Ein dal er ei lang fordjuping, ein sprekk eller eit djupt søkk i landskapet.
Dalar består av botn og sider. Dalar kan ha ulik lengd og form. Dalar som strekkjer seg over eit langt område, med fleire sidedalar, blir kalla eit dalføre.
U-dalar er forma av isbrear. Ofte er det ei elv i botnen av slike dalar. Av goga18128/Shutterstock.
Avgrensa gjenbruk
dal
Altadalen med Àlttáeatnu / Altaelva ved Šávču / Sautso. Denne dalen er forma av elva, som har grave seg ned i underlaget. Dalen er forma som ein canyon og har likskapar med Grand Canyon i USA.
Forming av dalar
Gudbrandsdalen ved Kvam i Nord-Fron kommune. Denne dalen er eit godt døme på ein U-dal.
Dalar blir forma på to måtar. Anten ved rørsler og sprekkkar i jordskorpa, eller ved at elvar og isbrear grev seg ned i jordoverflata. Forma på dalane er ulike, avhengig av om dei er forma av ein isbre eller av ei elv.
U-dal
Ein U-dal har form som bokstaven U, det vil seie at ho har bratte dalsider med ein brei og ganske flat botn. I løpet av Jordas historie har det vore mange periodar med istid og kulde. Då har store område på Jorda vore dekte av tjukk is. U-forma er skapt av isbrear som har bevega seg over eit område, over lang tid.
Under ein isbre frys sand, grus og større steinar fast. Desse skrapar i underlaget som eit sandpapir. Dette er ei form for erosjon. Dersom mykje is bevegar seg nedover det same området, vil det etter kvart bli danna ein U-dal. Kor raskt og djupt erosjonen skjer, er avhengig av kva type bergart som finst der. U-dalane er ofte breie og flate, med ei slak elv, som renn sakte gjennom dalen.
Dalbotnen og elveslettane er ofte næringsrike og ein bra stad for å dyrke jorda. Gudbrandsdalen er eit godt døme på ein U-dal.
V-dal
Ein V-dal har form som bokstaven V. Dalsidene skrånar bratt ned mot elva, som renn i dalbotnen. V-dalane har blitt forma av erosjon frå elva. Store og små steinar som har rasa ned i vatnet har blitt førte med straumen i elva. Slik har elva grave seg djupare og djupare nedover i dalbotnen.
