Јакутија
Република Саха (Јакутија) | |||
---|---|---|---|
Република | |||
Республика Саха (Якутия) | |||
Друга транскр. | |||
• јакутски | Саха Өрөспүүбүлүкэтэ | ||
Химна: Химна на Република Саха | |||
Држава | Русија | ||
Федерален округ | Далекуисточен[1] | ||
Економски регион | Далекуисточен[2] | ||
Главен град | Јакутск[3] | ||
Управа | |||
• Орган | Собрание (Ил Тумен)[4] | ||
• Претседател[4] | Егор Борисов[5] | ||
Површина[6] | |||
• Вкупно | 3.083.523 км2 (1,190,555 ми2) | ||
Ранг | 1 | ||
Население (2010 Census)Федерална служба за државна статистика (2011). „Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1“. Всероссийская перепись населения 2010 года. Федерална служба за државна статистика. Посетено на June 29, 2012.</ref> | |||
• Вкупно | 958.528 | ||
• проц. од (2018)[7] | 964.330 (+0,6%) | ||
• Ранг | 55 | ||
• Густина | 0,31/км2 (0,81/ми2) | ||
• Градскo | 64,1% | ||
• Селска | 35,9% | ||
Час. појас | [8] (UTC+9) | ||
ISO 3166 | RU-SA | ||
Рег. таб. | 14 | ||
Службени јазици | руски;[9] јакутски; јазиците на помалите народности на север се службени во нивните подрачја[10] | ||
Мреж. место | https://www.sakha.gov.ru/ |
Јакутија, офиц. „Република Саха (Јакутија)“ (руски: Респу́блика Саха́ (Яку́тия); јакутски: Саха Өрөспүүбүлүкэтэ) е федерален субјект на Русија (република).
Географија
[уреди | уреди извор]- Граници:
- внатрешни: Чукотски автономен округ (И), Магаданска област (И/ЈИ), Хабаровски крај (ЈИ), Амурска област (Ј), Забајкалски крај (Ј), Иркутска област (Ј/ЈЗ), Краснојарски крај (З).
- вода: Северноледен Океан (вклучувајќи ги Лаптевско Море и Источносибирско Море) (север).
- Највисока точка: Победа (3.003 м), Мус-Каја (2959 м или 3.011 м)
- Maксимално ратојание С->Ј: 2.500 км
- Maксимално растојание И->З: 2.000 км
45% од Јакутија е прекриена со тајга, а северните делови се со тундра.
Часовен појас
[уреди | уреди извор]Јакутија има 3 различни појси:
- Јакутски појас (YAKT/YAKST). UTC+09:00 (YAKT)/+1000 (YAKST). Западно од реката Лена.
- Владивосточки појас (VLAT/VLAST). UTC+10:00 (VLAT)/+1100 (VLAST). Помеѓу 127° ИГД и 140° ИГД.
- Mагаданска часовен појас (MAGT/MAGST). UTC+11:00 (MAGT)/+1200 (MAGST). Источно од 140° IGD.
Реки
[уреди | уреди извор]Најголема река и воедно пловна е реката Лена (4.310 км), а други поголеми реки се:
- Виљуј (2.650 км) притока на Лена
- Оленјок (2.292 км)
- Алдан (2.273 км) притока на Лена
- Колјма (2.129 км)
- Индигирка (1.726 км)
- Алазеја (1.590 км)
- Амга (1.462 км) притока на Алдан
- Ољокма (1.320 км) притока на Лена
- Марха (1.181 км) притока на Виљуј
- Тјунг (1.092 км) притока на Виљуј
- Маја (1.053 км) притока на Алдан
- Анабар (939 км)
- Јана (872 км)
- Моркока (812 км) притока на марха
- Учур (812 км) притока на Алдан
- Линде (804 км) притока на Лена
- Њуја (798 км) притока на Лена
- Селењах (796 км) притока на Индигирка
Езера
[уреди | уреди извор]Има некаде повеќе од 700 езера во Јакутија, од кои најголеми се:
Планини
[уреди | уреди извор]Најголеми планини во Јакутија е Верхојанските Планини, кој се протега напоредно со реката Лена. На југот се наоѓаат и Становојските Планини.
Природни богатства
[уреди | уреди извор]јакутија е богата со нафта, гас, јаглен, дијаманти, злато, сребро, калај, волфрам и мн д-р. 99% од вкупните руски рудници на дијаманти се наоѓаат во Јакутија, односноa 25% од вкупнoто светско произвоство.
Клима
[уреди | уреди извор]Јакутија е позната по својата екстремна клима. Најладната температура во северната полутопка е измерена во Студениот Пол во Верхојанск, −67.8 °C во 1892 г, и Ојмјакон, каде температурата била пониска од −67,7 °C во 1933 г.
- Просечна јануарска температура: −28 °C (брег) до −47 °C (Студен Пол).
- Просечна јулска температура: +2 °C (брег) до +19 °C (централни делови).
- Врнежи: 200 мм (централни делови) до 700 мм (источните планини во Јакутија).
Народности
[уреди | уреди извор]Според разните пописи (1936-2002) етничката структура во Јакутија изгледа вака:
1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002 | |
---|---|---|---|---|---|---|
Јакути | 233.273 (56,5%) | 226.053 (46,4%) | 285.749 (43,0%) | 313.917 (36,9%) | 365.236 (33,4%) | 432.290 (45,5%) |
Долгани | 10 (0,0%) | 64 (0,0%) | 408 (0,0%) | 1.272 (0,1%) | ||
Евенки | 10.432 (2,5%) | 9.505 (2,0%) | 9.097 (1,4%) | 11.584 (1,4%) | 14.428 (1,3%) | 18.232 (1,9%) |
Евени | 3.133 (0,8%) | 3.537 (0,7%) | 6.471 (1,0%) | 5.763 (0,7%) | 8.668 (0,8%) | 11.657 (1,2%) |
Јукагири | 267 (0,1%) | 285 (0,1%) | 400 (0,1%) | 526 (0,1%) | 697 (0,1%) | 1.097 (0,1%) |
Чукчи | 400 (0,1%) | 325 (0,1%) | 387 (0,1%) | 377 (0,0%) | 473 (0,0%) | 602 (0,1%) |
Руси | 146.741 (35,5%) | 215.328 (44,2%) | 314.308 (47,3%) | 429.588 (50,4%) | 550.263 (50,3%) | 390.671 (41,2%) |
Украинци | 4.229 (1,0%) | 12.182 (2,5%) | 20.253 (3,0%) | 46.326 (5,4%) | 77.114 (7,0%) | 34.633 (3,6%) |
Други | 14.723 (3,6%) | 20.128 (4,1%) | 27.448 (4,1%) | 43.695 (5,1%) | 76.778 (7,0%) | 58.826 (6,2%) |
Галерија
[уреди | уреди извор]-
Централниот плоштад Ојунски на главниот град Јакутск и театарот Саха
-
Реката Амга
-
„Дупката„ Удахнаја
-
Типична колиба карактеристична ѕа Евенките
-
Припаднички на Евенkите
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ Президент Российской Федерации. Указ №849 от 13 мая 2000 г. «О полномочном представителе Президента Российской Федерации в федеральном округе». Вступил в силу 13 мая 2000 г. Опубликован: "Собрание законодательства РФ", No. 20, ст. 2112, 15 мая 2000 г. (President of the Russian Federation. Decree #849 од May 13, 2000 „On the Plenipotentiary Representative of the President of the Russian Federation in a Federal District“. Стапил на сила May 13, 2000).
- ↑ Госстандарт Российской Федерации. №ОК 024-95 27 декабря 1995 г. «Общероссийский классификатор экономических регионов. 2. Экономические районы», в ред. Изменения №5/2001 ОКЭР. (Gosstandart of the Russian Federation. #OK 024-95 December 27, 1995 „Russian Classification of Economic Regions. 2. Economic Regions“, по измените на Amendment #5/2001 OKER. ).
- ↑ 3,0 3,1 Minahan, James (2002). Encyclopedia of the Stateless Nations: S-Z. Greenwood Publishing Group. стр. 1630ff.
- ↑ 4,0 4,1 Устав на Република Саха (Јакутија) 53.1
- ↑ Егор Афанасјевич Борисов — Портал на Република Саха ru
- ↑ „Сведения о наличии и распределении земель в Российской Федерации на 01.01.2019 (в разрезе субъектов Российской Федерации)“. Federal Service for State Registration, Cadastre and Cartography. Архивирано од изворникот на 9 February 2022. Посетено на 29 August 2023.
- ↑ „26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года“. Федерална служба за државна статистика. Посетено на 23 јануари 2019.
- ↑ „Об исчислении времени“. Официальный интернет-портал правовой информации (руски). 3 June 2011. Посетено на 19 January 2019.
- ↑ Official throughout the Russian Federation according to Article 68.1 of the Constitution of Russia.
- ↑ Устав на Република Саха (Јакутија), Член 46
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]„Јакутија“ на Ризницата ? |
- Управа на Јакутија Архивирано на 22 февруари 2011 г.
- Собрание на Јакутија Архивирано на 21 април 2011 г.
- SakhaNews — информативен портал
- Експлоатирање на минералните богатства на Јакутија Архивирано на 27 мај 2008 г.
- Историски фотографии[мртва врска]
- Фотографии од Јакутија Архивирано на 3 февруари 2008 г.
|