Натриум цијанид

Натриум цијанид
Назнаки
CAS-бр.	143-33-9
ChEMBL	ChEMBL1644697
ChemSpider	8587
EC-број	205-599-4
	InChI InChI=1S/CN.Na/c1-2;/q-1;+1 ; Клуч: MNWBNISUBARLIT-UHFFFAOYSA-N ; InChI=1S/CN.Na/c1-2;/q-1;+1; Клуч: MNWBNISUBARLIT-UHFFFAOYAG ;
3Д-модел (Jmol)	Слика
PubChem	8929
RTECS-бр.	VZ7525000
	SMILES [C-]#N.[Na+] ;
UNII	O5DDB9Z95G
ОН-бр.	1689
Својства
Хемиска формула
Моларна маса	0 g mol−1
Изглед	бела цврста супстанца
Мирис	мирис на горчлив бадем
Густина	1.5955 g/cm3
Точка на топење
Точка на вриење
Растворливост во вода	48.15 g/100 mL (10 °C) ; 63.7 g/100 mL (25 °C)
Растворливост	растворлив во амонијак, метатнол, етанол ; делумно растворлив во диметилформамид, SO2 ; нерастворлив во диметил сулфоксид
Показател на прекршување (nD)	1.452
Термохемија
Стандардна моларна; ентропија So298	115.6 J·mol−1·K−1
Специфичен топлински капацитет, C	70.4 J·mol−1·K−1
Опасност
	GHS-ознаки:
Пиктограми
NFPA 704	4 0 0
Температура на запалување	Non-flammable
	Смртоносна доза или концентрација:
LD50 (средна доза)	6.44 mg/kg (глушец, орално); 4 mg/kg (офца, ораллно); 15 mg/kg (цицач, ораллно); 8 mg/kg (глушец, орално)
	NIOSH (здравствени граници во САД):
PEL (дозволива)	TWA 5 mg/m3
REL (препорачана)	C 5 mg/m3 (4.7 ppm) [10-minute]
IDLH (непосредна опасност)	25 mg/m3 (as CN)
Безбедносен лист	ICSC 1118
Слични супстанци
Други катјони	Калиум цијанид
Дополнителни податоци
	(што е ова?) (провери); Освен ако не е поинаку укажано, податоците се однесуваат на материјалите во нивната стандардна состојба (25 °C, 100 kPa)
	Наводи

Натриум цијанид — отровно соединение со формула NaCN. Тоа е бела, растворлива во вода цврста супстанца. Цијанидот има висок афинитет за метали, што доведува до висока токсичност на оваа сол. Неговата главна примена, во ископувањето злато, исто така ја користи високата реактивност кон металите. Тоа е умерено силна база.

Производство и хемиски својства

SНатриум цијанид се произведува со третирање на цијановодород со натриум хидроксид:^[3]

HCN + NaOH → NaCN + H₂O

Светското производство беше проценето на 500.000 тони во 2006 година. Порано беше подготвен со Кастнеровиот процес кој вклучува реакција на натриум амид со јаглерод на покачени температури.

NaNH₂ + C → NaCN + H₂

Структурата на цврстиот NaCN е слична со онаа на натриум хлоридот.^[4] Анјоните и катјоните се секој од шест координати. Калиум цијанид (KCN) покажува слична структура.^[5]

Кога се третира со киселина, тој формира токсичен гас цијановодород:

NaCN + H⁺ → HCN + Na⁺

Бидејќи солта е добиена од слаба киселина, натриум цијанидот лесно се враќа во HCN со хидролиза; влажната цврста супстанца од оваа сол испушта мали количества цијановодород, за кој се смета дека мириса на горчлив бадем (не секој може да го мириса - способност да се помириса се должи на одредена генетска одлика кај индивидуата). Натриум цијанид брзо реагира со силни киселини и ослободува цијановодород. Овој опасен процес претставува значителен ризик поврзан со цијанидните соли. Најефикасно се детоксицира со водород пероксид (H₂O₂) за да се произведе натриум цијанат (NaOCN) и вода:^[3]

NaCN + H₂O₂ → NaOCN + H₂O

Употреба

Ископување со цијанид

Цијанидирањето на златото (исто така познато како цијаниден процес) е доминантна техника за екстракција на злато, од кој голем дел се добива од руда со низок степен на злато. За таа цел се користи повеќе од 70% од потрошувачката на цијанид на глобално ниво. Употребата го искористува високиот афинитет на злато(I) за цијанид, кој го поттикнува златниот метал да се оксидира и раствора во присуство на воздух (кислород) и вода, создавајќи сол натриум дицијаноаурат:^[3]

4 Au + 8 NaCN + O₂ + 2 H₂O → 4 Na[Au(CN)₂] + 4 NaOH

За цличен процес се користи и калиум цијанид (KCN, близок роднина на натриум цијанид), за производство на калиум дицијаноаурат (KAu(CN)₂).

Хемиска суровина

Неколку комерцијално значајни хемиски соединенија се добиени од цијанид, вклучувајќи цијанурид хлорид, цијаноген хлорид и многу нитрили. Во органската синтеза, цијанидот, кој е класифициран како силен нуклеофил, се користи за подготовка на нитрили, кои се наоѓаат нашироко во многу хемикалии, вклучително и фармацевтски производи. Илустрирана е синтезата на бензил цијанид со реакција на бензил хлорид и натриум цијанид.^[6]

Употреба

Бидејќи е многу токсичен, натриум цијанидот се користи за брзо убивање или зашеметување, како на пример при собирање инсекти во тегли што ги користат ентомолозите и во нелегален риболов со цијанид.

Токсичност

Натриум цијанидот, како и другите растворливи цијанидни соли, е меѓу најбрзо делувачките од сите познати отрови. NaCN е моќен инхибитор на дишењето, кој делува на митохондријалната цитохром оксидаза и оттука го блокира транспортот на електрони. Ова резултира со намален оксидативен метаболизам и искористување на кислородот. Потоа се јавува млечна ацидоза како последица на анаеробен метаболизам. Орална доза од 200–300 mg може да биде фатална.

Наводи

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 „Џебен водич за опасните хемиски материи #0562“. Национален институт за безбедност и здравје при работа (NIOSH). (англиски)
↑ „Cyanides (as CN)“. Immediately Dangerous to Life and Health. National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Грешка во Lua: bad argument #1 to 'match' (string expected, got nil)
↑ Wells, A.F. (1984) Structural Inorganic Chemistry, Oxford: Clarendon Press. ISBN 0-19-855370-6.
↑ Грешка во Lua: bad argument #1 to 'match' (string expected, got nil)
↑ Грешка во Lua: bad argument #1 to 'match' (string expected, got nil)

Надворешни врски

Institut national de recherche et de sécurité (INRS), "Cyanure de sodium. Cyanure de potassium", Fiche toxicologique n° 111, Paris, 2006, 6 pp. (PDF file, in French)
International Chemical Safety Card 1118
Hydrogen cyanide and cyanides (CICAD 61)
National Pollutant Inventory - Cyanide compounds fact sheet
NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards
CID {{{1}}} од PubChem
CSST (Canada)
Sodium cyanide hazards to fish and other wildlife from gold

[PGCH-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 „Џебен водич за опасните хемиски материи #0562“. Национален институт за безбедност и здравје при работа (NIOSH). (англиски)

[2] „Cyanides (as CN)“. Immediately Dangerous to Life and Health. National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).

[Ullmann-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Грешка во Lua: bad argument #1 to 'match' (string expected, got nil)

[4] Wells, A.F. (1984) Structural Inorganic Chemistry, Oxford: Clarendon Press. ISBN 0-19-855370-6.

[5] Грешка во Lua: bad argument #1 to 'match' (string expected, got nil)

[6] Грешка во Lua: bad argument #1 to 'match' (string expected, got nil)

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]