Лансанг

Лансанг; Лан Санг; Лан Санг Хом Кхао — «Сая зааны болон цагаан шүхрийн хаант улс» (пали: शिसत्तनखनहुत् Sisattanakhanahut, лаос. ລ້ານຊ້າງ, шууд. «сая заан», англи. Lan Xang) — Лаосын түүхэн дэх анхны улс.

Түүх

14-р зууны эхний хагаст орчин үеийн Лаосын нутаг дэвсгэр дээр Кхмер болон Сухотай улсад захирагдаж байсан олон муонг буюу аймгууд байв. Хунтайж Тао Пи Фагийн хүү Фа Нгум төрөлх (Умард Лао Муонгийн хамгийн том) нутаасаа хөөгдөөд кхмерийн ордонд өсөж, Кхмерийн хааны охинтой гэрлэж, 1349 онд кхмерийн 10 мянга орчим цэрэгтэй Лаосыг зорьжээ.

Фа Нгум өмнөд Лаосын аймгуудыг эзлэн авч, дараа нь Зүүн Лаос, Вьетнам руу хүртэл довтлов. Вьетнамчууд түүнтэй найрамдал, хилийн гэрээ байгуулсны дараа тэрээр өвөг дээдсийнхээ эзэмшил нутаг болох хойд Лаос руу оржээ. 1353 онд Фа Нгум шинэ улсын Лансанг улсын хаанаар тунхаглагджээ.

1354 онд Фа Нгум Меконг мөрнийг гатлан лаосчуудын оршин суудаг Ланна вант улс руу (өнөөгийн умард Тайландын нутаг) довтлов. Ланнагийн захирагч Фа Нгумд ирж энх тайвныг санал болгосон байна. Фа Нгумын эзэлсэн газар нутаг Лансанг улс болжээ. 1356 онд Фа Нгум Вьентьяны армийг ялж, тус улсын захирагчийг алжээ. 1357 онд Фа Нгум Аюттаяа руу довтлов. Хаан Раматибоди би түүнтэй эвлэрэх гэрээ байгуулж, бэлгүүдээр гэрээгээ бататгасан байна.

1622-1637 онд захирагч Сулинья Вонгсагийн дор байсан Лансанг улсад эрх мэдлийн төлөөх тэмцэл, хоорондын дайн дэгдэж байв.

1694 онд Сулинья Вонгса нас барсны дараа өв залгамжлагч байхгүй болсон тул Дай Вьет, Аюттаяа нар Лаос руу цэргээ илгээжээ. Арван жилийн дайн, эмх замбараагүй байдлын дараа Лансанг улс удалгүй Луанг Прабанг, Вьентьян, Чампасак гэсэн гурван хаант улс болон хэд хэдэн жижиг аймгуудад хуваагдав. Энэ гурван улс бүгд Сиамын (Аюттаяа) вассалууд байсан бөгөөд сүүлийн хоёр нь Дай Вьетэд татвар төлдөг байжээ.