmane Al-Thani | ||||
| Leġislatura | Bord Konsultattiv | |||||
| Stabbiliment | ||||||
| - | Jum Nazzjonali tal-Qatar | 18 ta’ Diċembru, 1878 | ||||
| - | Indipendenza ddikjarata | 1 ta’ Settembru, 1971 | ||||
| - | Indipendenza mir-Renju Unit | 3 ta’ Settembru, 1971 | ||||
| Erja | ||||||
| - | Total | 11 586 km² km2 (158) 11 581 mil kwadru |
||||
| Popolazzjoni | ||||||
| - | Densità | 264/km2 683.8/mili kwadri |
||||
| PGD (PSX) | stima tal-2023 | |||||
| - | Total | $ 328.134 biljun (62) | ||||
| - | Per capita | $114,210 (4) | ||||
| PGD (nominali) | stima tal-2023 | |||||
| - | Total | $235.500 biljun (55) | ||||
| - | Per capita | $81,968 (5) | ||||
| Gini (2007) | 41.1 (inugwaljanza medja) | |||||
| IŻU (2022) | ▲ 0.875 (għoli) (40) | |||||
| Valuta | Qatari riyal (QAR) |
|||||
| Żona tal-ħin | AST (UTC+3) | |||||
| Kodiċi telefoniku | +974 | |||||
| Kodiċi ISO-3166 | QA | |||||
| TLD tal-internet | .qa قطر. |
|||||
Il-Qatar (bl-Għarbi: قطر, b'ittri Rumani: Qaṭar; IPA: [ˈqɑtˁɑr]; bl-Għarbi tal-Golf: [ɡɪtˤɑr]), li l-isem uffiċjali tiegħu huwa l-Istat tal-Qatar (bl-Għarbi: دولة قطر, b'ittri Rumani: Stat Sovran ta' Dawar) hu nazzjon fl-Asja. Dan il-pajjiz jinsab fil-Lvant Nofsani u l-belt kapitali hi Doha. Jinsab fil-Punent tal-Asja u jokkupa l-peniżola żgħira tal-istess isem fil-Peniżola Għarbija tal-Lvant. Għandu fruntiera waħda fuq l-art, fin-Nofsinhar mal-Arabja Sawdija, filwaqt li l-kumplament tat-territorju huwa magħmul mill-ilmijiet tal-Golf Persjan. Strett tal-ilma jifred din il-peniżola mill-istat gżira tal-Bahrain.
Storja
[immodifika | immodifika s-sors]Preistorja u Antikità
It-traċċi tal-abitazzjoni tal-bniedem fil-Qatar imorru lura 50,000 sena. Inseduti u għodod ta 'Età tal-Ġebel ġew mikxufa fil-peniżola. Artifacts Mesopotamian, li jmorru mill-perjodu Obeid (c. 6500-3800 QK), ġew skoperti f'insedjamenti kostali abbandunati.
Fl-224 AD, l-Imperu Sasanjan ħa l-kontroll tat-territorji madwar il-Golf Persjan. It-territorji ta' dak li llum huwa l-Qatar kellhom rwol fl-attività kummerċjali tas-Sassanidi, u kkontribwew b'mod partikolari għad-dehra ta' żewġ prodotti: perli prezzjużi u żebgħa.
Era Musulmana
Fl-628, il-profeta tal-Islam Muhammad bagħat emissarju Musulman lil ħakkiem fl-Għarabja tal-Lvant jismu Munzir ibn Sawa Al Tamimi u talab li hu u s-sudditi tiegħu jaċċettaw l-Islam. Munzir jaċċetta u bħala riżultat ħafna mit-tribujiet Għarab tal-Lvant jikkonvertu. Wara l-adozzjoni tal-Islam, l-Għarab mexxew il-konkwista Musulmana tal-Lvant Nofsani, partikolarment il-Persja, u kkawżaw il-waqgħa tal-Imperu Sasanjan.
Sussegwentement, il-Qatar se jkun sistematikament parti mid-diversi imperi Għarab li se jirnexxu lil xulxin: Kalifat tal-Gwida Ġust, Kalifat Umayyad, Kalifat Abbasid, eċċ.
Portugiż u Ottomani
Minkejja klima niexfa u diffiċli, il-Qatar dejjem kellu preżenza umana għal eluf ta’ snin. Din il-preżenza hija r-riżultat ta 'diversi tribujiet nomadi jew fuq il-kosti bi villaġġi żgħar tas-sajd. It-tribujiet ilhom jiġġieldu għall-aktar artijiet sinjuri, u b'hekk jiffurmaw u jkissru koalizzjonijiet. Fis-seklu 16, il-Portugiżi okkupaw l-Istrett ta’ Hormuz, imbagħad Muscat u l-Baħrejn, minn fejn ikkompetew mal-Imperu Ottoman.
Fl-1517, ħadu l-Qatar u imponew il-kontrolli marittimi u kummerċjali tagħhom fil-Golf. Fl-1538, il-Qatar kien anness mal-Imperu Ottoman, rabta li damet erba' sekli. L-Ottomani ma imponux il-lingwa Torka fuq l-abitanti, din il-lingwa baqgħet il-prerogattiva tal-amministrazzjoni biss; bl-istess mod id-dominazzjoni tagħhom tibqa’ relattivament imbiegħda u fuq kollox amministrattiva.
Matul is-seklu 17, il-pajjiż kien ikkaratterizzat minn rivalitajiet vjolenti bejn tribujiet li xtaqu jikkontrollaw it-territorju. Dawn il-kunflitti baqgħu għaddejjin sal-bidu tas-seklu 19, meta l-Ingliżi ddeċidew li jintervjenu.
Protettorat Brittaniku
L-Ingliżi fil-bidu raw il-Qatar u l-Golf Persjan bħala pożizzjoni strateġika intermedja għall-interessi kolonjali tagħhom fl-Indja, iżda l-iskoperta taż-żejt u l-idrokarburi mitt sena wara bidlet din il-fehma. Matul is-seklu 19, perjodu ta 'żvilupp ta' negozji Brittaniċi, il-familja Al Khalifa ħakmet il-peniżola Qatari u l-gżira tal-Baħrejn. Għalkemm il-Qatar huwa pussess legali, jinqalgħu protesti tul il-kosta tal-Lvant fl-irħula tas-sajd ta’ Doha u Al Wakrah kontra d-dominazzjoni tal-Baħrejn Al Khalifa.
Fl-1867, l-Al Khalifa nieda offensiva massiva kontra r-ribelli Qatari billi bagħtet forza navali f'Wakrah. Minkejja s-suċċess tal-operazzjoni, l-aggressjoni tal-Baħrejn kisret trattat tal-1820 bejn ir-Renju Unit u l-Baħrejni. Ir-rispons diplomatiku Brittaniku ma damx ma jasal il-Kurunell Lewis Pelly, kap tal-protettorat, beda ta[ditiet ma uffi/jal Qatar; Dawn it-taħditiet irriżultaw f’separazzjoni taċita tal-istatus tal-Qatar minn dak tal-Baħrejn. Ir-raġel magħżul biex jinnegozja mal-Kurunell Pelly huwa intraprenditur rispettat u residenti għal żmien twil f’Doha: Mohammed Ben Thani. Il-familja Al Thani sa dak iż-żmien kienet relattivament inattiva fil-politika tal-Golf, iżda dan l-avveniment żgura l-axxendent tagħhom fuq il-Qatar bħala l-familja governattiva, li għadha fis-seħħ sal-lum.
Indipendenza
It-Tieni Gwerra Dinjija sfidat lill-Ingliżi li jżommu l-Imperu tagħhom, partikolarment meta l-Indja saret indipendenti fl-1947. L-ispinta għal irtirar simili mill-emirati tal-Golf qabdet b'pass matul is-snin ħamsin, u l-Ingliżi laqgħu d-dikjarazzjoni tal-indipendenza tal-Kuwajt fl-1961. Seba’ snin wara, ħabbru uffiċjalment li kienu qed jinħallu (politikament, iżda mhux ekonomikament) mill-Golf fi żmien tliet snin.
Il-Qatar, il-Baħrejn u seba’ stati oħra jiffurmaw federazzjoni. Madankollu, kunflitti reġjonali wasslu lill-Qatar biex jiddikjara l-indipendenza tiegħu mill-koalizzjoni li saret l-Emirati Għarab Magħquda. L-1971 immarkat it-twelid tal-Qatar bħala stat sovran, li sar membru tan-Nazzjonijiet Uniti.
Mill-1995 sal-2013, il-Qatar kien immexxi mill-Emir Hamad bin Khalifa Al Thani. Taħt il-ħakma tiegħu, il-Qatar jidher li jirreġistra riformi soċjali u politiċi; l-emiru l-ġdid jidher li huwa aktar liberali minn missieru. Fil-25 ta' Ġunju 2013, Sheikh Hamad bin Khalifa Al Thani ittrasferixxa l-poter lil ibnu, Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani, f'indirizz televiżiv. Waqt id-diskors, Hamad qal: “Wasal iż-żmien li niftħu kapitlu ġdid fil-vjaġġ ta’ pajjiżna, wieħed li jippermetti li ġenerazzjoni ġdida terfa’ r-responsabbiltajiet.” Fl-2004, attakk qatel lil Zelimkhan Iandarbiev, il-president taċ-Ċeċnija, eżiljat fil-Qatar. Fl-2005, attakk suwiċida li kellu fil-mira teatru żgħir f’Doha qatel ċittadin Brittaniku, għalliem tal-Ingliż u tat-teatru. Dan l-avveniment ixxokkja lill-pajjiż, li qatt qabel ma esperjenza att terroristiku.
Fl-2009, l-awtoritajiet Qatari irrifjutaw li jarrestaw lill-President Sudaniż Omar al-Bashir, fi żjara uffiċjali fil-pajjiż, minkejja mandat ta’ arrest maħruġ kontrih mill-Qorti Kriminali Internazzjonali għal delitti tal-gwerra u ġenoċidju. Fit-2 ta’ Diċembru, 2010, il-Qatar kien innominat biex jospita t-Tazza tad-Dinja tal-FIFA tal-2022, u fis-27 ta’ Jannar, 2011, kien innominat biex jospita l-kampjonat tad-dinja tal-handball tal-irġiel tal-2015.